Dagur - 24.08.1999, Blaðsíða 7

ífrf'rSj) uda g b'R ii. 'Á Gti s'i-'TáW - 7
Tkmtr
ÞJÓÐMÁL
Niður hnrgarlífsÍTis
góður eða slæmur

*f' v, " - «*« ~í-- - ÍjJL *"*'íí #**” „

„Það er rétt að þingmenn fíjúga mikið og ég er einn afþeim. Ég þekki þess vegna hvers virði góðar fíugsamgöngur við borgina eru. Hins vegar þurfa
fleiri að fíjúga heldur en þingmenn landsbyggðarinnar. Fjölmargir aðrir þurfa þess íýmsum erindagjörðum."
JÓN . KRISTJANS-
SON
ALÞINGISMAÐUR
jxHL ^ SKRIFAR
í nýjasta hefti Observer sem gef-
ið er út af OECD eru fróðlegar
vangaveltur um framtíðina. Þar
er meðal annars fjallað um þá
þróun sem er um heim allan að
stórborgum fjölgar og fólk flytur
af dreifbýlli svæðum til borg-
anna. Þar er því spáð að árið
2015 hafi 36 borgir meira en 8
milljón íbúa, þar af er Tokyo
fremst meðal jafningja með 28,9
milljón íbúa og á þá nafnið stór-
borg vart lengur við þvílíka sam-
þjöppun fólks.
í þessari grein er fjallað um
hin geigvænlegu vandamál sem
fylgja þessari þróun, en hins veg-
ar kemur allt fyrir ekki. Aðdrátt-
arafl borgarsamfélagsins virðist
vera mikið.
Borg og samgöngur
Hér á landi hefur þessi þróun
verið um langa hríð, og hér hef-
ur myndast samfélag um 150
þúsund manna, sem býr á tak-
mörkuðu svæði á höfuðborgar-
svæðinu. Þetta er ekki mikið
þéttbýli í alþjóðlegu samhengi,
og ríldð Island er dvergríki í al-
þjóðlegu tilliti, en það er ríki þar
sem fólk hefur sótt fram á þess-
ari öld af miklum metnaði. I
Reykjavík hafa risið og rísa ýms-
ar stofnanir borgarsamfélagsins,
stórar verslunar- og þjónustu-
miðstöðvar, aðsetur stjórnvalda,
þing og ráðuneyti, einnig leikhús
og menningarstofnair, háskóli og
stærstu sjúkrahús landsins svo
nokkuð sé talið af því sem til-
heyrir nútíma menningarsamfé-
lagi.
Samgöngumannvirki er eitt af
því sem tilheyrir borgarmyndun.
Þau eru fyrirferðarmikil hvar
sem er. Reykjavík hefur á að
skipa stærstu höfn landsins, um-
ferðaræðar teygja sig um borg-
ina. Yfirbyggðum gatnamótum
fjölgar og innan borgarlandsins
er flugvöllur til þess að sinna
flugi innan lands, og takmörkuð-
um þáttum utanlandsflugsins,
svo sem til Grænlands og Fær-
eyja. Með fjölgun íbúa í borginni
eykst stöðugt þörfin á betri um-
ferðarmannvirkjum, enda er bíla-
eign Islendinga með því mesta
sem gerist í veröldinni og jaðrar
við það sem gerist í Norður-Am-
eríku, þar sem bíllinn er þarfasti
þjónninn í þeim Iöndum fjar-
lægðanna sem þar eru.
Borgarmyndun fylgir umræða
um skipulagsmál. Þau snerta
nánasta umhverfi fólks og geta
orðið mikil hitamál. Tvö slík mál
eru nú uppi í Reykjavík, það er
Laugardalurinn og nýting hans
og ReykjavíkurflugvöIIur og
framtíð hans. Eg ætla ekki að
blanda mér í umræðu um nýt-
ingu Laugardalsins, en vil blanda
mér í þá umræðu sem verið hef-
ur um Reykjavíkurflugvöll.
Staða innanlandsflugsins
Hlutverk Reykjavíkur sem höfuð-
borgar landsmanna útheimtir að
þeir sem kjósa sér að búa annars
staðar á landinu þurfa að ferðast
til borgarinnar í ýmsum erinda-
gjörðum. Borgarsamfélög þurfa á
góðu samgöngukerfí að halda.
Vestfirðingar, Norðlendingar,
Austfirðingar og Vestmannaey-
ingar eru háðir flugi meira og
minna í samgöngum við borgina.
Þær vegabætur sem hafa verið
um landsbyggðina breyta þessu
ekki. Vegalengdirnar eru einfald-
lega of miklar til þess að þær taki
við af þeim greiðu flugsamgöng-
um sem eru í dag og á það sér-
staklega við um Vestfírði, Austur-
land og Vestmannaeyjar og eystri
hluta Norðurlands eystra.
Þunginn í innanlandsfluginu í
dag er til Akureyrar, ísafjarðar,
Egilsstaða, Hafnar í Hornafírði
og Vestmannaeyja. Til Húsavík-
ur, Siglufjarðar, Sauðárkróks,
Vopnafjarðar og Þórshafnar er
rekið flug á minni vélum, ýmist
til Reykjavíkur eða Akureyrar.
Lúxus íyrir landsbyggðar-
þingmcim?
Nú hefur komið upp hreyfíng í
borginni sem vill Reykjavíkur-
flugvöll burt og telur að þær end-
urbætur sem fyrirhugaðar eru á
honum eigi ekki rétt á sér, og í
mesta lagi sé réttlætanleg ein-
hvers konar holufylling. Besti
kosturinn sé að flytja innan-
landsflugið úr borginni til Kefla-
víkur. Einhversstaðar heyrði ég
því haldið fram að núverandi
staðsetning flugvallarins væri að-
allega fyrir þingmenn lands-
byggðarinnar, sem vildu helst
lenda í bakgarðinum á þinghús-
inu, og væri þá hægt að hafa
þyrlupall fyrir þá þar.
Það er rétt að þingmenn fljúga
mikið og ég er einn af þeim. Eg
þekki þess vegna hvers virði góð-
ar flugsamgöngur við borgina
eru. Hins vegar þurfa fleiri að
fljúga heldur en þingmenn
landsbyggðarinnar. Fjölmargir
aðrir þurfa þess í ýmsum erinda-
gjörðum. Það er nú svo með
landsbyggðarmenn að þeir hafa
ekki ótakmarkaðan tíma til ferða
í borgina. Sum erindi, fundar-
höld og annað, eru þess eðlis að
hægt er að sinna því á einum
degi, fljúga að morgni og vera
kominn aftur að kvöldi. Þetta er
hægt í krafti vaxandi þjónustu og
ferðatíðni flugfélaganna og er
orðinn algengur ferðamáti.
„Það er stór hætta á
því að fhitningiir iim-
anlandsflugsins til
KeflavOmr mundi
skerða samkeppuis-
hæfni iunanlands-
flugsins svo að þjón-
ustan við landshyggð-
ina mundi versna.“
Það er stór hætta á því að
flutningur innanlandsflugsins til
Keflavíkur mundi skerða sam-
keppnishæfni innanlandsflugs-
ins svo að þjónustan við lands-
byggðina mundi versna. Þar
mundi koma einn milliliður í
ferðalagið sem væri flutningur til
Keflavíkur og mundi lengja tím-
ann sem fer í það um það bil
klukkutíma, eða um tvo tíma fyr-
ir þá sem fara fram og til baka
sama daginn. Ef þetta yrði stað-
reynd mundu þeir sem þurfa að
fljúga, til dæmis á fjölmennustu
leiðinni til Akureyrar, hugsa sig
um að keyra, og samkeppnis-
hæfnin á þeirri leið mundi stór-
versna. Það hefði áhrif á afkom-
una og möguleikana til þess að
veita þjónustu á öðurm leiðum.
Þessar staðreyndir valda því að
landsbyggðarmenn hafa áhyggjur
af því ef alvara verður gerð úr því
að flytja flugvöllinn. Þungamiðja
innanlandsflugsins er flutningur
Islendinga innan Iands og full-
yrðingar um að bylting verði í
ferðum útlendinga út á land með
flutningi innanlandsflugsins til
Keflavíkur eru lítt rökstuddar og
tæplega þungt innlegg f þessa
umræðu.
Góður og vondur hávaði
Rökin sem flutt eru fyrir tilflutn-
ingi flugvallarins eru að af hon-
um sé slysahætta, hávaði og að
hann taki upp dýrmætt bygging-
arland í hjarta höfuðborgarinnar.
Sumir taka svo djúpt í árinni að
halda því fram að hvergi í víðri
veröld sé flogið yfír þéttbýli í
þeim mæli sem hér er. Eg ætla
ekki að elta ólar við slíkar fullyrð-
ingar. Auðvitað væri æskilegt að
aðflugslínurnar séu sem
hreinastar, en það er bara ekki
svo. Hitt er svo annað mál að það
mætti vel hugsa sér að beina
ferjuflugi annað. Slysatíðnin er
mikil í þvf flugi, eins og kunnugt
er. Sömuleiðis hefur verið lýst
yfír vilja til þess af hálfu stjórn-
valda að huga að æfíngaflugi og
snertilendingum annars staðar.
Hvað hávaðann snertir, þá sýna
mælingar að hávaðinn í Hljóm-
skálagarðinum af umferð er
meiri en af fluginu. Þetta eru hin
frægu hljóð borgarinnar. Þau eru
fleiri. Nýlega var uppreisn í
Gijótaþorpinu og menn heimt-
uðu þar að geta sofið fyrir
drykkjulátum. Þeim var þá bent á
það í blaðaskrifum af dálkahöf-
unum og fleirum að þeir væru jú
í borg og þetta væru hljóð borg-
arirnnar sem þeir yrðu bara að
þola og reikna með. Ég einhvem
veginn kem því ekki heim og
saman að öskur í sauðdrukknu
fólki séu góður borgarkliður, en
hljóð í flugvél sé af hinu vonda.
Atvianuþátturiim
Ég get vissulega skilið að fólk
langi til þess að byggja í Vatns-
mýrinni. Hins vegar er þetta
stóra og mikilvæga samgöngu-
mannvirki fýrir þar, og það er
nauðsynlegt atvinnufyrirtæki í
borginni, veitir fjölmörgum at-
vinnu og er mikilvægur þáttur í
höfuðborgarhlutverki Reykjavík-
ur. Mér fínnst fullkomlega óað-
gengilegt að flytja flugið til
Keflavíkur og fáránlegt að fylla
upp Skerjafjörðinn fyrir flug-
brautir. Mér er ekki kunnugt um
aðgengilegt flugvallarland nálægt
borginni, þótt einu sinni hafí
Alftanesið komið til tals sem
flugvöllur. Ég tel því að skásti
kosturinn sé að halda flugvellin-
um við þar sem hann er. Ég tel
einnig að þó að menn komist að
einhverri annarri niðurstöðu f
framtíðinni sé það engin goðgá
að halda Reykavíkurflugvelli við
á tveimur áratugum fyrir upp-
hæð sem svarar um það bil kaup-
verði á einni Fokker flugvél. Sú
áætlun sem nú hefur verið und-
irrituð gerir ráð fyrir að þetta
verk sé unnið í áföngum.
Sá mæti maður Guðmundur J.
Guðmundsson, rabbaði stundum
við mig um heima og geima,
þann stutta tíma sem við sátum
saman á Alþingi. Ég minnist þess
að sá bardagamaður og verka-
lýðsleiðtogi kvartaði undan fólki í
sínum flokki sem þyldi engin at-
vinnufyrirtæki nálægt sér og því
síður samgöngumannvirki, teldi
höfnina Ijóta og til óþurftar.
Guðmundur kunni að kveða að
hlutunum og orðaði þetta nokk-
uð sterkt. Ég er að velta fyrir mér
hvað sá ágæti maður mundi nú
segja um þetta mál.