Alþýðublaðið - 03.11.1966, Blaðsíða 7

Tvö grænlenzk skip eru í Reykjavíkurhöfn þessa dagana. Eru l>au
bæði eins og lieita Kimik og' Malik Eru þetta björgunar- og lög-
gæzluskip. Alls eru fjögur slík skip í Grænlandi. SSápin eru á lejð
frá Danmörku til Grænl. cn koma hér við vegna slæms veðurs milli
íslands og Grænlands. Munu þau láta úr höfn þegar veður batnar á
þessari leið.
Leyndardómurinn um
Marz að leysast?
Það virðist svo sem hinir
miklu leyndardómar um ná-
grannaplánctu okkar, Marz, séu
að leysast. Tilvera ..skurðanna”,
sem liggja í löngum rö'ðum um
hnöttinn og þekja svæði, sem
nemur fleiri þúsund kílómetrum,
hefur nú fengið á sig aðra merk-
ingu. Samkvæmt nýjustu athug-
unum reynast .skurðir þessir vera
voldugir fjallgarðar. Þá hlýtur að
liverfa sú hugmynd, að hnöttur-
inn sé að mestu leyti flatur eins
og pönnukaka. Það væri þá frek-
ar að líkja Marz við okkar kúlu-
lagaða hnött með öllum sínum
meginlöndum — en þó ekki höf-
unum, sem hvergi eru til ó Marz.
Efagjarnir menn hafa löngum
varpað frá sér hugmyndinni um
..skurðina'' á Marz og viljað kalla
það missýn. Hafa þeir sagt, að
menn kunni að sjá á yfirborði
Marz, skarpar línur, þegar bezt
sést til hnattarins, en þá er fjar-
lægðin elcki minni en 50—60
millj. km. Þó hafa þeir stjörnu-
fræðingar, sem hvað mestrar virð-
ingar njóta, sagzt hafa séð „skurð
ina” frá því Schiaparelli uppgötv-
aði þá 1877. Og tæplega var liægt
að véfengja þær staðreyndir eftir
að stærstu „skurðirnir” höfðu
verið ljósmyndaðir.
*
Nú komu fram tveir bandarísk-
ir stjörnufræðingar frá Smiths-
onian-stjörnuathúgunarstöðinni
og sögðu, að vissulega væri til-
vera „skurðanna” á rökum reist.
Þar sem menn hefðu komizt að
raun um, að ýmsar rákir lægju
þvers og kruss um hnöttinn, gæti
þar allt eins verið um að ræða
hóa fjallgarða sem skurði. Þessir
tveir stjörnufræðingar, Carl Sag-
an og James B. Pollack, komu
því fyrstir fram með þessa kenn-
Marz-„skurðirnir“ voru uppgötvaðir af ítalska stjörnufræð jngnum Gi-
ovanni Schiaparelli 1877. Þetta er teikning hans af „skurðunum”, gerð
1888.
ingu um fjallgarðana, sem þeir
byggðu á myndum, er borizt höfðu
frá gervihnettinum Mariner 4,
þegar liann lagði leið sína fram
hjá Marz i sumar. Tilgátu sina
hafa þeir birt í bx-ezka tímarit-
inu Nature.
Milli tveggja mismunandi heirn
skauta, ísi þaktra, liggja dökkir
og ljósir blettir; sumir líkjast
eyðimörkum, en eru eins og þakt-
ir gróðri. Stjörnuathuganir hafa
sannfært hina tvo stjörnufræð-
inga um, að þessi dimmu svæði
séu meginlands-hásléttur, sem eru
10—15 km. á hæð, og að rnegin-
löndin séu myrk vegna Marz-vind-
anna. Ljósu svæðin eru færri en
þau líkjast eyðinxörkum, þar sem
einnig má finna dali, þakta sandi
og ryki. Upp úr þessum dölum
gnæfa fjallahryggir gegnum rykið,
sem hingað til haía reyndar verið
kallaðir „skurðir.”
Hin nýja kenning Sagan’s og
Pollack’s hefur það fram yfir
allar aðrar, að hún varpar nýju
ljósi á allar þær athuganir, sem
gerðar hafa verið á þessum „skurð
um.” „Nánari innsýn inn í þetta
málefni,” segja þeir, „geta mernx
fengið með því að gera nýjar
stjörnuathuganir á Mai-z, jafn-
framt alhliða athugunum á fjall-
görðunum í okkar eigin höfum.”
