Dagur - 01.04.1999, Blaðsíða 4

ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Sýnt á Stóra sviði
Sjálfstætt fólk
eftir Halldór Kiljan Laxness í leikgerð
Kjartans Ragnarssonar og Sigríðar
Margrétar Guðmundsd.
Fyrri sýning: Bjartur -
Landnámsmaður íslands
4. sýn. mvd. 7/4, kl. 20:00 - örfá
sæti laus • aukasýning Id. 10/4 kl.
15:00 - örfá sæti laus • 5. sýn.
mvd.14/4 kl. 20:00 - nokkur sæti
laus • 6. sýn. föd. 16/4 kl.20:00 -
örfá sæti laus
Síðari sýning: Ásta Sóililja
3. sýn. fid. 8/4 kl. 20:00 - uppselt •
aukasýn. Id. 10/4 kl.20:00 - örfá
sæti laus • 4. sýn. fid. 15/4 kl.
20:00 - örfá sæti laus
Tveir tvöfaldir ■ Ray Cooney
föd. 9/4 - örfá sæti laus • Id. 17/4 -
nokkur sæti laus
Brúðuheimili - Henrik Ibsen
Menningarverðlaun DV 1999:
Elva Ósk Ólafsdóttir
sud. 11/4 - nokkur sæti laus • sud.
18/4 • Ath. fáar sýningar eftir
Bróðir minn Ijónshjarta
- Astrid Lindgren
sud. 11/4 kl. 14 örfá sæti laus -
næstsíðasta sýn. • sud. 18/4 kl. 14 -
síðasta sýning.
Sýnt á Litla sviði kl. 20.00
Abel Snorko býr einn
- Erik-Emmanuel Schmitt
föd. 9/4 - nokkur sæti laus • sud.
11/4 - uppselt • Id. 17/4 örfá sæti
laus • sud. 18/4 - örfá sæti laus
A.t.h. ekki er hægt að hleypa ges-
tum í salinn eftir að sýning hefst.
Sýnt á Smíðaverkstæði kl.20.30
Maður í mislitum
sokkum - Arnmundur Baokman
fid. 8/4 - uppselt • föd. 9/4 -
uppselt • Id. 10/4 - uppselt • sud.
11/4 - laus sæti • fid. 15/4 - laus
sæti • föd. 16/4 - uppselt • Id. 17/4
• sud. 18/4 kl. 15 - laus sæti
A.t.h. ekki er hægt að hleypa ges-
tum
í salinn eftir að sýning hefst.
Lokað verður yfir páskana
frá skírdegi til og með
annars dags páska.
Opnað aftur þrd. 6/4.
Miðasalan er opin mán.- þri. 13-18
mid-sud. 13-20. Simapantanir frá
kl.10 virka daga. Sími 551-1200.
M IÆIKFÉLAG 1»
®£R K YKJ AVÍ K URJ®
BORGARLEIKHÚSIÐ
Stóra svið kl.14:00
Pétur Pan
eftir Sir J.M. Barrie
10/4 - uppselt • sun. 11/4 -
uppselt • lau. 17/4 - nokkur
saeti laus • sun. 18/4 -
nokkur sæti laus •
Sumardaginn fyrsta fim. 22/4
Stóra svið kl. 20.00
Horft frá brúnni
eftir Arthur Miller
Fös. 9/4 - Verkið kynnt í for-
sal kl. 19:00
• Fös. 16/4 - Verkið kynnt í
forsal kl. 19:00
Stóra svið kl. 20.00
Sex í sveit
eftir Marc Camoletti
76. sýn fös. 10/4 - uppselt
• 77. sýn Síðasta vetrardag
mið. 21/4. • 78. sýn. lau.
24/4
Stóra svið kl. 20.00
íslenski dansflokk-
urinn
Diving og Flat Space Moving
eftir Rui Horta - Kæra Lóló
eftir Hlíf Svavarsdóttur
sun. 11/4 • sun 18/4
Litla svið kl. 20.00
Fegurðardrottningin
frá Línakri
eftir Martin McDonagh
fös. 9/4 • sun. 11/4 • fös
16/4
Miðasalan er opin daglega
frá kl. 12 - 18 og fram að
sýningu sýningadaga.
Simapantanir virka daga frá kl. 10.
Greiðslukortaþjónusta.
Sími 568 8000 fax 568 0383
MENNINGARLÍF^®
ÆBSt
FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1999
ro^ir
Hvað sagði Jesús?
BÓKA-
HILLAN
Landsmenn hafa á stundum
rætt af miklum ákafa um
sannfræði Islendingasagna,
það er að hve miklu leyti
þessar gersemar íslenskra
bókmennta gefa rétt mynd
af raunverulegum atburðum
og einstaklingum. Um þetta
hafa löngum verið skiptar
skoðanir, enda ljóst að sög-
urnar voru yfirleitt skráðar
löngu eftir að þeir atburðir
gerðist, sem þar er lýst.
