Dagur - 22.11.1997, Síða 14

30 - LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1997

HEILSULÍFIÐ í LANDINU
Orri Sigurðsson. 4 ára, er duglegur strákur. Hann fór á spítaia t sumar, iét taka úr sér hálskirtlana og fann ekkert till Segir hann sjálfur. En hann fékk aðra rödd.
Pabbi Orra, Sigurður Baldursson, segir að Orri hafi verið aumur í hálsinum f nokkra daga eftir aðgerðina. Hér eru þeir feðgar með Fjólu, 1 árs.
mynd: pjetur.
Vildi röddina sína aftur
Hálskirtlar eru gjaman tekn-
irúrpestsæknum bömum og
unglingum og þykir ekki
mikið. Það erþó aðeins
meira en að segja það.
„Ég fékk aðra rödd. Ég þurfti að pissa og
pissa og pissa og pissa, mikið að pissa. Ég
fékk grænan frostpinna með súkkulaði
ofan á. Ég fékk bara einn svoleiðis," segir
Orri Sigurðsson, 4 ára, en hann var lagð-
ur inn á sjúkrahús í einn sólarhring í sum-
ar meðan hálskirtlamir vom teknir úr
honum. Sigurður Baldursson, faðir Orra,
segir að Orri hafi verið afar pestsækinn,
korrað og hljómað eins og hann væri við
það að kafna allar nætur. Hann hafi verið
búinn að bíða lengi þegar hann hafi loks
komist í aðgerðina.
Fékk allar pestir
„Það var áður búið að taka úr honum nef-
kirtlana en það dugði ekki. Hann mátti
ekki heyra orðið pest því að þá var hann
búinn að fá hana. Hann fékk allar um-
gangspestir. Þetta var afskaplega þreyt-
andi en hann er búinn að vera stálhraust-
ur síðan kirtlarnir voru teknir. Þetta er
búið að vera allt annað
líf,“ segir Sigurður.
Orri litli þurfti að
fasta frá kvöldi og fram
að aðgerð daginn eftir.
Hann mætti með
mömmu sinni á spítal-
ann. Hún var hjá hon-
um yfir daginn en svo
höfðu þau hjónin vaktaskipti og pabbi
hans svaf hjá honum á spítalanum yfir
nóttina. Feðgarnir fengu svo að fara heim
morguninn eftir og svo var Orri heima í
viku á eftir. Sigurður segir að Orri hafi
staðið sig eins og hetja enda hafi verið vel
að honum búið á Borgarspítalanum. Þjón-
ustan hafi verið vinaleg og góð og vel við
Líf

