Dagur - 31.12.1997, Blaðsíða 18

34-MIÐVIKUDAGUR SI.DESEMBER 1997
VIÐ ÁRAMÓT
Viðáramót
Rikisstjórnin hefur misst tökin á stjórn ríkisfjármála i miðju góðærí og afleiðingarnar verða óhjákvæmilega þær, að verðbóiga
verður meirí á íslandi á næsta árí en í samkeppnislöndum okkar, “ segir Sighvatur Björgvinsson i grein sinni.
SIGHVATUR
BJÖRGVINSSON
formaður Aiþýðufiokksins-
Jafnaðarmannaflokks ísiands skrifar
Árið, sem nú er að líða, hefur um
margt verið íslensku þjóðinni
gott ár. Til þess liggja tvær meg-
inástæður. I fyrsta lagi hefur nú
sannast, að ríldsstjórnir þær, sem
voru við völd á erfiðieikaárunum
frá 1987 til 1995 tóku rétt á mál-
unum og lögðu þar með grund-
völlinn að sóknarfærum þjóðar-
innar þegar kreppan leið hjá. I
öðru lagi hagstæðar ytri aðstæð-
ur; vaxandi sjávarafli, gott verð á
útflutningsafurðum og aukin er-
lend fjárfesting, sem hafði nán-
ast engin verið um margra ára
skeið.
I skjóli kjarasamninganna, sem
gerðir voru á árinu, tókst að tryg-
gja áframhaldandi stöðugleika og
vaxandi kaupmátt. Rík ástæða er
þó til þess að ætla, að þessi kaup-
máttaraukning hafi ekki náð til
allra landsmanna. Bilið milli
ríkra og fátækra heldur áfram að
breikka þrátt fyrir góðærið. Að-
staða fólks til þess að sækja sinn
hlut í batanum er mjög misjöfn
og nú, eins og svo oft áður, hefur
það gerst, að þeir, sem hafa
sterkustu stöðuna á vinnumark-
aðinum, hafa tekið til sín bróður-
partinn af kjarabatanum, en lág-
launafólkið situr eftir.
Þá er rík ástæða til þess að
hafa áhyggjur af atvinnuleysis-
vandanum. Þó atvinnuleysi
mælist ekki mikið þegar á heild-
ina er litið, þá er atvinnuleysi að
verða viðvarandi hjá ákveðnum
hópum, ekki síst konum. Flótt-
inn af Iandsbyggðinni hefur farið
vaxandi og margir bændur eru
orðnir fastir í fjötrum fátæktar.
Stefnan í sjávarútvegsmálum og í
landbúnaðarmálum er undirrót
þessa. Við ríkisstjórnarmyndanir,
þar sem Alþýðuflokkurinn hefur
átt hlut að máli á undanförnum
árum, hafa samstarfsflokkar
hans ávallt lagt ríka áherslu á, að
jafnaðarmenn kæmu hvorki að
landbúnaðarmálum né sjávarút-
vegsmálum. Það er umhugsunar-
vert, að einmitt í þeim tveimur
málaflokkum, þar sem áhrifa
jafnaðarmanna hefur ekki fengið
að gæta, skuli vandræðin vera
mest.
Horfurnar
Þó árið 1997 hafi á margan hátt
verið gott ár, þá eru teikn á lofti.
Verulegur halli er á viðskiptum
við útlönd og greiðsluhallinn
hefði verið geigvænlegur ef ekki
hefði orðið mjög mikil aukning á
kaupum lífeyrissjóða og annarra
fjárfesta á erlendum verðbréfum
og mildar fjárfestingar Islendinga
í útlöndum, ekki síst í sjávarút-
vegi. Við aðstæður eins og nú
eru í þjóðarbúskap Islendinga
skiptir öllu máli, að ríkisstjórnin
haldi aftur af ríkisútgjöldum þvf
ella kallar hún á aukna þenslu,
vaxandi verðbólgu, hækkandi
vexti og aukinn þrýsting á lækk-
un verðgildis binnar íslensku
krónu.
