Alþýðublaðið - 01.12.1966, Blaðsíða 9

GAR i BÚLGARlU
Þetta dáðleysi er einkum áber-
andi í menningarmálum, en þar
standa Búlgarar Pólverjum, Ung-
verjum, Tékkum og jafnvel Rúm-
enum langt að baki. Leiðtogar
við ,,borgaralegum hugmvndum"
flokksins halda áfram að vara
og „blindri dýrkun“ á öllu því,
sem erlent er.
En þrátt fyrir slíkar viðvaran-
ir hafa Búlgarar komizt í vax-
andi snertingu við Vestur-Evr-
ópu. Tónlist og dansar frá Vest-
ur-Evrópu eiga vaxandi vinsæld-
um að fagna meðal búlgarskrar
æsku. Þótt verk fárra vestrænna
höfunda hafi verið þýdd á búlg-
örsku, eru teikn á lofti um auk-
ið frjálslyndi í bókmenntaheim-
inum. Búlgarar hafa í hýggiu að
liefja útgáfu á nýju tímar'ti, er
kallast ,,Kontakti“, og verða þar
bjrt búlgörsk verk í franskri og
enskri þýðingu til þess að k.vnna
búlgarska menningu erlendis. Og
mannaskipti, er nýlega hafa átt
sér stað í stjórn rithöfundasam-
bandsins og á ritstjórnum helztu
bókmenntatímarita, hafa komið
ungum óg frjálslyndari rithöfund
um til áhrifa.
Á sviði efnahagsmála virðast
Búlgarar stefna að róttækum
breytingum, sem að nokkru leyti
munu jafnast á við umbætur þær,
sem framkvæmdar hafa verið í
Tékkóslóvakíu og Júgóslav'u. Mið
stjórn kommúnistaflokksins iagði
biessun sína yfir mcginmark-
mið slíkra umbóta á fundi sín-
um í apríl sl. Dregið verður úr
miðskipun efnahagsmálanna á-
kvarðanir í efnahagsmálum verða
ekki lengur teknar úr einni mið-
stöð. og sjálfstæði einstakra verk-
smiðja og iðnfyrirtækja verður
aukið, jafnframt þvi sem þau
verða hvött til að beita ágóða-
sjónarmiðinu. Laun verða í nán-
ari tengslum við framleiðsluaf-
köst. Og rýmkað verðúr um verð-
lag, lán, vexti og skatta og þann-
ig farið að dæmi „kapitalista-
rikjanna í Vestur-Evrópu.
Óvæntasta nýjungin er tillaga,
sem fram hefur komið um. að
iðnverkamönnum verði gert kleift
að hafa áhrif á stjórn fyrirtækja
þeirra. sem þeir starfa við, með
því að komið verði á fót svo-
kölluðum framleiðslunefndum
verkamanna. Þótt nefndir þessar
verði ekki jafnáhrifamiklar og
verkamannaráðin í Júgóslavíu,
eiga þær að hafa áhrif á ákvarð
anir um framleiðslu, vörugæði,
arðsvon, arðsúthlutun, vinnuski-
yrði og val forstjóra.
Tilraunir hafa þegar verið gerð
ar með nokkrar þessarar umbóta
í nókkrum atvinnugreinum, og
stiórnin hefur lýst því vfir, að
vöxtur þessarar fyrirtæk.ja hafi
orðið meiri en þeirra, sem starfa
uudir gamla miðskipulaginu. En
búlgarska stjórnin fer að óUu með
Zhivkov.
mikilli gát og hyggst ekki koma
þessum umbótum til framkvæmda
að verulegu leyti fyrr en á næsta
ári. Enn fremur hefur stiórnin
ennþá í sínum höndum óll völd
til að stjórna fjárfestingum utan
ríkisverzlun, verðlági, kaupgjaldi
og lánveitingum. Stjórnin getur
því alltaf hætt við framkvæmd
umbóta þeirra, sem hún hefur
boðað, í framtíðinni, ef henni þyk
ir það henta.
Að sjálfsögðu hafa þessar um-
bætur pólitíska erfiðleika í för
með sér. Skynsamleg stefna í
efnahagsmálunum mundi leiða til
þess, að þægir flokksmenn. sem
hofa potað sér í mikilvæg em-
hætti í efnahagsmálum, yrðu að
víkja og skipa yrði í þeirra stað
unga og menntaða menn. En á-
hrif gömlu flokksmannanna eru
mikil og erfitt verður "ð bola
þeim burtu. Eftir á að koma í
l.iós. hvort Zhivkov er nógu traust
ur í sessi og nógu fra Dfarasinn-
aður til að hætta á að baka sér
andúð hinna fiölmörgu embætt
icmanna úr flokknum En á því
iniknr enginn vafi, að vindur
hrevtinganna blæs nú í Rúigaríu,
sr,m pvn lengi befur orðið að búa
við úreltar kreddur og kyrrstöðu.
MARTIN A. HA.NSEN
MARTIN A. HANSEN
höfundur þessarar hugljufu en sérkennilegu
sögu er án efa einn af allra fremstu og ágæt-
ustu rithöfundum Dana á þessari öld. Hann
lézt árið 1955 aðeins 46 ára gamall, en hafði
þá ritað fjölda bóka, sem vakið höfðu
óskipta athygli. Mesta aðdáun mun þó hafa
vakið þessi saga hans, DJÁKNINN 1
SANDEY, er kom út árið 1950. Síðan hefur
hún vexáð endurprentuð sautján sinnum á
móðurmáli hans eða alls í 182 000 eintök-
um, og auk þess þýdd á mörg tungumál. Hún
býr yfir dularfullum töfrum, sem heilla
huga lesandans. Hún opnar honum sýn inn
í hulda heima mannlegra ástríðna, innri
baráttu og sigra yfir sjálfum sér. Þessi saga
er skriftamál gáfaðs manns, sem þráir ham-
ingjuna, fer á mis við hana, en finnur hana
að lokum, en hvoiki í nautn né kröfum til
annarra, heldur í fórn og starfi. Hið sér-
kennilega eintal sálarinnar við Natanael,
„manninn, sem ekki finnast svik í“, er vægð-
arlaus sjálfsprófun söguhetjunnar til þess
að komast að hinu sanna gildi hlutanna. Trú.
höfundar á sigurmátt þess góða í manns-
sálinni er heil og sterk. Sagan er auðug af
hugljúfum og heillandi myndum af Sandey
og fólkinu, sem þar býr. En jafnframt.
skyggnist skáldið undir yfirborðið og kann-
ar hin myrku djúp mannlegra ástríðna.
SÉRA SVEINN VIKINGURÞYDDl
1. desembfer 1966 — ALÞYÐUBLAÐIÐ 9