Dagur - 28.11.1997, Blaðsíða 7

Dagur - 28.11.1997, Blaðsíða 7
15^L*r: FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1997 - 7 ÞJÓÐMÁL Tap, grátur og fiskeldi ÞORÐUK INGIMAKS SON blaðamaður skrifar Fyrr á þessu hausti komu for- svarsmenn fiskvinnslufyrirtækja saman til árlegs aðalfundar í Skíðaskálanum í Hveradölum. A fundinum var flutt yfirlitsræða um stöðu atvinnugreinarinnar. Ræðan var athyglisverð fyrir þær sakir að hún hefur Iítið breyst á milli ára. Atvinnugreinin tapar og auk hinna hefðbundnu tapfrétta frá Hveradölum berast einnig fréttir af taprekstri einstakra framleiðslufyrirtækja í sjávaraút- vegi, einkum þeirra sem frysta holfisk í landi. Kjarni málsins íslendingar geta ekki lifað á landslagi, segir Guðbergur Bergsson í einni af bókum sín- um. Þeir geta heldur ekki treyst á að lifa af úthafsveiðum í framtíð- inni. Ætli þeir að efla matvæla- framleiðslu til muna verða fleiri möguleikar að koma til en þeir sem fiskveiðilögsagan og úthafs- smugurnar bjóða. Þeir verða að framleiða hluta hráefnisins sjálf- ir og er þá komið að kjarna máls- ins. Gert er ráð fyrir að um það bil einn af hveijum þremur fisk- um, sem snæddir verða í veröld- inni innan tíðar, verði til í eldi. Fólki fjölgar og þörfin fyrir mat- væli vex. Á meðan ýmsar þjóðir auka fiskeldi og framleiðslu margvíslegra rétta úr eldisfiski stara íslenskir útvegs- og skip- stjórnarmenn á sjókortin og Ieita að úthafssmugum til þess að sigla í og veiða. Veiðimannaeðlið virðist landanum svo í blóð borið að áratugir hafa ekki dugað til þess að vekja ræktunarmanninn í þeim þegar að sjávarlífi kemur. Brugðu sér í bússur Eins og kunnugt er reyndu Is- lendingar fyrir sér með fiskeldi fyrir nokkrum árum en með mis- jöfnum árangri og því næst upp- gjöf. 1 stað þess að leita að hentungum eldisstofnum með vísindalegum forskriftum brugðu þeir sér í bússur, gripu háfa í hönd, óðu út í árnar og hífðu hrygnur. Þeir kreistu hrognin úr þeim og ólu seiði sem þeir hófu að selja til er- lendra eldisstöðva. Hins vegar gleymdist að athuga hvort ís- lenski villilaxinn hefði mögu- leika á að lifa við aðrar aðstæður en þær sem verið hafa honum náttúrlegar um aldir. Seiðin voru seld og flutt í hlýrri sjó þar sem aðrar fisktegundir héldu til og aðrar bakteríur höfðust við en við Islandsstrendur. Seiðin þoldu þessi umskipti illa. Þau höfðu ekki mótefni gegn sjúk- dómum og hlýrra umhverfi flýtti kynþroska þeirra þannig að kyn- áráttan var vextinum yfirsterk- ari. Eldisfyrirtækin gáfust því upp eitt af öðru með tilheyrandi titringi í fjárfestingakerfinu. Þróimarfé og þróunarstarf Þótt þannig hafi tekist til mega landsmenn ekki stöðugt horfa reiðir um öxl til þessara mistaka. Þau kostuðu sitt en á þá fjár- muni verður að Iíta sem ákveð- inn fórnarkostnað við að hefja nýjan atvinnuveg. Þótt ef til vill hefði mátt komast hjá þessum mistökum þá mega þau ekki blinda mönnum framtíðarsýn þegar um lífsmöguleika þjóðar- innar er að ræða. Benda má á dæmi þar sem öðruvísi hefur verið farið að og þróunarfé not- að til þess að vinna að uppbygg- ingu framtíðar atvinnuvegs. Fiskeldi Eyjafjrðar er dæmi um slík vinnubrögð. Allir fjármunir sem lagðir hafa verið í það fyrir- tæki eru þróunarfé, áhættufé, sem ekki er gert ráð fyrir að skili arði fyrr en verkefnið er á enda. Á þeim áratug sem þróunarverk- efni Fiskeldis Eyjafjarðar hefur staðið hefur tekist að ná fram klaki og uppeldi lúðuseiða í eld- isstöð og nú síðast framleiðslu á fullvöxnum matfiski. Tvöföldun fiskeldis í Öxar- firði Dæmi um jákvæða framtíðarsýn á þessu sviði einnig að finna í byggðunum við Oxarfjörð. Þótt á ýmsu hafi gengið í byrjun fram- leiða fiskeldisstöðvarnar í Lón- um í Kelduhverfi og á Núpamýri í Öxarfirði nú yfir tvö þúsund tonn af eldisfiski á ári. Uppistaða þeirra er framleiðsla á Iaxi en einnig er framleitt nokkuð af bleikju auk þess sem farið er að þreifa fyrir sér um eldi fleiri fiski- tegunda. Aðstæður við sjó eru góðar og jarðhita er að finna á báðum þessum stöðum eins og víðar í héraðinu og er hann þeg- ar nýttur með góðum árangri á Núpamýri. Ljóst er að þetta svæði hefur möguleika á mun meiri framleiðslu en þegar á sér stað og ætti að vera kappsmál heimamanna að auka það. Til þess þurfa að koma til auknar jarðboranir og möguleikar á nýt- ingu jarðhitans. Einnig þarf að koma til öflugra markaðs- og sölustarf á erlendum vettvangi. Þessi tvö fiskeldisfyrirtæki þurfa að þróa með sér samstarf og lík- legt er að styrkur fiskeldisins á þessu svæði myndi aukast við sameiningu þeirra. Því er ekki óeðlilegt að leiða hugann að því að með réttum aðgerðum mætti auka framleiðslu og verðmæta- sköpun þessara fyrirtækja um helming eða meira og myndu þau jafnvel geta framleitt álíka magn af fiski og kvóti Húsvíkinga heimilar að veiða. Þekking og reynsla sem verð- ur að nýta Við uppbyggingu Fiskeldis Eyja- fjarðar og eldisstöðvanna við Ox- arljörð hefur orðið til þekking og reynsla sem þarf til þess að hefja fiskeldi til vegs og virðingar sem atvinnuveg hér á landi. Með hlið- sjón af erfiðleikum sjávarútvegs- ins við að útvega sér hráefni úr sífellt fjarlægari úthafssmugum hlýtur aðeins að vera tímaspurs- mál hvenær stærri útvegsfyrir- tækin fara að huga að fiskeldi. Dæmi um það er þegar fyrir hendi þar sem öflug útgerðarfyr- irtæki hafa lagt Fiskeldi Eyja- fjarðar lið í þróunarstarfi. Tæpast hægt að taka alvarlega Landsmenn mega engan tíma missa í þessum efnum. Ef þeir fara ekki að huga að þessum at- vinnuvegi af meiri alvöru en ver- ið hefur verða aðrir til að fj'Ila þann markað sem er og mun skapast. I stað þess að horfa á sí- vaxandi útvegskostnað og stöðugt tap fiskvinnslunnar verða þeir að taka höndum sam- an um að nýta sér þá þekkingu sem fyrir er í landinu til þess að byggja upp fiskeldi af alvöru. I því liggur framtíð aukinnar mat- vælaframleiðslu að miklum hluta. Á meðan útvegsmenn og fiskverkendur skæla í Skíðaskál- anum í stað þess að snúa sér að nýjum viðfangsefnum á borð við fiskeldi og sölu eldisafurða er tæpast hægt að taka umræðuna um matvælaland framtíðarinnar alvarlega. „Á þeim áratug sem þróunarverkefni Fiskeldis Eyjafjarðar hefur staðið hefur tekist að ná fram klaki og uppeldi lúðuseiða i eld- isstöð og nú siðast framleiðslu á fullvöxnum matfiski, “ segir Þórður m.a. í grein sinni. Um hryðjuverk múslíma og hræsni íslenskra hlaðamanna Þessum Iínum er ekki beint til þeirra fáu blaðamanna sem for- dæma hryðjuverk undir öllum