Dagur - 28.09.2000, Side 7

Tfe^ui-
FIMMTUDAGUR 28. SEPTEMBER 2000 - 7
ÞJÓÐMÁL
Kópavogshreppur
lofar vatm fyrir páska
„Engum manni þarf að koma í opna skjöldu að fólkið sem býr umhverfis vatnið og árnar hugsi
sig um tvisvar í dag og safni liði með undirskriftum þegar jarðýtur bæjarstjórnar nálgast sef-
gróðurinn."
Borgarstjóm Reykjavíkur
hefur löngum verið hálfilla
við að sjá borgarbúum fyr-
ir byggingalóðum undir
heimili sín og vinnustaði.
Lóðirnar þóttu konungs-
gersemar svo einungis
flokksbundið Sjálfstæðis-
fólk fékk lóðarspildu hjá
íhaldinu og var úthlutunin
skýr orðsending til kjós-
enda í Reykjavík að fylgja
D-listanum að málum ef
þeir vildu þak yfir höfuðið.
Enda var það ekki Reykjavíkuríhaldið sem
efldi höfuðstaðinn úr bæ í borg eftir seinna
veraldarstríð heldur innrásarher Breta og
setulið Bandaríkjamanna.
Auðir hermannabraggar leystu hús-
næðiseklu fólksins í borginni á meðan D-
listinn lagðist á byggingalóðir Reykvíkinga
eins og ormur á gull. Kæmu óheppnir borg-
arbúar hvorld fjölskyldu sinni né atvinnu-
rekstri fyrir í herskálum setuliðsins fluttu
þeir í önnur sveitarfélög og brátt risu við
borgarmörkin hálfdauðir svefnbæir á borð
við Seltjarnarnes, Mosfellssveit, Garðabæ,
og að hluta til Hafnarfjörð að ógleymdum
Kópavogshreppi.
Kaos verður Kópavogskaupstaður
Kópavogshreppur er einstök dæmisaga eða
sjálfdæmi um skipan eða skipulagsleysi
heils byggðarlags frá fyrsta hamarshöggi úti
í mýri. Byggingalóðum var úthlutað á báðar
hendur til Reykvíkinga og miklu hraðar en
landnemarnir gátu borið gamla trékassa
utan af Moskóvítsbílum og annað bygging-
arefni heim á nýju lóðina sína. Hver fjöl-
skyldan á fætur annarri reisti hús eftir eigin
höfði á kvöldin og sótti vinnu í Reykjavík á
daginn. Söng þar bæði hamar og sög og
hvort með sínu nefi. Gullgrafarabragur var
á hreppnum og vantaði ekkert á dýrðina
nema gullið. Kópavogur laut aldrei skipu-
lagi af mannavöldum heldur óx byggðin út
um holt og hæðir eftir efnum og ástæðum
írumbyggjanna og minni hreppstjórans
Finnboga Rúts Valdemarssonar, föðurbróð-
ur Jóns Baldvins ráðherra. En hreppstjór-
inn var annars upptekinn við að stýra hin-
um ýmsu menningarsellum kommúnista og
Alþýðublaðinu á milli hreppsneíhdarfunda.
I bókinni Sögur úr Reykjavík er skemmti-
leg lýsing á stöðu Finnboga Rúts í plássinu
á sínum tíma og hljóðar svo með leyfi höf-
undar:
„Á bernskuárum Kópavogs vantaði sums
staðar ýmsa þjónustu bæjarfélagsins á borð
við vatnsveitu og þess háttar. Þá gerðist það
eitt sinn að kona nokkur átti von á sér í
kaupstaðnum. Þegar hún fann fyrstu hríð-
irnar hellast yfir sig kallaði hún í bónda
sinn og bað hann að hringja í lækninn.
Hinn verðandi faðir hringdi strax í lækninn
og var flaumósa eins og nærri má geta.
Læknirinn spurði um líðan
hinnar verðandi móður og
hvort vatnið væri komið.
„Nei því miður!“ svaraði
maðurínn: - „en hann
Finnbogi Rútur hefur lofað
því lyrir páska!“
Kranavatn og F.lliðavatn
Finnbogi Rútur Valdemars-
son bjó á höfuðbólinu
Marbakka við Fossvog og
hafði auga með stjórnlausu
landnámi Reykvíkinga með
kassaljalir á lofti í Kópa-
vogi og lofaði kjósendum
rennandi vatni lyrir páska.
A meðan úthlutaði bæjar-
stjóm Reykjavíkur hvorki búlausu né ætt-
lausu fólki lóðum í höfuðborginni og gerir
helst ekki enn þrátt fýrir áskoranir. I dag
súpa Reykvíkingar seyðið af þessari gömlu
kaos sem nú heitir Kópavogskaupstaður.
Vatnið sem Finnbogi Rútur lofaði for-
eldrunum ungu á sínum tíma hefur eflaust
runnið í hús fyrir páska og mikið vatn hef-
ur síðan runnið til sjávar um Kópavogslæk-
inn uns athygli manna beinist allt í einu að
öðru vatni í hreppnum. Sjálfu Elliðavatni
Einars Benediktssonar skálds sem að
ósekju er komið í uppnám.
Og ástæðan er sú að nú
vilja Kópavogsbúar loksins
skipa sínu eigin lagi á
byggðina í kaupstaðnum
eftir fimmtíu ára hom-
skakka órækt. Eru bæjaryf-
irvöld þó eina sveitarstjórn-
in á efnahagssvæði Evrópu
sem hefur staðfest opin-
berlega að hún kann ekk-
ert með skipulag að fara og
óhætt er að segja að verldn
lofi meistara sinn í því
sambandi. Er nema von að
tvær grímur renni á menn
við þessi tíðindi og bæði
heimamenn jafnt sem aðrir
Reykvíkingar taki höndum saman þegar
bæjarstjórnin vill reisa heilt fjölbýlishverfi í
sefgróðrinum í einu helsta stöðuvatni Is-
lendinga. Hér eru of miklar framkvæmdir
á döfinni í of litlu landslagi.
Ekki er um það deilt hér í pistlinum að
EHiðavatn hafi einhvem tíma á ævinni látið
fallerast og lent undir lögsögu Kópavogs-
hrepps þó fallegt stöðuvatnið sé hafið yfír
bæði hreppa og hrepparíg. En úr Elliða-
vatni renna Elliðaárnar um fegursta lax-
veiðidal Evrópu í byggð og skylt er skeggið
hökunni. Elliðavatn er í svonefndum hópi
sigdældarvatna með bæði Þingvallavatni og
Mývatni og er því í konunglegu samkvæmi.
Engum manni þarf að koma í opna skjöldu
að fólkið sem býr umhverfis vatnið og árnar
hugsi sig um tvisvar í dag og safni liði með
undirskriftum þegar jarðýtur bæjarstjórnar
nálgast sefgróðurinn. Fyrstu tíu þúsund
mótmælin eru þegar komin í hús í Kópa-
vogi og næstu tíu þúsund eða fimm sinnum
tíu þúsund eru til reiðu þegar eftir þeim er
leitað hjá fólkinu í byggðum Reykjavíkur og
víðar í landnámi Ingólfs.
Bautastetnar og Myllusteinar
Hafi Kópavogsbyggð einhvern tíma Iotið
skipulagi af mannavöldum er skipulag
hennar sjaldgæfasta skipulag sem sögur
fara af á norðurhveli jarðar. Hvergi getur að
líta hreinar línur í kaupstaðnum og pistil-
höfundi kæmi ekki á óvart þó hundruð
manna hafi gefist upp á því að leita þaðan
útgöngu og sest að í Kópavogi eftir að hafa
ekki ratað heim til sín úr byggðinni. Þegar
oddviti Kópavogs lýsir því svo blákalt yfir að
Kópavogsbúar geti sjálfír skipulagt sína
byggð eins og hveijir aðrir Reykvíkingar er
manninum annað hort ekki sjálfrátt eða
hann er meiri grínari en sjálfur Jóhannes
heitinn Guðmundsson.
Borgarstjórn Reykjavíkur verður að beita
sér fyrir því að böndum verði komið á þessa
nærsveitamenn borgarinnar sem því miður
eru þrúgaðir af vanmetakennd í garð Reyk-
víkinga og bera þess sár. Búa þarf til sam-
eiginlegt apparat um skipulag í landslagi á
Reykjavíkursvæðinu svo þijóskir sérvitring-
ar haldi ekki áfram að moka flórinn hver í
sínu horni. Jafnvel þó þeir eigi jarðýtu.
Stöðuvötn og tjarnir hafa áður reynst
sveitarfélögum þungavötn í skauti. Gamall
meirihluti íhaldsins í borgarstjórn Reykja-
víkur reisti á sínum tíma Ijótan ráðhús-
bragga ofan í fallegri Reykjavíkurtjörn og
átti bragginn að verða bautasteinn D-list-
ans í höfuðborginni en varð brátt myllu-
steinn um háls Sjálfstæðisflokksins í borg-
arstjóm. Fyrir margt löngu létu yfirvöld
Reykjavíkur malbika yfír bæjarlækinn frá
Tjörninni og rennur hann nú í felulitunum
undir Lækjargötu til sjávar en á menningar-
ári eru sem betur fer hugmyndir um að
leysa hann brátt úr læðingi. Vonandi verður
það ekki hlutskipti Kópavogsbúa á menn-
ingarafmæli hreppsins eftir önnur fimmtíu
ár að bijóta Elliðavatn undan malbiki til að
hleypa aftur vatni eftir skrælnuðum farvegi
Elliðaánna.
