Dagblaðið Vísir - DV - 28.07.1982, Blaðsíða 14

14,
DV. MIDVIKUDAGUR 28. JOLl 1982.
AD HUGSA FYRIR HINA
- FORSJÁRSTEFNAN
Aö undanfömu hefur veriö talsvert
ritað og rætt um hin tíöu slys sem
hent hafa mótorhjólaökumenn.
Málshefjandi í umraeðunni, Ásmund-
ur Brekkan yfirlæknir, lýsti í stuttri
blaðagrein þeim hroöalegu afleiöing-
um sem mörg þessara slysa hafa
haft. Hann lýsti einnig hugmynd sem
hann telur vera til úrbóta, þ.e. til aö
fækka mótorhjólaslysum. Hann spyr
hvort þaö sé skeröing á persónufrelsi
að einfaldlega banna innflutning á
mótorhjólum. Fleiri hafa oröiö til aö
taka undir meö Ásmundi í þá veru,
aö líklega sé réttast að bjarga lífi og
limum þessara ólánsömu ungmenna
með því að banna bifhjól.
Ástæöan fyrir að þessi grein er
skrifuð er sú aö ég tel þessa hug-
mynd ekki aðeins slæma, heldur líka
óskynsamlega og í hæsta máta órétt-
láta.
Hver er va/durínn
aðhverju?
Til aö byrja á byrjuninni er rétt aö
tæpa á örlítilli hugsanaskekkju sem
viröist hrjá menn varöandi þessi
mál. Hver á sök á hver ju ?
Þorbjörn Broddason segir í DV 21.
júlí sl., þar sem hann vitnar í grein
Einars Vaidimarssonar læknis:
„Einar leggur fram töluleg gögn
sem geta talist taka af öll tvímæli
(fyrir þá sem þess þurfa með) um
sérstakar hættur sem stafa af mótor-
hjólum.” (HK. feitleitraöi).
Þarna er sagt að hættan á slysi
stafi af mótorhjólinu sjálfu. Er rétt
að segja að hluturinn sjálfur sé
hættulegur? Flöskur má nota til að
slá fólk í höfuðið meö, en er það rétt
aö álíta fiöskur hættulegar? Sam-
kvæmt mínu viti er ekki rétt aö álíta
hluti hættulega af því aö sumir menn
eiga þaö til aö fara óvarlega meö þá.
Mikli misskilningurinn er sá, aö þaö
er ekki mótorhjólunum aö kenna aö
slysin veröa, heldur fólkinu sem ekur
þeim. Meö oröum Þorbjöms Brodda-
sonar eru þaö ekki, „sérstakar
hættur sem stafa af mótorhjólum”
heldur stafar sérstök hætta af þeim
ungu mönnum sem aka óvarlega eöa
hættulega á mótorhjólum.
Á að hengja marga
fyrír fáa?
Nú eru flestir, sem fjalla opinber-
lega um þessi mál, sammála um, aö
slysin hljótist af gáleysi ökumann-
anna á bifhjólunum. Of hraöur
akstur, verið aö reiða eða einhver
önnur óaögætni. Þó ég sé ekki sam-
mála svo einhliða túikun á málinu er
mér ljóst aö þar er stór þáttur af
svarinu. En þá er spurt: Hvaö um
alla þá sem ekki lenda í slysum fyrir
óaðgætni? Hvaö um alla þá sem eru
varkárir og fylgja jafnan umferöar-
reglum? Hvað um þá sem hafa jafn-
vel atvinnu af mótorhjólaakstri og
aldrei gera neinum mein, hvorki
sjálfum sér né öörum? Er rétt aö
banna þeim aö aka bifhjólum vegna
hinna sem misnota þau? Eg held
ekki, því þaö er skerðing á persónu-
frelsi þeirra, sem aka bifhjólum eins
og gert er ráö fyrir og þeir eru miklu
fleiri.
Skyit þessu mætti spyrja margra
spuminga: Á aö banna áfengi vegna
þei'rra sem misnota það? En tóbak?
