Alþýðublaðið - 20.08.1966, Qupperneq 7

I HOGGMYN DUN
Ezra Poundataldi Brancusi einn
af mestu listamönnum samtíðar j
innar. En list hans var ekki allra
Til skamms tíma hefur Brancusi
verið litið kunnur. Myndir hans!
þeldctu aðeins sérfræðingar. En 1
á síðari árum hefur hróður hans
farið vaxandi og nú á dögum er
ihann viðurkenndur sem einn af
brautryðjendum nútíma höggmynd
unar.
Myndhöggvarinn Brancusi er
rúmenskur að ætt og uppruna.
Faðir hans var bóndi og ólst Bran
cusi upp ihjá foreldrum sínum.
Hann er fæddur 1876. Margar
sögur eru þegar sagðar af honum
í æsku; hann þótti sjálfstæður í
skoðunum strax í bernsku og fór
gjarnan eigin leiðir. Er þar til
marks, að aðeins 11 ára gamall :
hleypti hann heimdraganum, flækt;
ist um allar hálfur Garðaríkis, Pól
lands og annarra Austur-Evrópu
rikja. En 1898 er hann aftur kom
inn. til Rúmeníu og sezt í Lista
háskólann í Búkarest.
Hann undi samt ekki lengi í
heimalandi sínu. 1904 er hann kom
inn til Parísar, sem þá var orð
in miðborg myndlistar í Vestur
álfu. Um þessar mundir var Rod
in á hátindi frægðar sinnar. Það
gat ekki hjá því farið að ungur
listamaður yrði fyrir áhrifum frá
'honum-. En Rodin hafði og önnur
verri áhrif; hann tók tíðum unga
listamenn sér til aðstoðar á
vinnustofu sína og margir, sem
með honum unnu, sköpuðu aldrei
sjálfstætt listaverk upp frá því.
Einn slíkra var t.d. myndhöggvar
inn Despiau. Rodin bauð Brancusi
vinnu. Ef Brancusi hefði þegið
hoð hans, þurfti hann ekki að hafa
fjárhagsáhyggjur framar. En hann
var það vel viti borinn að hafna at
vinnuboði Rodin. Brancusi fyrir
leit líka höggmyndir impressionist
anna; honum fannst þær værnnar
og hann þoldi ekki rómantík
þeirra. Hins vegar dáði hann
hreinar útlínur; formin áttu að
vera klassísk.
Á þessum fyrstu Parísarárum
skapar Brancusi einhver frægustu
verk sin. Hina sofandi gyðju og
Maiastra. í þann tíð hafði hann
líka töluvert samband við aðra
listamenn. Modigliani var meðal
hans beztu kunningja og þarf
engan sérfræðing til að sjá að þeir
hafi orðið fyrir áhrifum hvor frá
öðrum. Brancusi hvatti Modigliani
til þess að gera höggmyndir. Ann
an vin Brancusi mætti og nefna
hér; það var tollvörðurinn Rouss
ou. Á gröf hans er minnismerki
eftir Brancusi.
Brancusi svndi oft í Salon d‘
Automne. Vöktu svningar hans
jafnan geysilega athvgli. Hnevksl
uðu myndir hans íhaldssama borg
ara sem ekki skddu list hans. Á
sýningu hans 1920 i fyrrnefndum
sal, námu tveir lögreglubiónar
eina af myndum hans á brott.
Þetta var Portrettið af nrinsessu
X. Þetta fágaða listaverk var tal
ið Múrt. F.ins os svo marsir lista
menn á bessum tíma áttj Brancusi
ctöðuot í erium við almenning o<r
yfirvöld: hann átti í máli við toll
vfjrvöld’n i Bandaríkiunum út af
einni mvnd. Geimfuglinum. Töldu
to'lverðirnir að höggmvndin væri
aðeins málmur og bæri honum
að borga toll af henni. Atvik sem
bessi voru daglegt brauð í lífi Bran
cusi. •
Ef til vill hafa atburðir sem
bessir órðið til bess að Braneus:
dró sig meira og meira í hlé. Hann
sökkti sér niður í dulsneki og las
verk eftir austurlen7.ka sneking.i
Meðan he'msstvriöldin fvrri
geisaði, beindi&t 'áhugi Braneusi
miög að list frumstæðra þióða.

Má sjá þess glögg merki í verkum
hans frá þeim tíma. Vann hann þá
einkum úr tré. Brancusi sá mikla
formfegurð í tótemsúlum indána
Maiastra fuglinn. Þessi fugl er kunnur .úr rúmenskum þjóðsögum.
Sagt er, að hann leiðbeini elskhúgánum 'í gegnum myrkviði á íund
prinsessunnar, sem er
í fangelsi.
. :- *a3S»aW£t

Ilinn sofandi gyðja. Ilöfuð sem þessi voru eitt af uppáhalds-
verkefputn Brancusi.' Gerði hann mörg slík. í þpim má gerla sjá
álirif Írá-' Rodm.
í myndum sínum notar hann feér
sömu lögmál og í þeim, en færir
í stílinn, Síðar beitir hann sömii
tækni í hreinum afstraktverkum
eins og til dæmis í stálsúlu.þeirri
sem reist var í heimabyggð har.s
í Targu—Jiu. Þykir hún sóma sér
vel milli skógi vaxinna hæða. Súl
an er 98 fet á hæð.
1937 lagði Braneusi land uhdir
fót og fór til Indlands; hafði hár.n
lengi langað til að fai^, bangaðj
því að hann var einlægur aðdáandi
indverskrar fornrar menningav. f
Bndlandi var hann fenginn , til
að teikna musteri fyrir indversk
an fursta. Því niigur varð ekkert
úr því að musterið yrði reist. Fúrst
inn veiktist og lét hætta við hlJt
saman. En likan þnss er enn lil og
það sýnir okkur ótvíræða bæfileika
Brancusi á sviði húsaBerðariistar.
Á efri árum dró Braneusi si^ al
veg í hlé frá umheiminum. Ríðustu
verk hans eru séría af högarmvtid
um, sem hann kallar Geimfuéla;
var hann stöðugt að iága f|m
Framhald á Í5 síðu*
20. ágúst 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ y