Vísir - 04.10.1968, Blaðsíða 9

VlSIR . Föstudagur 4. október 1968.
það getur ekki kallazt annað
en skrípaleikur, þegar ein-
ræðisherrar taka upp á því að
efna til almennra kosninga og ‘
þykjast ætla að spyrja fólkið,
hvemig eigi að stjóma ríkinu.
Það eru hlægileg látalæti, ein-
valdsseggir, sem opinberlega
lýsa sig andvíga lýðræöi, taka
upp á því að smala fólki saman
til að „láta í ljósi vilja sinn“.
Þar er fyrirfram vitað, að vilji
kjósendanna er einskis virtur.
Að vísu fær þetta fáránleg-
asta mynd á sig, þegar lands-
lýðnum er smalað að kjörborð-
inu, — en þegar þangað er
komið, þá er um ekkert að velja,
aðeins einn lista og þá er jafn-
framt 'oft ætlazt til þess, að
kjósandinn sé ekki að fara með
kjörseðilinn á bak viö tjald, þaö
er alveg óþarfi, nóg að taka
vélrænt við honum og láta
hann detta í allra ásýn niður
í kjörkassann. Þegar atkvæða-
greiðslu er svo háttað, er að
sjálfsðgðu gróflega misboðið al-
mennri skynsemi. Hvers vegna
atkvæði af innilegri ættjarðar-
ást, djúpum þegnskap og trúar-
tilfinningu, þakklæti til guðs og
forsjónarinnar fyrir svo dýrð-
lega stjómarskrá. Stöðugt var
reynt að vekja upp þjóöarstolt
manna, minnt á dáðir hinna göf-
ugu forfeðra, jafnvel tekið til
að dásama það, að Grikkland
hafi einu sinni verið vagga lýð-
ræðisins, og nú fái afkomend-
urnir verðuga frelsisskrá! Það
em meira að segja í þessari
stjómarskrá ákvæði sem tryggja
mannréttindi, en svo er því bætt
við innan sviga, að mannrétt-
indagreinarnar komi ekki til
framkvæmda fyrst í stað.
Þannig var kosningaathöfnin
sveipuð í þjóðernislegan dýrð-
arljóma í stöðugum áróðri. Það
var þegnleg skylda við föður-
landið að koma á kjörstað og
greiða atkvæði. En svona til
vonar og vara var ákveðið að
setja þung sektarviðurlög við
því, m menn kæmu ekki á
kjörstað.
Og réttara var ennfremur að
Síðan hafa stjórnarforsprakk-
arnir lýst því yfir, að þessi háa
prósenttala sýni að þjóðin styðji
þá, en það er auðvitað hrein
fjarstæða að draga slíkar álykt-
anir, því að úrslit atkvæða-
greiðslunnar sýna hvorki eitt
eða neitt. Þær eru auðvitað
ekkert annað en ömurlegur
skrípaleikur, sem getur ekki
með nokkru móti fengið neitt
kosningagildi.
jVTú getur það vel verið, að
talsverður hópur kjósenda
hefði verið hlynntur stjórnar-
skránni. Það er ekki hægt að
neita því, aö hún inniheldur í
orði kveönu ýmsar merkilegar
úrbætur. Þaö verður til dæmis
að telja það framfaraspor, aö
þar eru hömlur lagðar á vald
konungsins, — samkvæmt orð-
anna hljóðan er í fyrsta skipti
komið á þingbundinni konungs-
stjórn. meöan konungur var
ekki skyldur til þess áður að
hlíta vali þings á forsætisráð-
herra.
'l/'aldamennimir láta eins og
þeir stefni að því með tíð
og tima að innleiða á ný lýð-
ræði í landinu, en sú þróun er
vissulega ákaflega hægfara, ef
það ekki þokast heldur aftur á
bak. Núna fyrir atkvæðagreiðsl-
una höfðu þeir orð á því, að
þeir ætluöu að sleppa öllum
pólitískuin röngum (lr Mldi.
Þeir slepptu að vfsu nokkrum,
þeirra á meðal hinum aldna
Georg Papandreou, en ekki fól
það í sér mikla aukningu lýð-
réttinda, því honum var alger-
lega meinað að láta nokkrar
skoðanir sínar í Ijósi, hann
hafði hvorki aðgang að blöðum
né útvarpi, og hefði enda verið
gripinn aftur og kastað í fang-
elsi, ef hann hefði nokkuð haft
sig í frammi. Og hefði þó nokkuð
verið eðlilegra en það, að þessi
aldni stjómmálaskörungur hefði
verið beðinn um að segja álit
sitt á nýrri stjómarskrá. Og svo
var fyrirheitið heldur ekki efnt
betur en svo, að um 2 þúsund
pólitískir fangar sitja enn í
eyjafangabúðum.
það hefur því engin breyting
á orðið, — enn ríkir i
Grikklandi hið rammasta her-
foringjaeinræði með fangabúð-
um, lögregluríki og afnámi ein-
földustu mannréttinda. Stjómin
hefur þar að auki á sér ýmis
Atkvæðagrefösla í einræðisríki
að vera að ónáða almenning
með slíkum kosningum, hví ekki
eins að framkvæma þetta með
einhverri sjálfvirkri vél, — eöa
demba seðlabunkanum f einu
lagi ofan í atkvæðakassa, —
eða einfaldlega að búa til töl-
urnar á einhverri stjómarskrif-
stofu. Það væri lang umsvifa-
minnst og álíka mikið á því að
græöa.
J^annski var þetta ekki svo
slæmt í þjóðaratkvæða-
greiðslu þeirri, sem fram fór
í Grikklandi um síðustu helgi.
Þar átti aö greiða atkvæði um
nýja stjórnarskrá sem herfor-
ingjaklíkan hefur samið fyrir
landið. Og þar var mönnum þó
gefið tækifæri til að velja milli
tveggja orða: Naí sem þýðir já
og Oxí sem þýðir nei. Og þó
hér hafi gefizt valkostur, gerir
það lítinn stigmun, þar sem nið-
urstaðan er jú sú sama, að það
var ekki á nokkurn hátt verið
að leita eftir raunverulegu áliti
almennings, heldur einungis
verið að setja á svið skrípaleik,
sem fjarstætt er að lita á sem
kosningu í eiginlegri merkingu.
f heilari mánuð áður en at-
kvæðagreiðslan fór fram, var
haldið uppi stöðugum áróðri
fyrir samþykkt stjórnarskrár-
innar. Á fjallstindi, sem gnæfir
hátt yfir Aþenu, sást orðið Naí
uppljómað í næturmyrkrinu meö
risastórum Ijósastöfum. En ef
hið forboðna orð Oxí sást nokk
urs staðar, voru þeir menn, sem
það báru tafarlaust teknir og
fangelsaðir, og fjölskylda þeirra
og vandamenn gjarnan teknir
með. Fjölmiðlunartækin hafa
veriö notuð með sama hætti,
stöðugar einhliða ræður og á-
vörp en engin mdmælarödd
fengið að heyrast. í blaöaútgáfu
er svo viðhaldið strangri rit-
skoðun, svo engin hætta var á
því, að menn með ólíkar skoö-
anir fengju að koma þar fram.
T þessum einhliða áróðri hefur
svo stöðugt verið höfðað til
„göfugra“ tilfinninga fólksins,
menn eiga að koma að greiða
viðhafa frekari varúð. Að
morgni kjördagsins urðu menn
varir við mikla herflutninga viðs
vegar um landið, brynvagnar og
hermenn með byssur og stál-
hjálma voru á ferð og stilltu
sér upp við kjörstaði víðsvegar
í landinu. Þeir áttu að mynda
,,heiðursvörð“ um þessa tignar-
legu þjóðernisathöfn, — eða
höfðu þeir annað hlutverk?
Ekki þótti þetta samt nægi-
leg varúð, þvi að þegar
kom á sjálfan kjörstaðinn, fór
kosningin fram með líkum hætti
og í fleiri einræðisríkjum, þann-
ig að um enga atkvæðaleynd
var að ræða. í stað þess aö geta
krossað í leyni við tvo ólíka
valmöguleika á einu blaði, var
kosningunni hagað dálítið öðru
vísi til frekara öryggis. Á kjör-
staðnum voru tvær tegundir
miða, aðrir voru bláir og prent-
aðir með jáyrðinu, hinir rauðir
með neiyrðinu. Þegar kjósandi
kom fyrir kjörstjómina, var
honum fenginn orðalaust hinn
blái miði. Ef hann gerðist
hins vegar svo djarfur að kjósa
„nei“, þá þurfti hann að hafa
sérstaklega fyrir því að biðja
um rauðan miða, og þá varð
hann þess kannski var um leið,
að eftiriitsmaður í herberginu
skrifaöi niður nafn hans, spurði
jafnvel eins og til áréttingar:
— Hvað heitir hann þessi mað-
ur og hvar á hann heima!
Að atkvæðagreiöslunni lok-
inni var svo tilkynnt, að um
76% atkvæöisbærra manna
hefðu komið á kjörstað, en 24%
ekki mætt. Var kosningaþátt-
taka þannig minni en venjulega
tíðkaðist áður við þingkosning-
ar í landinu. En þó lætur her-
foringjastiómin það fylgja með,
að ekki sé alveg að marka þetta,
þar sem svo margir grískir
menn séu staddir erlendis, viö
atvinnu í Vestur-Evrópu.
Þrátt fyrir allar varúðarráð-
stafanir voru um 6% kjósenda
sem gerðust svo djarfir aö biðja
um rauða miðann, en 94%
hlýddu því vélrænt að stinga
bláa miðanum í kjörkassann.
En það dregur aftur á móti
talsvert úr þessum úrbótum,
hinni þingbundnu konungs-
stjóm, aö sem stendur hefur
Grikkland hvorki konung né
þing, og það er ekki fyrirsjáan- ■
legt, að þessir þættir ríkisvalds-
ins taki til starfa. Þvert á móti
bendir allt til þess að herfor-
ingjarnir séu að festa sig í sessi.
Miðað við undangengna
reynslu verður það líka að
teljast nokkurt framfaraspor, að
í stjómarskránni eru ákvæði
sem beinast að því að afnema
pólitíska spillingu. Þar er kveð-
ið svo á, að stjómmálaflokkar
verði að birta árlega skýrslu
um fjármál sín, svo að ljóst sé,
Papadopoulos foringi her
foringjastjómarinnar
hvaðan peningar koma til rekstr
arins. Þetta er álitið til fram-
fara, þar sem áður var talið, að
flokkar tækju við mútum og
ennfremur hefur jafnan leikið
grunur á að vinstri flokkar hafi
lifað á peningasendingum frá
Moskvu. En hins vegar dregur
það stra/ nokkuð úr þessum á-
kvæðum, að engir flokkar em
starfandi í landinu sem stendur
og allra sízt vinstrisinnaðir
flokkar. Og sami fyrirvari á við
um annað ákvæði í stjórnar-
^kránni, að kosningar á flokks-
leiðtogum verði aö fara fram i
almennri atkvæðagreiðslu innan
flokkanna.
merki fasisma. Hún fyrirskipar
pólitískt uppeldi æskunnar, það
á aö innræta henni „föðurlands-
ást“ en uppræta ýmiss konar
lesti, áhugaleysi, spillingu og
vinnusvik. Það er komið á fót
þjóðernislegri æskulýösfylkingu,
þar sem unga fólkið á að berjast
fyrir þeirri hugsjón að gera
Grikkland öflugt og heilbrigt
þjóðfélag, eins og það er kallað.
Það er jafnvel gengið svo langt
að byrjað er á mannrækt, líkt
og hjá nasistum áður fyrr. Fólk-
ið er flokkað niður eftir erfða-
gæðum og þeir sem teljast spillt-
ir að erfðaeiginleikum mega
ekki giftast. Þá reynir þessi
þjóðlega hreyfing, sem herfor-
ingjamir eru að koma á fót mjög
að styðjast við kirkjuna. Helzta
vígorð þeirra er að Grikkland
eigi að vera þjóðfélag kristin-
dómsins.
|~kg eins og oft fylgir styrkum
einræðisstjómum, þá er
ekki hægt að neita því, að þeir
hafa komið ýmsu góðu til veg-
ar. Þeir hafa á ýmsan hátt tekiö
rösklega á hlutunum og útrýmt
ýmiss konar fomri spillingu.
Sumt af þessu felur í sér tals-
verða þjóðfélagsbyltingu. Þann-
ig hafa þeir stórlega bætt kjör
bænda í landinu, afnumið arð-
rán stórra landeioenda og strik-
að með einu pennastriki yfir
þær miklu skuldir sem bænda-
stéttin var komin í og bugaði
hana með skuldakúgun, svo að
litill vafi leikur á því, að grísk
bændastétt er mjög þakklát
bessari stjórn. Þá er í því fólg-
in talsverð þjóðfélagsleg bylt-
ing, að þeir hafa komið á mjög
ströngu framtals og skattakerfi,
en áður var misjöfnun í sköttum
íjög alvarlegt þjóðfélags-
vandamál. Og á það verður aö
líta, að það er ein ástæðan fyrir
bví, hve mikinn mótbyr herfor-
ingjamir hafa hlotið, að beir
hafa grinið til mjög harkalegra
aðgerða ti! að skerfla áhrif hinna
gömlu valdastétta. Sumar af
hinum hörðu og að vísu rétt-
mætu ásökunum í garð herfor-
V 10 síða
Í&R
Komu úrslitin í Portúgal
yður á óvart?
Guömundur Hafliðason, frá
Siglufirði: „Já, þau gerðu það.
Ég bjóst ekki viö því, að íslend-
ingarnir myndu skora neitt
mark — hitans vegna."

Kjartan Pálsson, bifreiðar-
stjóri: „Nei, ég bjóst alltaf við
meiru af Portúgölunum, en þeir
sýndu hér. Ég er bara ánægður
með að strákamir skyldu skora
mark.“
Skarphéðinn Þórisson, skóla-
maður: „Þaö kom mér ekki á ó-
vart, þegar maöur ber saman
styrkleika Iiðanna, þá mátti
vænta þessa.“
Ingvar Guðjónsson, bifreiðar-
stjóri: „Ég átt: ekki von á svona
miklum mun, en ég hafði þó
okki spáð neitt í það fyrir.“

Gísli Elíasson, prentari: „Alls
ekki! Ég var ekkert hissa á bv'
þegar svona karlar eiga í hlut.“
-Jtnc.rj