Samt sem áður hafa margir
litið á frásagnirnar sem meira og minnar
sannar lýsingar; aðrir telja sögurnar að veru-
Elías Snæland
Jónsson
ritstjóri
TIIK IIUMAN CI-IRl THF. SFARCH F0R T H£ ST
HISTOftlCAl JESUS f %
0 s • f/jý/ í#
V V* - ’ í!
. /• O-J.' Í
CITUU.OTTtr AU.I'.N ~
niðurstöður sínar opinberlega.
Engu að síður eru um þrjú hundruð ár lið-
in síðan Hermann Samuel Reimarus (1694-
1768) komst að þeirri niðurstöðu að með ná-
kvæmri rannsókn á guðspjöllunum mætti
greina á milli orða Jesús sjálfs og þess sem
guðspjallamennirnir segja um hann. Landi
hans, David Friedrich Strauss, fór í það verk
og sendi frá sér mikinn doðrant árið 1835
þar sem hann fór nákvæmlega í gegnum guð-
spjöllin og reyndi að skilja á milli raunveru-
leika og goðsagna. Hann fékk bágt fyrir; var
hrakinn úr starfi og ofsóttur til dauðadags.
Meðal þeirra sem héldu þessari leit að
manninum Jesús áfram var Albert Schvveitz-
er, sem margir kannast við fyrir mannúðar-
TH( Flllf
Robcht W. Funk,
Rov W. Hoovcr,
ano Tme Jesus Seminar
1985; það er fóru í gegnum þau mörgu
gömlu grísku handrit (um 5-6 þúsund tals-
ins) sem fundist hafa og geyma brot úr guð-
spjöllunum. Elsta handritið er talið vera frá
árinu 175 eða þar um kring.
A grundvelli þessara gömlu handrita þýddu
fræðimennirnir öll guðspjöllin upp á nýtt.
Síðan fóru þeir í gegnum hvert einasta orð
sem haft er eftir Jesús í þessum ritum og
lögðu mat á líkur þess að ummælin væru
raunverulega hans.
Um niðurstöðuna má Iesa í miklu riti sem
nefnist „The Five Gospels. The Search for
the Authentic Words of Jesus“ (útgefandi
Macmillan). Þar er einnig að finna ítarlegan
rökstuðning fyrir mati sérfræðinganna í hver-
Historical Jesus
A Crifical Stitdy of Its Progrcss
•w frortt Rcimarus to Wrcde
Albert Schweitzer
legu Ieyti skáldskap.
Hérlendis hefur hins vegar farið minna fyrir
umræðum um sannfræði þeirra ffásagna sem
safnað hefur verið saman í biblíuna og vitnað
er til reglulega um allt Iand f hverri einustu
viku. Þó er ljóst að þær voru einnig skráðar
löngu eftir þá atburði sem þeir eiga að lýsa.
Þetta á meðal annars við um guðspjöllin í Nýja
testamentinu, en geyma sem kunnugt er frá-
sagnir um ævi og kenningar Jesú.
Leitin að manninum
Fyrr á öldum var afstaða kirkjunnar með
þeim hætti að fáir urðu til þess að reyna að
meta sjálfstætt það sem f guðspjöllunum
stendur, hvað þá að leita í hinum fornu ritum
að manninum Jesús á bak við helgimyndina.
Þeir sem lögðu út á slíka braut fengu gjarnan
harkalegar viðtökur ef þeir dirfðust að kynna
störf í Afríku. Hann sendi frá sér kunna bók
um efnið árið 1906 (The Quest for the Hi-
storical Jesus, ný útgáfa á ensku 1998, útgef-
andi Johns Hopkins-háskólinn), en lét
skömmu síðar guðfræðina lönd og leið og
hélt til Afríku að líkna sjúkum.
Um þessa þijú hundruð ára leit má fræðast
ítarlega í ýmsum bókum, þar á meðal í ný-
Iegu riti sem nefnist „The Human Christ:
The Search for the Historical Jesus“ eftir
Charlotte Allen (útgefandi Free Press).
Nýjustu niðurstöður
Á okkar dögum stundar þessa leit að hinum
raunverulega Jesús fjölnænnur hópur sér-
fræðinga í biblíufræðum sem sameinast hafa
undir regnhlíf bandarískrar rannsóknarstofn-
unar er kallast á ensku „The Jesus Seminar.'1
Þessir sérfræðingar byrjuðu frá grunni árið
ju tilviki fyrir sig. Þeir útskýra sem sagt hvaða
forsendur Iiggja að baki ákvörðun þeirra um
að eigna Jesús tiltekin ummæli - eða ekki.
Hér er um að ræða meira en 1500 tilvitnan-
ir. Niðurstaða fræðimannanna er sú að í 82
prósent tilvikanna hafi Jesús ekki sagt þau
orð sem eftir honum eru höfð.