UMBUÐA-
LAUST

skrifar
„Borgarstjóm
Reykjavíkiir verðux
að beita sér fyrir því
að böndum verði
komið á þessa nær-
sveitamenn borgar-
innar sem því miður
era þrúgaðir af van-
metakennd í garð
Reykvíkinga og bera
þess sár.“
STJÓRNMÁL Á NETINU
Um þjóðaratkvæöagreiðslur
Fjallað er um þjóðaratkvæða-
greiðslur á vefsíðu ungra fram-
sóknarmanna, Maddömunnar.
Þar segir m.a.:
„A Islandi var síðast þjóðarat-
kvæðagreiðsla 1944 og var hún
„Um afnám Dansk-íslenzka Sam-
bandssamningsins frá 1918“ og
„Um stjórnarskrá lýðveldisins ís-
Iands“. Kosningaþáttaka í þessum
kosningum var með eindæmum
góð og báðar tillögurnar sam-
þykktar með „rússneskri" kosn-
ingu.
Umræða um þjóðaratkvæða-
greiðslur var nokkur lýrir síðustu
forsetakosningar um hvenær og
undir hvaða kringumstæðum ætti
að boða til þjóðaratkvæða-
greiðslu. Forseti getur samkvæmt
stjórnarskrá neitað að staðfesta
lög frá alþingi og þá skulu þau
fara undir þjóðaratkvæði. Sömu-
leiðis eru ákvæði um þjóðarat-
kvæði telji alþingi sig þurfa að
koma forseta úr embætti ein-
hverra hluta vegna. Oðru hverju
hafa komið fram krölur um þjóð-
aratkvæðagreiðslur m.a. um að-
ildina að NATO á sínum tíma og
EES-samninginn. Þá hefur hugs-
anleg aðild að Evrópusamband-
inu vakið spurningar um þjóðar-
atkvæði.
Við höfnun beiðna um þjóðar-
atkvæði hafa komið fram raddir
um að nauðsynlegt sé að ákveðið
hlutfall kjósenda á kjörskrá geti
krafist þjóðaratkvæðagreiðslu og
þannig tekið fram fyrir hendurnar
á löggjafanum.
Það getur verið æskilegt að fjöl-
ga öryggisventlum á lýðræðið um
einn. En þá verða menn líka að
svara nokkrum spurningum.
Hversu hátt á hlutfall þeirra að
vera sem geta krafist þjóðarat-
kvæðagreiðslu 10-15-20% ? Á að
krefjast þess að ákveðið lágmarks-
hlutfall kjósenda mæti á kjörstað
40-50-60%?
Gera verður kröfu um að þeir
sem óska el'tir þjóðaratkvæða-
greiðslu hafi umtalsvert fylgi fýrir
beiðninni. Ef þess er ekki gætt er
hætt við því að fámennir þrýsti-
hópar geti kralist atkvæðagreiðslu
sem fyrirfram er töpuð. Á sama
hátt væri nauðsynlegt að binda að
þjóðaratkvæðagreiðsla væri ekki
bindandi fyrir löggjafann nema
einhver ákveðinn hundraðshluti
kjósenda á kjörskrá neiti kosn-
ingaréttar síns t.d. 50 eða 60%.
I flestum lýðræðisríkjum heims
er það þannig að kosningaréttur-
inn er réttur en ekki skylda. Sá
sem atkvæðisréttinn hefur þarf
ætíð að leggja eitthvað á sig til að
neyta þessa réttar síns. Kjósand-
inn þarf a.m.k. að setja það inn á
dagskrá sína að kjósa, hann þarf
að fara á ákveðinn stað, hann þarf
að vita a.m.k. eitthvað um hvað á
að kjósa. Því hlýtur sú staða að
koma upp að kjósandinn telji ekki
leggjandi á sig að fara á kjörstað
vegna þess að úrslit séu ljós fyrir-
fram eða vegna þess að honum er
sama um niðurstöðu atkvæða-
greiðslunnar. Eitthvað þessu líkt
gerðist í Frakklandi um helgina,
en aðeins 30% kjósenda nýttu sér
atkvæðisrétt sinn.
Það má öllum vera Ijóst að
grundvöllur þess að þjóðarat-
kvæðagreiðslur virki almennilega
er að kjósendur mæti til að tjá
hug sinn og að kjósendur séu
upplýstir um þau málefni sem
kjósa á um. Til þess þarf tíma og
spurningin verður alltaf hvernig
kjósandinn er tilbúinn að verja
sínum tíma.“