Þetta hefur ríkisstjórninni ekki
tekist. Þrátt fyrir það, að hún
ætli sér að fjármagna rekstur
heils ráðuneytis eins og t.d. utan-
ríkisráðuneytisins með sölu ríkis-
eigna, vanáætli rekstrarútgjöld
stóru sjúkrahúsanna í Reykjavík
og á Akureyri um 2,5 milljarða
króna og vanræki að færa 4 millj-
arða króna af áföllnum Iífeyris-
skuldbindingum ríkisins til gjal-
da, eins og gera á, skilar hún ekki
rekstrarafgangi á fjárlögum nema
upp á 0,08% af heildarútgjöld-
um. Samneyslan mun því á
næsta ári aukast um 25% eftir
þriðjungs aukningu á árinu sem
er að líða. Ríkisstjórnin hefur
misst tökin á stjórn ríkisfjármála
í miðju góðæri og afleiðingarnar
verða óhjákvæmilega þær, að
verðbólga verður meiri á Islandi
á næsta ári en í samkeppnislönd-
um okkar. Samkeppnisstaða ís-
lenskra fyrirtækja á erlendum
mörkuðum mun versna að sama
skapi og framhaldið gæti orðið
einn vítahringurinn enn með
vaxandi verðbólgu, hækkandi
vöxtum og lækkun gengis - sá
vítahringur, sem þjóðin þekkir af
sárri reynslu.
Sagt er, að meiri vandi sé að
stjórna á Islandi í góðæri en á
erfiðleikatímum. Ríkisstjórnin
flýr þann vanda.
StjónunálaHokkanur og
fóUdð
Stjórnmálaflokkarnir í landinu
eru valdastofnanir í Iitlum
tengslum við fólkið í landinu.
Þetta má glögglega sjá af þvf, að
afstaða mikils meirihluta þjóðar-
innar eins og hún birtist í skoð-
anakönnunum er allt önnur en
sú, sem fram kemur hjá ráðandi
stjórnmálaflokkum þjóðarinnar
eða öllu heldur í málflutningi
forystumanna þeirra.
Þrívegis hefur þjóðin t.d. verið
spurð um, hvort ísland eigi að
sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu. 58-62% kjósenda Sjálf-
stæðisflokksins hafa svarað þeirri
spurningu játandi. Flokkurinn
segir málið hins vegar ekki vera á
dagskrá og í viðtali við tímaritið
Atlantica segir formaður flokks-
ins, að hann sjái það ekki einu
sinni við yztu sjónarrönd.
Annað dæmi um hið sama er
veiðileyfagjaldsumræðan. I
ítrekuðum skoðanakönnunum
um afstöðu þjóðarinnar til máls-
ins lýsir álíka hátt hlutfall kjós-
enda fylgi sínu við veiðileyfagjald
og styður núverandi stjórnar-
flokka - tvo stærstu flokka lands-
ins. Engu að síður beita þeir sér
harkalega gegn öllum tillögum
um veiðileyfagjald, sem fram
hafa verið lagðar, og forystumenn
Sjálfstæðisflokksins segjast ekki
einu sinni skilja málið - ekki skil-
ja mál, sem mikill meirihluti
þjóðarinnar hefur Iýst fylgi sínu
við!
Auðlindaumræðan - umræðan
um, að íslenska þjóðin eigi sam-
an auðlindir fiskimiða, náma
jarðhita, fallvatna og hálendi
landsins og eigi að njóta saman
hlutdeildar í arði, sem verður af
nýtingu þessara auðlinda - er nú
þegar orðin langefst á baugi með-
al Islendinga. Jafnaðarmenn
munu gera þetta mál að helsta
kosningamáli í næstu Alþingis-
kosningum. Þar höfum við mjög
ákveðna og skýra stefnu sem öðl-
ast stöðugt ríkari hljómgrunn hjá
fólkinu í landinu. Þjóðarviljinn
er ekki og á ekki að vera mark-
laus. I þessu máli verður honum
augsýnilega ekki komið fram með
rökræðum og tillöguflutningi -
heldur aðeins við kjörborðið.
Staða stjórnarandstöðuimar
Formaður Sjálfstæðisflokksins,
Davíð Oddsson, hefur tvímæla-
laust sterka stöðu og er í mildum
metum hjá stórum hópi lands-
manna. Þess nýtur flokkurinn í
skoðanakönnunum. Sömu skoð-
anakannanir sýna hins vegar
Framsóknarflokkinn langt fyrir
neðan kjörfylgi hans úr síðustu
kosningum.
Stjórnarandstöðuflokkarnir
virðast hins vegar vera á hefð-
bundnu róli hvað fylgi varðar.
Kosningar við þessar aðstæður
myndu því ekki breyta mikið því
pólitíska landslagi, sem verið hef-
ur á Islandi í meira en mannsald-
ur og einkennast af því, að tveir
stærstu stjórnmálaflokkarnir
hafa skipst á um að veita ríkis-
stjórnum forystu. Islenskir jafn-
aðarmenn hafa aldrei náð slíkri
stöðu þó það hafi jafnaðarmönn-
um tekist í öllum nágrannalönd-
unum.
Raddirnar úr þjóðardjúpinu
eins og þær heyrast í skoðana-
könnunum og eins og þær hljó-
ma nú við undirbúning sveitar-
stjórnakosninga í öllum þéttbýl-
isbyggðum landsins segja hins
vegar þá sögu, að nú sé lag. Um
og yfir 40% kjósenda hafa lýst
fylgi við sameiginlegt framboð
undir merkjum jafnaðarstefnu,
félagshyggju og kvenfrelsis.
Á þessar raddir ber okkur að
hlusta. Viðræður þær, sem nú
fara fram milli Alþýðuflokks, Al-
þýðubandalags og Kvennalista
eiga að snúast um undirbúning
slíks sameiginlegs framboðs vor-
ið 1999 og til liðs við okkur eig-
um við að kalla á áhugafólk um
þá niðurstöðu, ekki síst unga
fólkið í Grósku og fólk úr verka-
lýðshreyfingunni.
Tilhlaupið að þessari ákvarð-
anatöku er nú þegar orðið langt,
sumir segja nógu langt. Á meðan
niðurstaðan er ekki endanlega
afráðin eru skilaboð stjórnarand-
stöðuflokkanna til fólksins í
landinu óskýr og ómarkviss og
ekki undarlegt að fylgi þeirra við
þær aðstæður mælist ekki um-
fram hefðbundið fylgi þessara
flokka. Það mun hins vegar
breytast strax og tvímæli eru af
tekin og skilaboðin verða skýr -
og fylgið við sameiginlegt fram-
boð undir merkjum jafnaðar-
stefnu, félagshyggju og kvenfrels-
is verður mikið um leið og sá nýi
kostur hefur orðið til. Um það
efast fáir.
Alþýðuflokkurinn, Jafnaðar-
mannaflokkur íslands, hefur
skýra stefnu í þessu máli. Við
viljum slíkt sameiginlegt framboð
og teljum, að því fyrr sem sama
ákvörðun verður tekin af viðmæl-
endum okkar, þeim mun betra.
Árið 1998 verður sögulegt ár á
Islandi, Það verður árið, þar sem
jafnaðarmenn bjóða fram sam-
eiginlega lista í sveitarstjórnar-
kosningum í flestum eða öllum
þéttbýlisstöðum á íslandi. Það
getur líka orðið árið þar sem sú
ákvörðun var tekin að fylgja því
fordæmi í þingkosningunum ári
síðar og þær þingkosningar gætu
gerbreytt hinu pólitíska landslagi
á Islandi með nýrri öld og gert
21. öldina að öld íslenskrar jafn-
aðarstefnu.
Megi árið 1998 verða slíkt ár!
GLEÐILEGT ÁR 1998.