A aö banna kaffi vegna þeirra sem
fara á sjúkrahús meö magasár
vegna kaffiþambs? Eða sælgætisát
vegna tannskemmda? Þessi dæmi
eru að sjálfsögöu ekki eins alvarleg
og þegar ökumaöur bifhjóls veröur
örkumla eöa hreinlega lætur lífiö á
svipstundu í slysi, en öll eiga þau við
það, aö sumir misnota það sem aörir
kunna aö fara með. Ein persóna
velur aö breyta á ákveðinn hátt og
uppsker samkvæmt því.
Forsjáin
Eflaust eru einhverjir til sem vildu
hreiniega banna alla þessa hluti,
telja öll þessi gæöi tóma vitleysu sem
allir geta verið án. Til eru þeir, og
eru margir, sem jafnan hafa ráöiö aö
banna þegar eitthvaö óæskilegt
skeöur. Nokkrir þeirra voru í borgar-
stjórn Reykjavíkur og lokuöu heita
læknum í Nauthólsvík þegar nokkrir
drukknir óvitar fóm sér þar aö voöa
á nóttunni, þrátt fyrir alla hina sem
ekki geröu það, en höfðu þar frekar
ánægju og skemmtan.
Þessi tilhneiging er slæmur kvilli
sem kallast stjómlyndi og er geysi-
algengur á meöal stjórnmálamanna
og ráöamanna ýmiskonar. Hann er
lika algengur á meöal annarra.
Kjallarinn
Haraldur Kristjánsson
Þessir ágætu menn sem eru þannig
haldnir, ganga meö þá flugu í
höföinu, að þeir séu hinir einu réttu
til aö velja þaö sem hinum borgurun-
um er fyrir bestu. Nú er ekki þar
meö sagt aö þeir séu slæmir menn
eöa illa innrættir. Fjarri því. Þeir
einfaldlega trúa því að þeir séu aö
gera rétt meö því aö hugsa fyrir hina
og þeim verði þakkað þegar frá
líöur. Þess vegna líður þeim skelfing
vel í hjartanu þegar búiö er aö banna
eitthvað sem gæti verið einhverjum
óvitanum til baga.
Óskynsam/egt — ómögu/egt
Nú ætti fáum aö dyljast, aö mér
þykir þessi tilhneiging manna eöa
„sálarkvilli” skelfing slæmur og af-
leiöingar boöanna og bannanna jafn-
an óréttlátar. En þá er eftir aö nefna
hversu þessi tilhneiging er óskyn-
samleg.
1 þjóöfélagi okkar eru menn iöu-
lega viö einhverjar athafnir sem
koma þeim í koll. Þaö er endalaust
hægt að nefna þá hluti sem fram-
kvæmdir eru og menn súpa síöan
seyðið af. Flestir læra síöan af
reynslunni og brenna sig ekki áftur á
sama hlutnum. Menn læra og
þroskast af eigin reynslu og reynslu
annarra. Meö því aö reyna sifellt að
seilast inn í athafnir manna og segja
þeim hvaö sé rétt og hvaö rangt,
skynsamlegt og óskynsamlegt, er
sífellt verið aö minnka möguleika
þeirra á sjálfstæðu vali og almenn-
um þroska. Þróunin er síöan sú, aö
sjálfstæöi einstaklingsins glatast og
hann veröur endanlega ánetjaöur
„þeim sem hugsa”, — valdhöfunum.
Fræðs/a er lausnin
Engum manni getur dulist aö um-
ræddur slysafaraldur, sem orðið
hefur kveikjan aö öllum þessum
skrifum er hræöilegt vandamál sem
ráöa þarf bót á. Þaö á þó ekki að gera
með skeröingu á persónufrelsi þeirra
sem ekki skapa vandamálið, heldur
meö því aö tala um fyrir hinum. Því
er rétt að taka undir meö Einari
Valdimarssyni lækni í greinarstúf
hans í Morgunblaöinu fyrir skömmu
þar sem hann telur það „eðlilega
kröfu til viökomandi yfirvalda”
(væntanlega umferöar- og fræðslu-
yfirvalda) aö þau láti þessi mál til
sín taka. Á sama hátt og þeir félagar
í Slysavarnafélagi Islands telja aö
áróöur um varúö viö siglingar á ám
og vötnum hafi borið árangur hin
síðari ár, ættu þeir Ásmundur Brekk-
an yfirlæknir og Þorbjöm Broddason
að velja sér þann göfuga málstaö aö
brýna fyrir ungmennum þessa lands
varúö í meöferö bifhjóla.
Haraldur Kristjánsson.
SAMTÖKIN 78
—athugasemd vegna viðtals í DV við Guðna Baldursson
Formaöur Samtakanna 78 hefur
undanfariö birt yfirlýsingar í nafni
Samtakanna varöandi grein og
myndir í timaritinu Samúel og sann-
ast þar orö dr. Josephs Goebbels,
áróðursmeistara Þriðja ríkisins, aö
ef menn ætla að ljúga, sé best aö
gera það rækilega. Margnefndar
myndir í Samúel voru birtar meö
fullu samþykki allra sem á þeim
sjást, enda ekkert tiltökumál fýrir
fólk með heilbrigða skynsemi. Svo
ekkert sé undanskilið skal þó tekiö
fram aö ein mynd er beinlínis birt í
heimildarleysi, en það er mál sem
formaður Samtakanna veit ekkert
um og við freistumst til að segja að
komi honum ekkert viö. Enginn
hefur séö ástæöu til aö kvarta yfir
þessum myndum nema formaöur
Samtakanna og einn stjórnarmanna.
Við því væri nú fátt að segja ef þau
héldu sig viö sannleikann og segöu
sem er, að þeim þyki Samúel vera
„sorprit” og ekki „réttur vett-
vangur” fyrir „baráttuna”. Meö því
væru þau einungis aö opinbera sína
eigin fordóma, þröngsýni og snobb,
en a.m.k. ekki aö segja vísvitandi
ósatt.
Þau halda því fram í yfirlýsingum
sinum, aö þeir sem ræddu viö
Samúel séu nýliðar hjá Samtökunum
og hafi umsvifalaust veriö reknir úr
þeim. Því er til að svara, aö annar er
eini stofnfélagi Samtakanna, sem
Guöna Baldurssyni hefur ekki tekist
að hrekja úr félaginu og hinn er sá
stjórnarmaður, sem kosinn var á
síöasta aðalfundi félagsins til aö sjá
um skemmtanahald þess. Fréttin
um brottreksturinn er hrein lygi. Til
þess aö reka fólk úr félaginu þarf
meira en eitt pennastrik. Samkvæmt
félagslögum verður aö halda
stjómarfund og gefa viðkomandi
kost á að skýra málavexti. Það hefur
ekki verið gert.
Or því að fariö er aö telja upp lyg-
arnar er lika viöeigandi að geta þess
eina atriöis í yfirlýsingunni, sem satt
er, aö annar mannanna hafi ekki
komið á aöalfund Samtakanna.
Kannski er þaö vamið og hallaaislegt
að tilgreina ástæöuna, en þaö varpar
kannski líka ljósi á þær hUöar mann-
lífsins, sem Guöni Baldursson vill
ekkert af vita. Ástæðan var sú að til
hans hringdi maður í miöri mis-
heppnaðri sjálfsmorðstilraun og baö
hann aö hjálpa sér á Slysavarð-
stofuna. Þetta er ekki tilraun til aö
koma einhverri Florence-Night-
ingale-gloríu á viökomandi, auövitað
var þetta einskær tilviljun en
kannski líka ábending um það, aö
allt mannréttindakjaftæöi er lítils
viröi á viö raunverulega hjálp til
þeirra sem þurfa á henni aö halda og
aö þaö fólk sem Samtökin 78 ættu aö
ná til er fólk af holdi og blóöi en ekki
bara einhver „minnihlutahópur”
sem er viss prósentutala af þjóð-
félaginu.
Hverpassar í kerfið?
