Aldamót - 01.01.1897, Side 48

II.
Skólaspekin.
En áöur en vjer höldum lengra, ættum vjer að
gjöra oss ljóst að ofurlitlu leyti, hverjar voru helztu
stefnur og straumar í andans heimi meðal lærðu
mannanna um þessar mundir. Vjer verðum í stuttu
máli að gjöra oss grein fyrir hinu menntunarlega
ástandi eins og það hafði verið um langan tíma, til
þess að geta skilið hina nýju menningarstefnu, sem
nú er að brjótast til valda, þar sem Melankton varð
einn helzti og frægasti forvigismaðurinn.
Hinir miklu kennarar fornaldarkirkjunnar hafa
með rjettu verið nefndir feður, —patres. Þeir höfðu
varið öllu andans afii sinu til að gefa kenningum
kirkjunnar rnynd og lögun. Frá þeim hefir kirkjan
kenningarkerfi sitt. Miklar og voldugar bókmenntir
gáfu þeir hinum kristna heimi. En um endalok 6.
aldaiinnar hættir þessi merkilega og andríka bók-
menntastarfsemi kirkjunnar. Þá líður fornöldin undir
lok og miðöldin byrjar. Þá rís upp Múhamed og
ritar feiknstafi hinnar grimmu trúar sinuar á himin
sögunnar (611). Þá fær gríska kirkjan og gríska
þjóðernið á austurlöndum banasárið. Eins og log
andi hraunleðja steypist ofan eptir hlíðunr eldgjós-
anda fjalls, hentust hinir ægilegu herskarar Múha-
meðstrúarmanna yfir suður- og austur-álfuna. I
byrjun 8. aldar eru þeir komnir til Spánar. Arið
711 fá þeir yfirhöndina þar. En verða fáum árum
seinna að staðnæmast á bökkum Loirefljótsins
(732).
Gríska þjóðernið, þetta fagra og dásamlega teikn
1 heimi sögunnar, — nú er það horfið og hulið. Nú
hætta stafkarlarnir að tala um heimspekina á stræt-