hæfi barna. Hann hafi mikið spurt og
fengið öllum spurningum svarað.
Hámaði í sig frostpinnana
Orri var svæfður fyrir aðgerðina og fann til
í hálsinum þegar hann vaknaði aftur. Sig-
urður segir að þá hafi hann farið að gráta,
ekkert endilega undan sársaukanum held-
ur hafi hann kvartað yfir
því að röddin hafi breyst
og viljað fá gömlu rödd-
ina sína til baka. Hann
sé ekki enn kominn með
hana, hafi verið skrækur
síðan.
„Ég held að kirtlataka
sé ekki svo mikið mál
með svona ung börn. Þau finna aðeins til
í hálsinum en eru furðufljót að ná sér.
Hann var aumur í hálsinum í tvo, þrjá
daga eftir að hann kom heim en hámaði í
sig frostpinnana á spítalanum og fór fljót-
lega að borða aftur,“ segir hann að lokum.
-GHS
Kynlíf
Breytingaskeið karla
Meira hefur verið rætt og ritað
um þær breytingar sem verða
á líkama konunnar þegar frjó-
semisskeiði hennar lýkur, en
það að karlmenn fari inn á
breytingaskeið.
Hjá karlmönnum verður
þessi breyting hægari en hjá
konum. En þegar starfsemi
eistanna dvínar, minnkar
hormónaframleiðslan smátt
og smátt. Þær geta þó haft
áhrif á kynlífið til hins verra.
Óupplýstir karlar
Karlmenn hafa ekki verið jafn
upplýstir um starfsemi Iíkama
síns og konur og því kannski
ekki eins meðvitaðir um þess-
ar breytingar. Oft er talað um
breytingaskeið karla á léttu
nótunum og það jafnvel haft í
flimtingum.
Ég hef þá trú að öll göngum
við í gegnum ákveðnar breyt-
4 1 *
ingar á miðjum aldri,
45-55 ára, þar sem litið
er yfir farinn veg. Marg-
ir eru þokkalega ánægð--
ir með lífið, aðrir sjá að
nú er að hrökkva eða
stökkva og sumir kíkja
jafnvel yfír girðinguna
og halda að grasið sé
grænna hinumegin:
yngja upp, fara í
ljós, Iíkamsrækt
og/eða skipta
jafnvel alveg um
stíl.
Angist
Enn aðrir upplifa
angist, svitakóf og
jafnvel það að
yngri menn eru
teknir framfyrir
þá í metorðastiganum þegar
kemur að stöðuveitingum.
Dæmi eru um að menn upp-
lifi einmanaleika, dep-
urð og jafnvel fælni
ýmiskonar. Þeir geta
orðið óvenju uppstökk-
ir og pirraðir, en allt
getur þetta haft sínar
eðlilegu skýringar, þó
oftar en ekki sé gripið
til skýringa eins og
streitu eða flensu og
lasleika. Þetta get-
ur komið niður á
kynlífinu, áhugi
minnkar, erfiðara
verður að fá fulla
stinningu limsins.
Spurt hefur ver-
ið af karlmönnum
hvort ekki séu til
hormónagjafir fyr-
ir karla líkt og
konur sem eru að
ganga í gegnum breytinga-
skeið. Því er til að svara að í
einstaka tilfellum hafa horm-
ónagjafír verið reyndar ef um
stinningarvanda er að ræða
hjá körlum, en að öllu jöfnu
eru ekki gefnir karlhormónar
og eru þá kannski helst hafðar
í huga þær miklu aukaverkan-
ir sem testosteron hefur í stór-
um skömmtum.
Kannist menn við þessi ein-
kenni og vilji ræða þau nánar
og hvaða möguleika þeir hafa í
stöðunni vil ég benda þeim á
að ræða við heimilislækni sinn
sem mun aðstoða þá við að
fínna viðeigandi lausn, hvort
heldur hún er í formi viðtala
við þvagfærasérfræðing, sál-
fræðing eða einhvern annan.
I næstu viku mun ég fjalla
frekar um getuleysi karl-
manna.
Kveðja, Halldóra.
Halldóra
Bjarnadóttir
skrifar
Lítið hefurverið
rættum breyt-
ingaskeið karla
og áhrifþess á
kynlífið.
Af-Iífi og' sál
Þurfumað
ræða dauðann
Dauðinn er flestum hugleikinn
og dauðanum er ákaflega vel sinnt
hér á landi, svo að ekki sé meira
sagt. Flestir sækja jarðarfarir og
skrifa og lesa minningargreinar í
hvert sinn sem dauðinn bankar á
dyrnar enda gerir hann það fyrir-
varalaust hvar sem er og hvenær
sem honum sýnist. Við viljum eðli-
lega að fólkinu okkar sé sinnt af
hlýhug við endalokin og því hlýtur
virðing okkar fyrir dauðanum að
aukast fremur en hitt, sérstaklega
eftir því sem aldurinn færist yfir.
Vissulega er
erfitt að sætta
jsig við dauð-
'ann því að með
honum miss-
um við góðan félaga, maka eða ætt-
ingja og það er svo endanlegt. I
daglegu tali hættir mörgum til að
tala frjálslega og segja að dauðinn
sé léttir fyrir aldrað fólk og illa sjúkt
og sjálfsagt getur heilmikið verið til
í því. Nístandi sársaukinn er þó
hinn sami, sérstaklega þegar dauð-
inn er alltof snemma á ferð. Eftir
löng og erfið veikindi og þjáningar
hlýtur dauðinn að vera ákveðin
líkn. Það geta menn kannski séð
þegar versta áfallið er yfirstaðið.
Það er hræðilegt áfall og kannsld
sárast þegar börn, unglingar eða
ungt Ijölskyldufólk kveður fyrir-
varalaust. Margar fjölskyldur, og
kannski flestar, bera djúp sár eftir
þessi ótímabæru, ósanngjörnu and-
lát. Þegar ung móðir fimm lítilla
barna fellur frá og skilur trítlana
sína eftir munaðarlausa. Eða þegar
ungur maður fellur fyrir eigin
hendi í blóma lífsins. Sorgin hel-
tekur. Það tekur langan tíma að
vinna sig út úr þessu eins og kom
fram í viðtali við móður í helgar-
blaði Dags um síðustu helgi. Sem
betur fer er þó skilningurinn í þjóð-
félaginu farinn að aukast. Fólk get-
ur leitað sér aðstoðar og lífið held-
ur áfram, hvort sem okkur líkar bet-
ur eða verr.
Dauðinn gæti verið á næsta leiti
hjá okkur sjálfum, maka eða vini,
röðin kemur að okkur öllum fyrr
eða síðar. En þegar fimm ára barn
spyr: „Amma, hvenær deyrð þú?“ þá
hlýtur barnið að eiga rétt á svari,
útskýringum og jafnvel umræðum
um dauðann. Amma má ekki bara
súpa hveljur og skella í lás. Barnið
verður að fá útskýrt fýrir sér að
dauðinn komi fyrr eða síðar til okk-
ar allra og enginn viti hvenær það
verður. Með því að svara spurning-
um og opna umræður um dauðann
hlýtur skilningurinn að aukast og
kannski minnkar sársaukinn líka.
Dauðinn er erfíð-
ur og sorglegur
^ en hann er
partur af líf-
inu og nátt-
úrunni. Því
getum við
ekki neitað.
Þess vegna
þurfum við
r að ræða um
dauðann og búa
þannig börnin
okkar og
okkur sjálf
undir það að
kynnast
dauðanum.
Guðrún Helga
Sigurðardótlir.