Það er hægur vandi aö gleypa í sig
nokkrar fræöibækur þjóöfélagsfræð-
inga um kynvillu (svo maöur noti nú
DV málfariö en ekki Samúels),
setja sér svo reglur um þaö hvemig
fyrirmyndarhommar eigi aö vera,
(vera venjulegur í klæöaburöi og
háttemi, taka þátt í pólitísku starfi
o.s. frv.) og útiloka svo alla frá
félagsstarfinu sem ekki passa í
kerfið. Þannig hafa Samtökin 78
starfaö hingaö til. Þaö er skýringin á
þessari' undarlegu þögn sem veriö
hefur um félagiö.
Tökum sem dæmi viðbrögð G.B.
Við frétt DV um Spartacus Gay
Guide: Auðvitað er það ekkert nema
hræsni og yfirdrepsskapur aö segja
aö „meginmarkmið félagsins sé aö
veita upplýsingar og fræðslu um
hvaðeina sem lýtur aö samkyn-
hneigð” og láta svo eins og
Spartacus (feröaleiöbeiningabók
kynvillinga segir DV) sé eitthvað sið-
spillt fyrirtæki sem græöi á aöstöðu
þeirra sem veröa að fara í utanlands-
ferðir til aö sinna áhugamálum
sínum. Þetta er svo mikið mgl að
maöur veit varla hvar til á aö taka.
Vissulega er hægt að óska sér aö
heimurinn væri ööruvísi, en þaö er
nú einu sinni staðreynd aö hvar sem
er í heiminum hittast hommar á
vissum stööum. Þaö geta veriö kaffi-
stofur, barir, næturklúbbar, gufu-
böö, kvikmyndahús, almennings-
klósett, skemmtigaröar og hverveit
hvaö, m.a.s viss lína í neöanjaröar-
lestinni í Madrid á vissum tímum er
sögö vera full af skemmtilegu fólki..
. sem sagt hommamir láta enga hvít-
flibbakarla segja sér að þama sé við-
eigandi aö hittast og þama ekki. Nú
er þaö svo að þaö er misjafn sauður
í mörgu fé og þótt sumir homma-
barir séu vel rekin menningarfyrir-
bæri eru aörir þannig aö þaö er bein-
línis hættulegt lífi og limum
óreyndra feröalanga að hætta sér
þar inn fyrir dyr. Spartacus er bara
listi yfir þessa staði, með örstuttum
upplýsingum um hvers konar fólk
sæki staöinn, hvort vændi sé þar á
ferðinni og síðast en ekki síst hvort
staöurinn sé hættulegur.
Útíaðaka?
Þetta eru allt raunverulegir hlutir
sem formaöur „baráttuhóps gegn
fordómum og misrétti” telur
kannski fyrir neðan sína viröingu aö
ræöa um, en dylgjur um fjárplógs-
starfsemi eru þó það síðasta sem ætti
að láta frá sér fara. Þarna er sami
hugsanagangurinn á feröinni og
ráöiö hefur geröum formanns Sam-
takanna 78 frá stofnun þeirra. Koma
ekki nálægt neinu sem hugsanlega
gæti hneykslaö einhvern, útiloka
raunveruleikann ef hann passar ekki
í kerfið og koma svo meö dylgjur um
siöleysi og glæpastarfsemi. Aldrei
hefur þaö samt komið jafn berlega i
ljós og í viðtali DV viö Guöna
Baldursson í sunnudagsblaöinu 17.7
sl. Þar byrjar hann á aö skjóta sér
undan því aö svara hve margir séu í
Samtökunum. Auðvitað veit hann
það, en þar sem félagsgjöld eru
greidd á hálfs árs fresti og enginn
félagsfundur hefur veriö haldinn frá
síðasta aöalfundi kveinkar hann sér
bara viö aö segja sannleikann, aö
þaö séu kannski bara fjórir eöa
fimm. Viö því er kannski ekkert aö
segja en svo berst talið aö aðalefni
viötalsins, myndunum og greininni í
Samúel, þessari óhæfu aö fólk skuli
leyfa sér aö minnast á homma og
lesbíur án alls misréttisgaspurs og
harmakveins, og þá tyggur hann upp
sömu ósannindaþvæluna sem vikið
er aö hér aö framan. Að myndimar
hafi verið birtar í heimildarleysi,
sem er ósatt, aö viðkomandi menn
hafi ekki gegnt trúnaðarstörfum
fyrir félagið, sem er ósatt, og aö
þeim hafi veriö vikiö úr félaginu,
semerósatt.
Þó kastar tólfunum þegar talið
berst að Hótel Vík. Maöurinn hefur
talent til að skrifa kriminalróman.
Máliö er einfaldlega það, aö þegar
deildarstjórinn á Hagstofunni sá
fram á þaö aö hann yrði aö um-
gangast hommana í bænum dags-
daglega og litla, huggulega mann-
réttindafélagið hans yröi dregið upp
úr skrifborösskúffunni á Flyðru-
granda og allt mannréttindagasprið
reynt í bláköldum veruleikanum, þá
hljóp hann bara í baklás, þaö var ein-
faldlega ekki hægt. Kannski er þaö 1
ósköp mannlegt.
Kannski er það líka ósköp mann-
legt að geta ekki viðurkennt það. En
þaö er ekki mannlegt að þykjast
berjast fyrir réttindum fólks og
rægja þaö svo meö öllum tiltækum
ráðum. Ef þaö er rétt, sem Guöni
Baldursson heldur fram í viötalinu
viö Dagblaöið og Vísi, að tuttugu til
þrjátíu þúsund manns á íslandi séu
hómósexúal, (maður veröur nú aö
treysta Hagstofunni til að fara rétt
með tölur), og ættu þar með erindi til
Samtakanna 78 á einn eöa annan
hátt, hvemig í ósköpunum ættu þá
aðalstöövar Samtakanna 78 aö veita
meira „skjól fyrir afskiptum yfir-
valda af innflutningi og dreifingu
fíkniefna” en biðskýliö á Hlemmi?
Þótt hann hafi heyrt einhverjar
kjaftasögur um eitthvert fólk, sem
einhvemtíma hafi búiö á Hótel Vík
og sé meö þaö á heilanum aö „þetta
bara fylgi húsinu” þá hljóta aö vera
einhver takmörk fyrir því sem fólk
getur látið út úr sér í fjölmiðlum.
Nema hann sé að drótta einhverju að
Kvennaframboöinu? Einhvem
veginn tekst sumu fólki alltaf að hafa
endaskipti á hlutunum og Guöni
Baldursson er þar algjör meistari.
Meira aö segja á sínu sérsviði, for-
dómunum gegn hommum og
lesbíum, tekst honum að snúa hlut-
unumviö.
Yfirleitt er þaö kenning þeirra,
sem nennt hafa aö hugsa um þessi
mál aö fólk almennt eigi auöveldara
meö aö sýna þessu fyrirbæri
umburöarlyndi úr f jarska, ef svo má
segja, þaö ristir þá kannski ekki
dýpra en svo að það sem ekki káfar á
þeim komi þeim ekki viö, eða bless-
aðir mennirnir, ætli þeir megi ekki
ráöa því sjálfir hvað þeir gera. Hins-
vegar veitist fólki erfiöara aö sætta
sig viö þaö, að kærasti dótturinnar
skilji viö hana og fari aö búa með
manni. Kannski er þetta dálitið hliö-
stætt viö það aö fólk er kannski til í
aö viöurkenna alkóhólisma sem
sjúkdóm en telur manninn í næsta
húsi bara vera fyllibyttu. Guöni
Baldursson í Dagblaðinu og Vísi:
,,En fordómarnir bitna ekki aöallega
á viökomandi einstaklingum, heldur
beinast þeir öllu heldur aö hómó-
sexúal hneigö sem slíkri. . . ”Gæti
þaö veriö aö einhver sé bara hrein-
legaútiaöaka?
Guömundur Sveinbjörnsson,
Veturliði Guðnason.