Þeir sem hafa hug á að Iesa um leit trúaðs
rithöfundar að manninum Jesús skal hér að
lokum bent á nýja bók: „The Hidden Jesus: A
New Fife“ eftir bandaríska ævisagnaritarann
Donald Spoto. Þótt hann sé kunnastur fyrir
bækur um frægt fólk lauk Spoto doktorsnámi
í guðfræði á sínum tíma og er sanntrúaður;
en hann vill samt reyna að finna manninn á
bak við þá helgimynd sem kirkjan bjó til og
Iifað hefur góðu lífi hátt f tvö þúsund ár.
Hægt er að nálgast allar þessar bækur
gegnum Netið.
Barátta drottningar
„Auðvitað hefði Bianchett átt að fá Úskarinn en Gwyneth Paltrow var sætari í
sinni mynd og stundum nægir útiit til verðlaunaveitinga."
:Elizabeth 3 /*
Sýnd í Borgar-
bíó Akureyri-
Leikstóri:
Shekhar Kapur-
Leikarar: Cate
Blanchett, Jos-
eph Fiennes,
Geoffrey Rush,
Kathy Burke,
Richard Atten-
borough, John
Gielgud.
Elizabeth er mynd sem kemur á
óvart, feikilega vel gerð mynd,
full af spennu og dramtískum
þunga. Þetta er ekki ein af bún-
ingamyndunum þar sem glæsi-
legu yfirborði einu er ætlað að
heilla áhorfandann og sannfæra
hann um gæði verksins. Þetta er
mynd þar sem sterk persónu-
sköpun er sett í öndvegi í
dramatískri sögu um örlög og
átök erfingja Hinriks 8, þeirra
Maríu Tudor og Elizabethar, og
ástarmál þeirrar síðarnefndu.
Leikstjóri myndarinnar Shekt-
ar Kapur er Indverji og tekur við-
fangsefni sitt ekki hefðbundnum
tökum. Ljós og skuggar gegna
miklu hlutverki í myndinni.
Dimma og drungi ríkja í þeim at-
riðum sem tengjast Maríu Tudor
en þegar skipt er yfir til Elísabet-
ar er sviðið upplýst og litadýrðin
rnikil. Klippingar eru hraðar og
myndatakan stórgóð. Myndin
hlaut Óskarsverðlaun fyrir bestu
förðun, og förðun er listilega
notuð til að undirstrika sálar-
ástand Elísabetar, eins og rómað
lokaatriði er prýðilegt dæmi um.
Cate Blanchett á stórleik í
hlutverki Elizabethar. Hún sýnir
okkur unga, gáfaða og marg-
brotna persónu sem verður að
þroskast undrafljótt á skömmum
tíma til að eiga roð við þeim karl-
mönnum sem hyggjast notfæra
sér hana í valdabaráttu sinni.
Blanchett opinberar lífsgleði
Elizabethar, viðkvæmni, örvænt-
ingu og ekki síst viljastyrkinn og
hyggindin sem reynast henni
besta vegarnestíð. Auðvitað hefði
Blanchett átt að fá Óskarinn en
Gwyneth Paltrow var sætari f
sinni mynd og stundum nægir
útlit til verðlaunaveitinga.
Jospeh Fiennes Ieikur Robert
Dudley, ástmann Elizabethar.
Hann sýnir ekki jafngóðan leik
hér og í Shakespeare in Love en
kemst þokkalega frá sínu. Maður
saknar þó örlítið meiri natni við
persónu hans, sem skrifast
sennilega á handritshöfunda.
Sæti strákurinn nýtur sín vel, en
metnaðargjarni skúrkurinn
gægist ekki nægilega fram. Per-
sónuna skortir því nokkra dýpt.
Geoffrey Rush hlýtur að teljast
í hópi stórleikara samtímans og
er merkilega fjölhæfur leikari.
Hann var tilnefndur til Ósk-
arsverðlauna fyrir afar skemmti-
legan leik í Shakespeare in Love.
Hann var vissulega góður þar en
mér finnst hann enn betri í þess-
ari mynd sem Sir Francis Wals-
hingham, nánasti ráðgjafi Eliza-
bethar. I litlu hlutverki hefur
hann mikla návist og honum
tekst að vekja forvitni áhorfand-
ans á manni sem er afburða
stjórnmálamaður og svífst einskis
en býr um leið yfir sérkennilegri
dulúð, sem gerir það að verkum
að erfitt er að festa hendur á hon-
um sem manneskju.
I öðrum hlutverkum er vel val-
inn hópur úrvalsleikara og ber
þar helst að nefna Christopher
Eccleston sem Ieikur óvininn,
hertogann af Norfolk af mikilli
röggsemi og Kathy Burke sem er
einnig minnisstæð sem hin
taugabilaða María drottning sem
leggst í trúarofstæki.
Elizabeth er stórgóð mynd og
ein af bestu myndum ársins.
Spennandi, vitræn, vel gerð og,
þegar best tekst til, frábærlega
vel leikin mynd.