SEX NÝJAR BÆK-
UR FRÁ ÆSKUNNI
Bókaútgáfa Æskunnar hefur
sent frá sér sex nýjar barna- og
unglingabækur, en alls mun útgáf-
an gefa út á þessu hausti 10
Ibækur. Bækurnar, sem út eru
komnar eru:
Kisubörnin kátu, eftir Walt
Disney. Þetta er 4. útgáfa bókar-
ánnar, en íslenzka þýðingu hefur
gert Guðjón Guðjónsson, skóla-
stjóri. í bókinni eru 19 myndir
eftir sjálfan höfundinn.
fötlun sinni. Hann kemur óhal
heim og allt endar vel.
Sifnirr'egarar er drengjas;
eftir norska rithöfundinn Be
hard Stokke. Söguhetjurnar i
bræðurnir Kári og Þór, sem t;
að sér að gæta fimmtíu stóðhe
langt fram til fjalla. Bókin
viðburðarík frá upphafi til en
Framhald á bls. 10.
j FRÍMERKI
Miðnætursónatan, er tuttugasta
bók Þórunnar Elfu Magnúsdótt-
ur. Bók þessi fjallar um pilt og
stúlku, sem gædd eru glæsilegum
tónlistarhæfileikum. Sagan gerist
í Vesturheimi. Pilturinn, Tómas
Jónsson, er af íslenzku bergi brot-
inn. Ást hans á hinu fjarlæga og
furðulega ættlandi hans í norðri
iknýr hann til sköpunar verks þess,
sem bókin dregur nafn af.
Gaukur verður hetija, er saga
fyi-ir drengi, eftir Hannes J. Magn
ússon, skólastjóra á Akureyri,
Þetta er sjötta bók Ilannesar, serrí
Æskan gefur út eftir hann. Aðal-
söguhetjan, Gaukur Atlason, er
sonur fátækrar ekkju og fatlaður
þannig að annar fótur hans er
styttri en hinn. Eftir möx-g ævin-
ttýri í skólanum og sveitinni vinn-
ur hann vei'ðlaun í fitgerðakeppni
og fær ókeypis far til Kaupmanna
hafnar, þar fær hann bætt úr
Hér á myndinni sjáum við
hjálparmerki frá Tyrklandi. Sýnir
það hjúkrunai-konu bera særð-
um hermanni svaladrykk eða lyf,
en í þaksýn ei'u ógnir stríðsins.
Verðgildið er 20 pörui', sem er
smámynt þeii'ra Tyrkjanna. Við
sjáum að hjálparfrímerki Múha-
meðstrúarmanna eru frábrugðin
hjálparmerkjum kristinna manna
að því leyti, að í stað rauða-kross-
ins hafa þeir rauða-hálfmánann
á sínum merkjum.
Múhameð var uppi á árunum
570—632 e. Kr. Fæðingarbær
hans er Mekka í Arabíu, en það
er síðan helgur staður í hugum
Múhameðstrúarmanna, og er þeir
gera bæn sína, snúa þeir jafnan
andliti sínu í átt til borgarinnar
Mekka.
Múhameð fæddist eftir dauða
föður síns og rnóðir hans dó, er
hann var enn í bcrnsku. Ólst
hann fyrst upp hjá afa sínum og
síðar hjá föðurbróður sínum, Abu
Talib að nafni. 25 ára gifti hann
sig og varð kona hans Khadja,
dóttir Khuwailid, rík ekkja, en
nokkru eldri en hann. Mxihameð
tók að kynna sér trúmál, eink-
um gyðingdóm og kristni. Það
varð venja Múhameðs, er fram
liðu stundir, að ganga til fjalla
og leita einveru, þegar hann vildi
gera bænir sínar og reiknings-
skil drottni sínum. — Nii var það
svo í trúmálum Araba um þetta
leyti, að heiðindómur var á und-
anhaldi og fjöldi þeirra höfnuðu
skur'ðgoðadýrkun. Þeir dýrkuðu
Allah sem hinn æðsta semítiska
guð og einnig kvengoð, sem þeir
töldu dóttur hans. Nú herma
munnmælin að nótt eina. er Mú-
hameð var í fasta svefni, hafi eng-
illinn Gabríel komið til hans og
sagt: „Prédika þú!” Hann svar-
aði: „Hvað á ég að prédika?”
Þetta endurtók sig þrívegis, þar
Framliald á bls. 10
3. nóvember 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ J