Dagur - 07.09.1999, Blaðsíða 2

2 -ÞRIÐJUDAGUR 7. SEPTEMBER 1999

FRÉTTIR
í rúmið klukkan
níu á svefnlyijiiin
Geölyfjanotkun meðal aldraðra á stofnunum er hér oft tvö til þrefalt meiri en fram
kemur I ámóta rannsóknum austan hafs og vestan.
Andleg vanlíðan er mjög
algeng meðal aldraðra á
þjónustn- og hjúkranar-
heimilum þar sem 84%
eru á a.m.k. einu geðlyfi,
um tvö til þrefalt fleiri
en í grannlöndunum.
„Andleg vanlfðan einstaklinga á stofn-
unum er mjög aigeng sem og geðlyfja-
notkun hjá öldruðum. Aðeins 16%
voru án geðlyfja í könnun," segir í
grein í Læknablaðinu (9. tbí. '99), þar
sem læknarnir Hilmar Kjartansson og
Pálmi V. Jónsson segja frá rannsókn
sinni á notkun geðlyfja á elli- og hjúkr-
unarheimilum á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu. Geðlyljanotkun meðal aldr-
aðra á stofnunum er hér oft 2-3 falt
meiri en fram kemur í ámóta rann-
sóknum austan hafs og vestan. Flestir
eru á róandi- og svefnlyfjum, m.a. 71%
aldraðra á þjónusturýmum. „Algengi
svefntruflana var 74% og virðist því
sem svefntruflanir séu nánast alltaf
meðhöndlaðar með lyfjum," og oftast
með góðum árangri.
I nunið klukkan niu á kvöldin
Þrátt fyrir minnkandi svefnþörf með
aldrinum segja læknarnir þá tilhneig-
ingu á stofnunum að láta aldraða fara
mjög snemma í rúmið, jafnvel klukkan
9 á kvöldin. Margir vakni síðan upp
klukkan 3-4 að nóttu, eftir þann 6-7
tíma svefn sem þeir þurfa. „Þessir ein-
staklingar eru Iíklegir til að vera sagðir
með svefntruflanir, þótt sú sé ekki
raunin." Æskilegt væri að leysa ein-
hvern hluta svefntruflana með öðrum
úrræðum en lyfjum: M.a. hvetja þá
sem vakna upp á nóttunni til að fara
seinna að sofa, sleppa kaffidrykkju á
kvöldin, sofa ekki á daginn og hreyfa
sig meira.
Lyf auka hættu á byltum
Læknarnir, Iýsa áhyggjum af mikilli
notkun langverkandi bensódíazepín-
sambanda (helmingunartími yfir 20
stundir), sérstaklega á þjónusturýmum
(60%). Margar rannsóknir hafi sýnt
fram á aukna hættu á byltum, þreytu
og sljóleika. „Væri fróðlegt að fara
(hér) ofan í saumana á tíðni byltna og
sambandi þeirra við langverkandi
benzódíazepínsambönd."
Hér séu þessi lyf aðallega notuð sem
svefnlyf og fólk oft verið á þeim í meira
en ár. En eftir langtímanotkun hætti
Iyfin að virka sem svefhlyf, en viðkom-
andi fái fráhvarfseinkenni. I ljósi
óvenjulega mikillar díazepamneyslu
hér á landi upp úr 1970 segja læknarn-
ir hugsanlegt að margir úr þeim hópi
séu nú á heimilum aldraðra. „I mörg-
um tilvikum er það því þannig að ein-
staklingar krefjast þess að fá sín svefn-
Iyf eins og mörg undanfarin ár. Það
krefst því sérstakrar umhyggju og alúð-
ar að styrkja fólk til að hætta slíkri
notkun.“
Alls 84% á geðlyfjum
Rannsóknarhópurinn var 115 háaldr-
aðir einstaklingar; 65 í þjónusturými
og 50 á heilabilunardeildum. LyQun-
um skipta læknarnir í þijá flokka. I
ljós kom að 84% reyndust a.m.k. á ein-
um flokki geðlyfja en 45% á tveim
flokkum eða fleiri:
A sterkum geðlyfjum voru aðeins
15% fólks á þjónusturýmum en yfir
60% á hjúkrunarheimilum. Geðdeyfð-
arlyf fengu nær 40% fólks á þjónustu-
rýmum en 30% á hjúkrunarheimilum,
um tvöfalt meira en erlendar rann-
sóknir sýna, sem að mati læknanna
gæti verið vísbending um að íslenskir
læknar greini og meðhöndli þunglyndi
oftar en erlendis. A róandi og svefn-
lyfjum var 71% á þjónusturýmum en
heldur færri á hjúkrunarheimilum,
sem er a.m.k. tvöfalt meira en tíðkast
erlendis. - HEI
FRÉTTAVIÐTALIÐ
Pottverjar hafa undanfarið
fylgst meö því af atliygli livem-
ig atlaga sjálfstæðismamia að
fréttastofu sjónvarpsins hefur
hreytt mannahaldi og vinnu-
hrögðum þar á bæ. Það er ekki
aðeins að sífellt fleiri frétta-
menn séu með rétt flokksskír-
teini, eins og greinilega kom í
ljós á dögunum þegar leió að þingi ungra sjálf-
stæðismanna, heldur sjást þess sífellt ljósari
merki hversu greiðan aðgang ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins eiga að sjónvarpsfréttunum.
Ætli met hafi þó ekki verið slegið um helgina þvl
þá var Bjöm Bjamason, menntamálaráðherra, í
annarri hvoni iimlendri frétt eða þar um bil.
Pottverjum til síaukinnar gleði hirtist hann aftur
og aftur - var í það minnsta í þreinur viðtölum í
sama fréttatímanum. Sannkallaðar BB fréttir...
í heita pottinuin vora menn að ræða um sjávar-
útvegssýninguna og þann sterka orðróm sem þar
gekk um að vændiskonur væra á svæðinu að
bjóða þjónustu sína. Fæstir sýningargesta virð-
ast þó hafa orðið varir við þetta þjónustutil-
boð.og sumir telja jafnvel að það hefði átt að vera
sýnilegra, hafi þessi þjónusta á annað borð verið
til staðar. í pottinum hafa menn fallist á að hugs-
anlega sé það ekki alvont mál að hafa þj ónustu af
þessu tagi á sjávarútvegssýninu - að því gefnu að
sjálfsögðu að þetta séu sæmilegar gellurl...
Ýmsir suniilenskir hændur
og hestamenn eru nú fúlir út í
sinn mann í landbúnaðar-
ráðuneytinu fyrir að ætla
Skagfirðingum svo mikinn
hlut í hrossarækt sein raun
ber vitni, og þykir illt að
senda 1S0 inilljónir norður í
land. Ekki munu þeir þó fá
skilning hjá 1. þingmanni kjördæmisins, Áma
Johnsen, en haim er þessa dagana sagður vera aó
stilla gítarinn og æfa sönglögin fyrir Hrunaréttir
sem verða á föstudag...
Arni Johnsen.
Bjami Þór
Jónsson
hjá Alþjóðlegum vörusýningum
og í sýningarstjóm íslensku sjávar-
útvegssýningarinnar 1999
ísletisku sjávarútvegssýn-
ingunni lauk á laugardag-
inn. Tæplega 17þúsund
manns komu á sýninguna,
þaraf960útlendingar, en
sýningarsvæðið náði um
7.1 OOfermetra svæði.
Margt tókst frantar voniun
Bjarni Þór Jónsson segir að sýningin hafi
tekist frábærlega vel, aðstaðan og samskipt-
in við Kópavogsbæ hafi verið með miklum
ágætum og þeir hafi staðið sig um margt bet-
ur en sýningarstjóm hafi þorað að vona fyr-
irfram. Sýningargestir urðu nálægt 17 þús-
und, sem er nálægt markmiðinu en af þeim
voru um 960 útlendingar auk þeirra sem
voru að vinna í básunum.
„Á sjávarútvegssýningu hérlendis kemur
meira af fólki sem starfar í sjávarútvegi, eins
og sjómenn og fiskvinnslufólk en þess má
geta að um 70% Grímseyinga munu hafa
heimsótt sýninguna. Eríendis eru þetta
meira þeir sem sjá um innkaupin, og þar eru
böm fremur fátíð. Fyrir seljendur er gott að
fá allt þetta fólk, þetta verður í umræðunni
og allir hafa áhrif á það hvað er keypt. Það
voru óvenju margir söiusamningar undirrit-
aðir á þessari sýningu. Það kom okkur þægi-
lega á óvart hvað það var lögð mikil vinna í
það að snyrta og fegra svæðið allt í kring og
bílastæðin voru gerð mun betur úr garði en
við áttum von á. Þau voru t.d. merkt sem
gerði það að verkum að bílar röðuðust mun
betur og settir voru auka gangstígar. Einnig
var lagað mjög vel fyrir neðan við tennishall-
irnar og á þær settar stórar innkeyrsluhurðir
sem gerði það mjög auðvelt að koma lyftur-
um þar inn.“
- Næsta sýningin ú íslandi verður árið
2002. Er þaðjrágengið mál hvar hiín verð-
ur en það var nokkur togstreita milli
Reykjavtkur og Kópavogs um að fá þessa
sýningu?
„Samningurinn sem undirritaður var á
sínum tíma var um það að næsta sýning yrði
einnig í Kópavogi. Á síðasta degi sýningar-
innar var dreift til sýnenda forpöntunarblaði
fyrir sýninguna árið 2002 og því er þegar far-
ið að skila. Þeir sem eru að skila eru mjög
ánægðir með sýningarstaðinn í Kópavogi og
eru jafnvel að biðja um stærri sýningarbás.“
- Fór ekki eitthvað úrskeiðis sem draga
verður lærdótn af fyrir sýninguna árið
2002?
„Ekkert stórvægilegt. Það þarf að vísu að
bæta aðstöðuna í tennishöllunum og fjölga
snyrtingum og sumum fannst tennishallirn-
ar verða svolítið úr leið. Einn sýnenda, Þór-
arinn Kristjánsson hjá Gúmmívinnslunni á
Akureyri, taldi að um 30% gestanna hefði
vantað í tennishöllina, en þar var Gúmmí-
vinnslan með sýningarbás. Ég veit þó að það
kom ekki að sök fyrir þá sem voru að sýna
búnað og tæki til sjávarútvegsins, allir í þeim
„geira“ voru virkilega í vinnunni alla sýning-
ardagana, en þeir sem einnig voru að höfða
til almennings, og voru með sýningarbása í
tennishöllinni, fannst að þeir hefði farið á
mis við eitthvað af fólki. En úr þessu verður
bætt fyrir næstu sýningu með betri teng-
ingu.“
- Var þessi sýning íslenskum sjávarút-
vegi til framdráttar?
„Mjög mikið.“
- Hvað kostar að halda svona sýningu og
taka þátt í henni?
„Það er ekki búið að gera það upp en það
er vel á annað hundrað milljónir króna. Hver
fermetri kostaði 17.500 krónur ef það er bás
með sýningarkerfi en með Ijósum og fleiru
eru menn að borga umSlO þúsund krónur.
Minnsti bás er 9 fermetrar svo þar er kostn-
aðurinn um 180 þúsund krónur en 12 fer-
metra bás var nokkuð algengur, eða um 240
þúsund krónur. Ég mundi telja að kostnaður
fyrir 12 fermetra bás með öllu væri ekki
undir 470 til 500 þúsund krónur. Fyrir allt
sýningarsvæðið undir þaki var þá verið að
greiða um 150 milljónir króna." - GG