Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1982, Page 11

DV. MIÐVIKUDAGUR18. ÁGUST1982.
11
Norrænt þing um iífedlis-iyf jafræði:
„Merkilegasta rann-
sóknarsvið áratugaríns
— segir Jóhann Axelsson prófessor
1 siöasta helgarblaði sögöum viö
svolítið frá taugaboðefnum
(neurotransmitters), sem við töldum
„stjórna mannlegri hugsun, andlegri
hegðun, skapbrigðum, starfsemi
vöðvanna og því nær allri likams-
starfsemi”. Viö ályktuðum að ekki
væri, ,ósennilegt að níundi áratugurinn
yrði kallaður áratugur neurotrans-
mittera”.
Áhugasömum lesendum DV gefst
einstakt tækifæri til að fræðast um
flest það sem vitað er í dag um þetta
heillandi svið læknisfræðinnar, tauga-
boðefni, ef þeir hafa tök á að sækja
XVII. norræna þingið um lífeðlisfræði
og lyfjafræði, sem haldið verður að
Hótel Loftleiðum dagana 29,—31. ágúst
næstkomandi.
Heiðursgestur þingsins er Svíinn Ulf
S. von Euler, sem fékk nóbelsverð-
launin áröi 1970 fyrir uppgötvanir
varðandi taugaboðefni, geymslu
þeirra, losun og niðurbrot, eins og
segir í greinargerð nóbelsnefndar-
innar sænsku.
DV leitaði til forseta þingsins
Jóhanns Axelssonar, prófessors í líf-
eðlisfræði við læknadeild Háskóla
Islands, sem svaraði fúslega
spurningum okkar. „Jú, það er rétt að
það er gífurleg gróska í rannsóknum
varðandi taugaboöefni. Menn hafa
nálgazt viðfangsefnið frá ýmsum
hliðum og framfarir hafa verið ótrú-
lega örar. Það er þess vegna sem við
ætlum þessu þvervísindalega rann-
sóknarsviði svo mikiö rúm í dagskrá
þingsins.”
— Hvað geturðu sagt okkur um von
Euler?
„Hann deildi nóbelsverðlaununum i
lífeðlisfræði árið 1970 með þeim
Bernard Katz og Julius Axelrod fyrir
brautryðjendastörf og uppgötvanir
varðandi taugaboðefni. Hann fann
taugaboðefni, sem hlaut nafnið
„Substance P” þegar árið 1930.
Prostaglandin og vesiglandin fann
hann 1935, piperidine 1942 og loks
noradrenalin ’46. Noradrenalin miðlar
boöum frá sympatiskum eða adren-
ergum taugaendum til þeirra líffæra,
sem þær taugar stjórna, svo sem
hjarta og sléttra vöövafruma í æðum,
lungum, meltingarvegi og víðar.
Fundur þess var því stórkostlegur
áfangi og von Euler hefur að mestu
helgað sig áframhaldandi rannsóknum
á því efni.”
— En það eru fleiri erindi en von
Eulers, sem eru helguð taugaboð-
efnum.
„Já, bæði hafa margir framúr-
skarandi vísindamenn á sviöi tauga-
boðefna þegið boð okkar um að flytja
sérstök erindi um rannsóknir sínar eða
Jóhann Axelsson, forseti þingsins.
Julius Axelrod.
Beraard Katz.
skipuleggja málþing um það, sem er
að gerast í dag á þessu sviði. Einnig
munu þeir hefja og stjóma gagnrýnum
umræðum um áður birtar niðurstöður
varðandi taugaboðefni, sem kynntar
verða á veggspjöldum. Þannig mun til
dæmis Stephen Thesleff, sem er
prófessor í lyfjafræöi í Lundi, taka aö
sér að gagnrýna 14 nýjungar sem
kynntar veröa sunnudaginn 29. ágúst
undir samheitinu „Neurotrans-
mitters”.
Þriðjudaginn 31. ágúst mun Tomas
Hökfelt, sem er prófessor í vefjafræði í
Stokkhólmi, flytja erindi um rann-
sóknir sínar á hlutverki nýfundinna
taugaboðefna í heila. Erindi sitt nefnir
hann „Neurons with multiple synaptic
messengers”.
Sama morgun flytur Sune Rosell,
prófessor í lyfjafræði við sama
háskóla, erindi um lífeölisfræðilegar
og lyfjafræðiiegar rannsóknir á
„Substance P”. Thesleff, sem ég
nefndi áðan, flytur einnig sérstakt
erindi mánudaginn 30. ágúst um áður
óþekktan hátt á losun boöefna úr
taugaendum. Erindið nefnir hann ,,A
new type of transmitter release” og
eru uppgötvanir hans á fárra vitorði,
svo nýlegar eru þessar rannsóknir.
Nýlega hefur verið sýnt fram á að
taugakerfi meltingarvegar er sjálf-
stæðara og flóknara en áður var
haldið, með fjölda taugaboðefna. Það
gefur meöal annars möguleika til
rannsókna á eiginleikum taugakerfa
almennt og beinast augu manna mjög
að því.
Einn af brautryðjendunum á þessu
sviði, Geoffrey Bumstock, prófessor í
líffærafræði við University College
London, skipuleggur málþing og
stjómar umræðum um þetta merki-
lega taugakerfi. Hann hefur kvatt til
Svíana Dick Delbro og Stefan Leander
og Islendinginn Kristján R. Jenssen,
en þeir hafa allir nýlega gert ýmsar
uppgötvanir varðandi taugaboðefni
meltingarvegarins. Auk þeirra munu
taka þátt í umræðum þeir Hökfelt og
Rossell, sem áður vom nefndir, og
prófessor Bjöm Folkow, sem er
afreksmaður um rannsóknir á blóð-
rásinni.
Allar horfur eru á því að þeir sem
áhuga hafa á taugaboðefnum eigi fullt
erindi á málþing þetta. Þaö fer fram á
Ulf S. vonEuler.
þriðjudag fyrir hádegi. Síðdegis sama
dag verða svo flutt 6 stutt erindi, sem
fjalla um ósjálfráða taugakerfið svo-
nefnda. Hér er um að ræða áður
óbirtar niðurstöður, sem margar
varða taugaboðefni.
Það má því ýkjulaust segja að á
þessu þingi ætti að fást talsverð innsýn
í þaö rannsóknarsvið, sem DV taldi
með nokkmm rétti á laugardaginn
var, merkilegasta rannsóknarsvið
þessa áratugar á sviði læknavísinda”,
sagði prófessor Jóhann að lokum.
VEGUM LOKAÐINN í SMÁLÖND
„Við íbúar í Smálöndum vökn-
uðum nú eftir helgina viö vondan
draum þvi búiö var að grafa í sundur
báða vegina inn í hverfið gegnt Gufu-
nesvegi,” sagði Logi Asgeirsson í
samtaliviðDV.
„Þessar framkvæmdir em
gersamlega að okkur forspurðum og
ríkir mikil reiði í hverfinu vegna
þessa.”
Sambandið átti lóð þarna sem
síðan var stækkuö yfir vegina og
vom hafnar framkvæmdir við
byggingu vöruskemmu á staðnum.
DV hafði samband við Olaf
Guðmundsson yfirverkfræðing hjá
gatnamálastjóra og sagði hann þetta
ummálið:
„I raun og vem liggur þriöji veg-
urinn inn í hverfið meðfram hita-
veitustokkunum og er hann fær
núna. Annars er verið að leggja
bráðabirgðaveg inn í hverfið og
kemst hann í gagnið á næstu
dögum.” -gb.
Báðir vegirnir inn í Smálönd fyrir ofan Artúnshöfða vora grafnir sundur að íbúunum forspurðum. DV-mynd: Bj.Bj.
„Gangvirkið”
á þýzku
Skáldsaga Olafs Jóhanns Sigurðs-
sonar, „Gangvirkið”, er nýkomin út á
þýzku. Otgefandi er Aufbau-Verlag í
Austur-Þýzkalandi. Þýðandinn er Owe
Gustavs sem áður hefur þýtt ýmsar
íslenzkar bækur við góöan oröstír, þar
á meðal „Litbrigði jarðarinnar” og
„Bréf séra Böðvars” eftir Olaf
Jóhann.
Á þýzku hefur „Gangvirkið” hlotið
nafnið „Das Uhrwerk”. Það er lýsing
á Reykjavík hernámsáranna, eins og
hún speglast í augum Páls Jónssonar,
upprennandi blaðamanns. Framhald
verksins,” Seiður og hélog”, verður
einnig þýtt á þýzku og kemur út hjá
Aufbau-Verlag.
Þriðja og síðasta bindi skáldverksins
um Pál Jónsson og hemámið er enn í
smíðum hjá höfundi, Olafi Jóhanni
Sigurðssyni, en mun vera langt komið
og birtist væntanlega á bókamarkaði
fyrir þessi j ól eða á næsta ári.
fjölritum
isam-
\dsegurs
\ Seekjur*
sendunt