Bókasafnið - 01.10.1982, Blaðsíða 5

bókin og framtíðin
VIDEO — ERGO SUM
Þegar segulbandið kom til sögunnar
fyrir nokkrum áratugum spáðu menn
því að dagar bókarinnar væru taldir. En
bókin hélt velli.
Þegar hljóðvarp kom til sögunnar
töldu menn að sjálfsögðu að fólk myndi
hætta að lesa bækur og sú hugmynd
skaut upp kollinum, að nóg væri að hafa
eina kirkju og einn prest fyrir allt landið
og messum yrði útvarpað til allra lands-
manna. Hvílíkur sparnaður. En fólk hélt
áfram að lesa bækur og fara í kirkju og
byggja fleiri kirkjur.
Með tilkomu sjónvarpsins komu
svipaðir spádómar um bókalestur og í
fyrstu minnkuðu útlán bókasafnanna,
sumra að minnsta kosti, en með tíman-
um hefur bókalestur frekar aukist en
hitt, þrátt fyrir, eða e.t.v. vegna sjón-
varpsins.
Og nú um þessar mundir eru menn
enn að spá því að bókin verði úrelt innan
fárra ára með tilkomu örtölvutækninn-
ar. Sagan endurtekur sig.
Þá ætlar allt af göflum að ganga út af
myndbandaflóðinu. Bókin er dauð og
úrelt, hrópa menn. Hún erdauð.
Bókin lifir.
I Ijósi þess sem á undan hefur gengið
er undirritaður sannfærður um það að
bókin muni alltaf halda velli. Enda þótt
hún sé gömul uppfinning hefur hún
ótvíræða kosti umfram alla aðra miðla,
sem kennari, félagi, eða dægradvöl. Hún
er létt og auðveld í notkun, og lesandinn
ræður sjálfur hraðanum, og getur flett
fram og aftur í henni að eigin geðþótta.
Hann þarf ekki að stinga henni í sam-
band eða bíða eftir að hún hitni, og getur
farið með bókina hvert sem hann vill
hvenær sem hann vill, í stætisvagn, í
rúmið eða á klósettið. Bókin og lesand-
inn eru eitt. Það er einmitt þetta per-
sónulega samband bókar og lesanda,
sem gefur bókinni vinninginn umfram
alla aðra miðla.
Hins vegar hafa nýir miðlar haslað sér
völl hver á sínu sviði sem sjálfsagðir og
mjög nytsamir miðlar í bókasöfnum og
víðar. Er oft á tíðum um nokkurs konar
sérhæfingu að ræða, t.d. henta snældur
mjög vel í hljóðbækur fyrir blinda, á
tungumálanámskeið o.s.frv., segulbönd
henta fyrir leikrit o.þ.h. og filmur fyrir
fræðsluefni ýmiskonar.
Því ber að fagna tilkomu mynd-
bandsins sem hentugum meðlim í þá
miðlafjölskyldu, sem fyrir er í bóka-
söfnum. En það getur ekki orðið stað-
gengill bókarinnar. Hún heldur velli.
Myndbönd í bókasöfnum.
Ótal mngulcikar eru fyrir hendi með
notkun myndbanda í hókasöfnum. Nær-
tækast er auðvitað útlán á myndum,
kvikmyndum. í samkeppni við mynd-
bandaleigurnar, sem spretta upp eins og
gorkúlur uin þessar mundir. Þó er von-
andi að bókasöfn fari ekki að iána út
samskonar hasar- og kiámefni og mynd-
bandaleigurnar, enda er til urmull góðra
kvikmynda á myndböndum. Dæmi er
þess, að bókasafn (í Englandi) leigi út
myndbönd og er tekið gjald fyrir þannig
að þessi þjónusta safnsins standi undir
sér kostnaðariega. Ekki er nú hægt að
mæla með því.
í samvinnu t.d. við Námsgagnastofnun
mætti hugsa sér kynningar í söfnum á
ýmsum fræðum, t.d. í sambandi við full-
orðinsfræðsiu, sögustundir og kynning-
ar. Þar kemur Sjónvarpið einnig sterk-
lega til grcina með allt sitt fræðsluefni.
Einnig mætti lána út, rétt eins og bækur,
snældur og annað efni, myndbönd með
fræðsluefni, t.d. tungumálanámskeiði
o.fl.
f Noregi hafa menn farið af stað með
að taka upp viðtöl á myndbönd við lista-
menn, stjómmálamenn og gamla íbúa
byggðarlags o.fl. til þess m.a. að varð-
veita fyrir komandi kynslóðir uppiýsing-
5