Irringumstæðum. Þeim er beint til þorra islenskra blaðamanna sem gera það ekki. Fjölmiðlum á Islandi og víða á Vesturlöndum er tíðrætt þessa dagana um hryðjuverk músl- ímskra samtaka í Egyptalandi gegn vestrænum ferðamönnum. Þessi morð voru framin á sak- lausu fólki en höfðu að yfirlýstu markmiði að fá stjórn Egypta- lands til að leysa úr haldi músl- ímskan fanga. Það sem greinir hryðjuverk frá öðrum almennum glæpum eru tveir meginþættir. Hryðjuverkum er beint gegn saklausu fólki með það fyrir augum að aðgerðin hafi áhrif á þriðja aðila, t.d. stjórn- völd. Jafnframt eru hryðjuverk - andstætt almennum glæpum - yf- irleitt tengd pólitísku eða hug- myndafræðilegu markmiði. Fjöldamorðin í Egyptalandi eru að þessu Ieyti dæmigerð hryðju- verk. Þeim var beint að saklausu fólki og markmið þeirra var að fá stjórnvöld til að leysa fanga úr haldi. Islenskir blaðamenn telja með réttu að morðin á tugum erlendra ferðamanna í Egyptalandi hafi verið fólskuleg hryðjuverk. En fordæming þeirra er óheiðarleg. Þegar vestræn ríki, þ.m.t. Is- land, beita hryðjuverkum gegn múslímum, njóta þessi hryðju- verk þegjandi velþóknunar ís- lenskra blaðamanna, jafnvel þeg- ar umfang hryðjuverkanna er margfalt meiri en öll hryðjuverk múslímskra samtaka til sarnans. Dæmi um þátttöku Islands í hryðjuverkum - aðgerðum sem beint er gegn saklausum borgur- um til þess að stjórnvöld þeirra breyti um stefnu - er viðskipta- bannið gegn írösku þjóðinni. Við- skiptabanninu er beint gegn öll- um óbreyttum borgurum Iands- ins, án tillits til aldurs, kyns, þjóðfélagsstöðu eða meintrar sektar. Markmið viðskiptabanns- ins með þessum hóprefsingum er að fá almenna borgara í Irak til að þrýsta á stjórnvöld sín að virða kröfur Oryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Það skiptir engu máli hvort þessar kröfur séu réttar eða ekki. Hryðjuverk eru glæpsamleg hurt séð frá réttmæti hinna yfir- lýstu markmiða hryðjuverka- mannanna. Bandarísk og bresk yfirvöld hafa í raun viðurkennt að þau tækju þátt í hryðjuverkum gegn almenningi í Irak. I kvöldfréttum í Ríkisútvarpinu 17. nóv. síðast- liðinn var t.d. haft eftir breskum embættismönnum að „stjórnir Bretlands og Bandaríkjanna væru reiðubúnar til þess að draga úr þjáningum írösku þjóðarinnar ef Bagdad-stjórnin virti samþykktir Sameinuðu þjóðanna..." I þessari setningu felst hótun um að haida áfram aðgerðum gegn óbreyttum borgurum meðan stjórnvöld við- komandi borgara láti ekki undan. Þessi hryðjuverk hafa þegar leitt til dauða einnar milljónar óbreyt- tra borgara, þar af 600.000 barna. Við Iraksstjórn er sagt: Ef þið látið ekki undan drepum við 200 af ykkar börnum á hverjum degi. Við almenning í írak er sagt: EI þið rísið ekki gegn einræðis- herranum, munum við traðka ykkur og börn ykkar í svaðið. Þið getið sjálfum ykkur um kennt að við séum að drepa börnin ykkar. Niðurstaða Framlag íslenskra blaðamanna í þágu hryðjuverka gegn börnum í Irak er að vísu óbeint og felst að- eins í kristilegri hræsni. En með framferði sínu tryggja þeir íslenskum hryðjuverkamönnum starfsfrið til að taka þátt í refsi- verðum verknaði.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/251

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.