Dagur - 31.07.1998, Blaðsíða 15

FÖSTVDAGUR 31. JÚLÍ 1998 - 31

Lopapeysan ómissandi
Flestirþeirsem eitthvað stunda
útivisteiga sérlopapeysu. Flestir
eiga hefðbundnapeysu með hring-
laga berustykki en þó má sjá allar
útgáfur. Það erþó víst aðfátt kemur
ístað íslensku ullarinnar, þó svo
gerviefni séu að verða vinsælli.
Hún er hlý, létt og mjúk og hei
þegnrétt að erfitt er að hu
hennar. Suma stingur húíi i
sem á annað borð falla fynj\,hcn
hana að sta|jgkki vilja ekker|5nn
lopinn einstaku'f að gerð,f loftmi
býður upp a milqa fjölbreytni í
Lopapeysan íslenska me!
mynsturprjóíjuðujeða út]
eins frá 6. áratu
hugsa sér fe rðalö;
uppáhalds peysu
legum.
sér slíkan
jlvistina árt
og þeir
að nota 1
íslenski
ttur og
er mörgum erfitt að
ennar og margir eiga sér
skilja vart við sig í úti-
Gömul mynstur notuð
Hvaðan þessi hefð kemur, að prjóna mynstur
hring, er ekki gott að segja. Sumir telja græn-
lensku þjóðbúningana vera fyrirmynd, aðrir segja
það sænsku Bohus peysurnar, en erfitt er að segja
til um það. Flest mynstrin sem notuð eru hafa ver-
ið teiknuð sérstaklega fyrir lopapeysur og þá oft á
tíðum gengið í smiðju útsaumshefðarinnar gömlu.
Fengin að láni mynstur eða mynsturbrot úr göml-
um sjónabókum og þau sett upp þannig að þau
myndi samræmi í hringprjóni.
En lopapeysan er ekki bara hringprjónuð og með
hringlaga berustykki. Tískan fer höndum um þessa
hefð eins og aðra og lopapeysan hingað til hefur
verið einlit, með laskermum, ísettum ermum,
beinum ermum, garðaprjónuð, hneppt, með
sjalkraga, rúllukraga, jakkakraga, kínversk-
um kraga, síð og stutt og allt þar á - S
milli.
Fyrstu peysurnar sem prjónað-
ar voru eftir hinni hefðbundu
aðferð komu fram á sjötta b
áratugnum. Þær voru og
eru prjónaðar í hring upp
að höndum, ermar #
prjónaðar á stutta
hringprjóna eða sokka- wfiS1?*!:
prjóna og axlastykkið
á hring-
úr jafnt í
hring og úrtakan talin inn í
mynstur. Þær voru prjónaðar
úr þreföldum plötulopa sem
undin var í hnykla til að fá ofur-
lítinn snúð á bandið og gera það
sterkara. Seinna var svo farið að
nota hespulopa og úr því léttlopa
sem er nokkru fínni.
Sauðalitir eða ekki
Sauðalitirnir hafa alltaf verið vinsælir
lopapeysur þó litaður lopi hafi á stundum
náð yfirhöndinni. Mynstrin og sniðin eru
misjöfn og nú upp á síðkastið hefur verið
kappkostað að bjarga gömlum mynstrum og
endurgera þau í stíl við klæðaburð nútímans.
Fyrstu mynstrin voru á milli 32 og 35 umferðir að
Iengd (fullorðinspeysa) og sniðin voru nokkuð
þröng. Aðeins seinna fækkaði umferðum í
mynsturbekknum nokkuð og peysurnar þrengdust
enn í stíl við tískuna sem þá var. Nú er algengt að
mynstrin séu um 40 umferðir og þess er gætt að
peysurnar séu nægjanlega víðar til að vera þægi-
legar. Nýtísku peysur eru með ýmiskonar mynstr-
um fyrir utan þau hefðbundu og þegar. haldnar
hafa verið hönnunasamkeppnir.þá, koma hundruð
hugmynda fram.
Þegar líður að verslunarmannahelgi tekur lopa-
salan kipp, því allir þeir sem eiga eftir, að eignast
peysu finna skýndilega fyrir þörf,fyrir h^na. Sums-
staðar,; eins og til dæmis í'Vestmánnaeyfum verður
eitt ákýeðið mynstuý vinsælast og'stór hluti Eyja-
skeggja spoftar sig flsamskqnar mynstri,;en öllum
mögulegum ’litasamsetriingum. Þannig áð þó
mynstrið sé eítt, erú peysUrnan hreint
ekki eins og ákaflega gaman að fylgj-
ast með fjölbreyitileika /litasam-
sejninganna.
Ein af nýjungunum er sú
að tvinna saman léttlopa og
láta litina renna í mynstr-
inu, þannig að ekki sjáist
skýr mörk, hvar einn Iitur
endar og annar byrjar. En
hvað um það, lopapeysan
íslenska stendur fyrir sínu og
nú er bara að bretta upp
ermarnar og taka upp prjón-
ana. Þó það sé orðið of seint
fyrir þessa helgi, kemur önnur
og þá er gott að hafa peysuna
tilbúna.
svo tekið upp
prjón og tekið