Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1982, Page 14

14
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. ÞRIÐJUDAGUR 19. JANÚAR 1982.
LATTU NÚ ÍSKRA f ÞÉR
Skúli Pálsson f ræðustóli en Þór Guðjónsson gengur af fundi.
Ljótasti þáttur íslenskrar atvinnu-
sögu er ekkert gamanmál. Afleiðing-
ar af starfi veiðimálastjóra eru hrylli-
legar.
,, Vilja munt þú þegja um þetta,
þjóðlegverndun hneyksla og bletta;
ofan af þeim á að fletta
allt um það — sú skömm má sjást,
sem með umbót út skal mást.”
(Jak.Thor.)
Atvinnuvegi sem á engu verri vaxt-
armöguleika á íslandi en á Norður-
löndum eða Bretlandsevjum hefir
verið haldið í helgreip getsaka og róg-
burðar i 30 ár.
Ef litiðer til frænda okkar i Noregi
þá er framleiðsla þeirra á regnboga-
silungi árið 1972 750 tonn og hefir
vaxið í 3360 tonn árið 1980.
Líkur voru taldar, nú í ágúst sl. að
framleiðslan 1981 yrði 4000 tonn.
Framleiðsla íslendinga af þessari
vöru mun vera á núlli á því ári. Ekki
vegna „sjúkdóma”, þeir hafa aldrei
fundist í íslenska regnbogasilungmim
eða gert framleiðslutruflun. Heldur
er það vegna getsaka og ofsókna
byggðum á getsökum.
Sumarið 1980 var allur stofnfiskur-
inn drepinn að tilhlutan veiðimála-
stjóra og lítillar valdaklíku, þrátt
fyrir að heilbrigðisástand fisksins var
eins og þetta vottorð ber með sér:
Tilraunastöð Háskólans
I meinafræði, Keldum.
Landbúnaðarráðuneytið.
Vorið 1980 voru samtals 362 full-
orðnir regnbogasilungar frá laxeldis-
stöð Skúla Pálssonar Laxalóni teknir
til rannsóknar að Keldum. Ekki
fundust merki um smitsjúkdóma í
þessu úrtaki . . .
Þetta er lengra mál. Undirskrifað:
Virðingarfylist,
Sigurður Helgason.
Nokkrum dögum eftir að þessi
niðurstaða lá fyrir, var allur stofn-
fiskur drepinn, ákvörðunin virðist
tekin áður en rannsókn er lokið: ekki
byggt á henni, aðeins geðþótta
ákvörðun.
Pálmi landbúnaðarráðherra bjarg-
aði því, sem bjargað varð. Honum er
að þakka að tegundin er til í landinu.
Gáfnafar herranna sem að
skemmdarverkinu stóðu, er á því
stigi að þeir halda að hægt sé að
breiða einhverja sóttvarnagloríu yftr
svona vinnubrögð.
Málefnisins vegna endurbirti ég
hérna bréf og vottorð sem finnast í
grein minni, ,,í nágreip þagnarinn-
ar”. DB 26. júlí 1980:
„2. mars 1971
„Hr. yfirdýralæknir,
Páll A. Pálsson,
Keldum v/Reykjavík.
Ég leyFi mér að vísa til samtals er
ég átti við yður 26. febrúar sl. við-
komandi eftirliti varðandi fiskasjúk-
dóma i fiskeldisstöð minni að Laxa-
lóni.
Ég vil hér með leyfa mér að fara
þess á leit við yður, að eftirleiðis
verði fylgst með því að um smitnæma
fiskasjúkdóma sé ekki að ræða í Fisk-
ræktarstöðminni.
Þessi ósk mín er vegna þess, að þeir
aðilar erlendis, sem hafa hug á að
kaupa hrogn eða seiði frá mér, óska
að fá heilbrigðisvottorð, þegar varan
er afgreidd til þeirra. Þann kostnað
sem mun verða viðkomandi eftirliti,
mun ég annast greiðslu á.
Ég Ieyfi mér að vænta svars yðar
þessu viðkomandi.
Virðingarfyllst,
Skúli Pálsson.”
„12. janúar 1972
Mér heFtr borist tilboð erlendis frá,
um kaup á öllu því magni af regn-
bogasilungshrognum (augnhrogn),
sem ég get framleitt á þessu ári.
Af gefnu tilefni leyfi ég mér því hér
með að óska eftir því, að hið háa
ráðuneyti beiti sér fyrir þvi, að mér
verði veitt tilskilin heilbrigðisvottorð
á afurðum mínum, enda er Fiskrækt-
arstöð mín opin hverjum þeim aðil-
um, sem lögum samkvæmt eiga að
rannsaka heilbrigði í fiskstofni
mínum.
Þar sem þess er óskað, að ég svari
pöntunum á hrognunum hið fyrsta,
óska ég eftir svari yðar fyrir lok þessa
mánaðar.
Fái ég ekki leyfi til útflutnings á af-
urðum minum, neyðist ég til þess að
drepa niður fiskstofn minn, sem
nemur milljónum króna að
verðmæti.
Virðingarfyllst,
Skúli Pálsson.
Til landbúnaðarráðuneytisins,
Reykjavík.”
Það voru skrifuð fleiri bréf. Engu
svarað, ekkert gert. Loks skarst land-
búnaðarráðherra í málið og fenginn
hæfur maður til að rannsaka „sjúk-
dómana” og afleiðingin er eftirfar-
andi vottorð:
HEILBRIGÐISVOTTORÐ
Ég undirritaður votta hér með að
eldisfiskur sá og hrogn þau sem vott-
orð þetta nær yfir eru að því að ég
best veit laus við smitandi sjúkdóma,
þar á meðal eftirtalda sjúkdóma:
a) Smitandi pancreatic necrosis
(I.P.N.)
b) Viral Hæmorrhagic septicaemia
(Egtved sjúkdómur)
c) Myzosoma cerebralis
d) Smitandi hematopoietic necrosis
(I.H.N.)
e) Furunclulosis (Aeromonas sal-
monicida).
Vottorð þetta grundvallast á reglu-
legum ytri og innri athugunum sem
gerðar hafa verið af stjórnskipuðum
dýralækni, og hefur hann einnig haft
eftirlit með vali og innpökkun á fiski
og hrognunum.
Framleiðsluland: ísland.
Flutt með: LL 200 um Luxemburg til
Parísar þ. 17.5.1978.
Tegund: Regnbogasilungshrogn,
500.000 stk.
Merki: Fullt heimilisfang viðtak-
anda.
Fiskiræktarstöð: Laxalón, Reykja-
vík, íslandi.
Móttakandi: Coopérative Nationale
Agricole de la Pisciculture, 28, rue
Milton, 75009 Paris, Frakklandi.
L.S.
Undirskrifí: Páll A. Pálsson
Staða: Yfírdýralæknir
Heimili: Reykjavík, fslandi.
Dagsetning: 9. maí, 1978.
Hrogn þessi hafa verið sótthreinsuð
með erythromycin fosfati (2 p.p.m.).
Nýrnasjúkdómur af völdum sýkla
hefur ekki fundist I regnbogasilungs-
stofninum I þessari eldisstöð.
Ég staðfesti hér með að ofangreint
vottorð er að undanskildum sjúk-
dómsheitunum, en hinum latnesku
heitum þeirra hefur verið haldið í
þýðingunni, rétt þýðing úr ensku.
Sölvi Eysteinsson
lögg. skjalaþýðandi
og dómtúlkur.”
Og þá vita inenn það! Fiskurinn
alheilbrigður í sóttkvi í 28 ár. Hvað er
heimsmetið?
Það tók tímann frá 2. mars 1972 til
17. maí 1978 að fá sjálfsagða at-
hugun.
Ef borin er saman drullusokkshátt-
ur embættismanna og viðbragðsflýti
björgunarsveitamanna, er manngild-
ismunurinn mikill.
Allan þennan tíma varð að eyði-
leggja eftirsótta vöru fyrir milljónir
árlega I beinhörðum gjaldeyri.
Allan þennan tima malaði Grótta-
kvörn Veiðimálastofnunarinnar,
ekki gull fyrir þjóðarbúið, heldur róg
um geigvænlega sjúkdóma sem væru
nú komnir inn I landið. Frá þeirri
stofnun út gekk rógsyrðið „sporð-
minkur” sem ógnað gæti lífríki ís-
lenskra vatna. Ekki dugði minna en
auðga islenska tungu um nýtt
skammaryrði. Tungutak Lyga-
Marðar nægði ekki.
Allan þennan tíma var fiskurinn
einangraður vegna „sjúkdóma”.
Þegar Einar karlinn Hannesson er
búinn að þýða yfir á mál sinnar
stofnunar, er frásögnin svona:
„Skúli Pálsson eigandi að Laxa-
lóni hélt á sínum tíma leyndum sjúk-
dómum í fiski fyrir íslenskum yfir-
völdum.”
Það talar sínu máli að þrátt fyrir
Veiðimálastofnunina hefir tekist að
halda fiskiræktarrstöðinni að Laxa-
lóni við lýði, og sýnir það best lífs-
möguleika atvinnuvegarins og það
traust og virðingu sem Skúli Pálsson
nýtur meðal viðskiptavina sinna inn-'
lendra semerlendra.
Regnbogasilungshrognin voru llutt
inn undir eftirliti og umsjón dr.
Árna Friðrikssonar, heiðursdoktors
við Háskóla íslands og dr. Hermanns
Einarssonar er varði doktorsritgerð
við Kaupmannahafnarháskóla, og
voru allar öryggisráðstafanir
framkvæmdar eins og tíðkast I
hinum siðmenntaða heimi.
í stórri og myndskreyttri grein í
Tímanum var því haldið fram að ís-
lenski regnbogasilungurinn að Laxa-
lóni væri sennilega eini alheilbrigði
stofninn í Evrópu og sagt frá
nokkrum stöðum þar sem hann hefir
reynst með ágætum.
Á íslandi mátti ekki flytja hann á
milli bæja.
Kjallarinn
GrímurS. Norðdahl
Tjónið
er geigvænlegt
Árni Jónasson erindreki hjá Stétt-
arsambandi bænda sagði mér að
staðfestar pantanir á regnbogasil-
ungshrognum hefðu numið á þriðja
hundruð milljónum gkr. 1980. Þá
lágu líka fyrir tilboð um margra ára
sölusamning.
Engir möguleikar voru á að
fullnægja eftirspurninni, þar sem
aðeins ein stöð var til i landinu, og
um langt skeið einangruð við lítinn
læk, Grafarlækinn, og drjúgur hluti
vatnsins tekinn til annarra þarfa.
Að stöðva nýjan atvinnuveg í ungu
ríki þar sem mikil þörf er alhliða
uppbyggingar, er stærra alvörumál
en það sem snýr að brautryðjandan-
um einum.
Viðskiptasambönd eru slitin, fs-
lendingum rutt út af mörkuðum.
Góð vara er líka góð landkynning.
Ef íslendingar hefðu getað
fullnægt eftirspurn eftir hrognum
væri það mikið fé.
Ef hér hefði vaxið upp fiskirækt
ekki minni en í nálægum löndum
væru það geysimiklir fjármunir, og
atvinna mörg hundruð manna.
Hér er gnægð af vatni köldu og
heitu. Landrými nóg og hráefni I
fiskafóður.
Þessi aðstaða er nú litin glrugum
augum útlendinga.
Hvernig sem menn reikna útkom-
una af vinnubrögðum veiðimála-
stjóra og co., er útkoman hryllileg.
Alþingi ákvað Skúla nokkrar
bætur fyrir afglöp og trassahátt emb-
ættismanna — brot af því tjóni sem
hann varð fyrir.
Skaði þjóðarinnar er óbættur,
enda óbætanlegur.
Einars þáttur
Hannessonar
Á fundi áhugamanna um fiskirækt
á Loftleiðahótelinu 5. nóv. s 1. bar ég
fram tvær fyrirspurnir til veiðimála-
stjóra með leyfi fundarstjóra og
stuttum formála:
1) Hvaða baktéríur eða veirur hafa
fundist í íslenska regnbogasil-
ungnum að Laxalóni?
2) Hvers vegna var veiðimálastjóra
kappsmál að koma fyrir kattar-
nef hugmyndum mínum um að
gera regnbogasilungsrækt að
aukabúgrein bænda?
Satt að segja vissi ég vel að hinn
virðulegi veiðimálastjóri mætti nú
reynast all tungulipur ef hann gæti
nefnt sjúkdóma (I fleirtölu) án þess
að segja minnst tvisvar ósatt, og var
ósárt, þó honum vefðist tunga um
tönn.
Hitt var meiri ráðgáta hvers vegna
hann var mótsnúinn fiskirækt i
byggðum landsins.
Einar Hannesson skrifar um þetta I
DB 12/11 1981. Tilefnið er hneykslun
á því að ég búandakarl uppi I Mos-
fellssveit skuli hafa beint fyrir-
spurnum til hans virðulegheita Þórs
Guðjónssonar, veiðimálastjóra, sem
var að hans mati „nánast rudda-
skapur”.
Óvart gefur hann alþjóð svart á
hvítu, á prenti sýnishorn af rógi og
iygum sem gengið hafi út frá Veiði-
málastofnuninni síðustu þrjá áratugi.
Hvað ég þakka að verðleikum.
Berið nú nákvæmlega saman bréf
og vottorð sem eru birt hér, og
ummæli Einars þegar hann heldur sig
vera að hjálpa húsbónda sínum.
Það alvarlegasta I þessu máli er:
Að samkvæmt svona þrætingi eins og
Einar er svo elskulegur að staðfesta
hafa verið teknar örlagarikar ákvarð-
anir. Alþjóð til stórskaða og valda-
mönnum til lítils sóma.
Féll á prófinu
Eftir 30 ára kjaftæði og afskipti af
„sjúkdómum” á Laxalóni ættu þeir
að geta bögglað heitunum út úr sér.
Minn er heiðurinn af því að veiði-
málastjóri flúði af fundinum á Loft-
leiðahótelinu.
Minnir það mig á smásögu, sem
Sveinbjörn Jónsson hæstaréttarlög-
maður sagði mér, frá veru sinni I
skóla.
Piltur var þar ódæll, hávaðasamur
og framhleypinn. Skók skólaborðið
svo iskraði í þvi I timum.
Svo kom þar að, að hann mætti til
prófs, settist fyrir framan Steingrím
skáld Thorsteinsson. Brá þá svo við
að piltur kunni fá svör.
Mælti þá Steingrímur „Láttu nú
ískraíþér”.
Ég Iagði þá prófraun fyrir Þór
Guðjónsson, veiðimálastjóra, í
margra votta viðurvist að hann
nefndi þá sjúkdóma sem hann og
starfsmenn Veiðimálastofnunarinnar
hafa verið að blaðra um í þrjátíu ár
og væru í íslenska regnbogasilungs-
stofninum á Laxalóni.
Brá þá svo við að hann kunni fá
svör.
Lét ekki ískra i sér. Féll á prófinu.
Og fall hans var mikið. Bersýnilega
hefir hann metið taflstöðuna þannig
að hann slyppi best með að þegja og
pilla sig heim.
Frá hans hendi er fyrirspurnum
mínum ósvarað.
GrimurS. Norðdahl,
bóndi.
(Birting greinarinnar hefur dregizt
vegna mikils framboðs á greinum).
0 „Fiskurinn alheilbrigður í sóttkví í 28
ár!” segir Grímur S. Norðdahl í grein
sinni og gerir harða hríð að veiðimálastjóra og
stofnun hans fyrir afstöðuna til Skúla á Laxa-
lóni.