Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1982, Blaðsíða 12

12
DV. MIÐVIKUDAGUR18. ÁGUST1982.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjórí: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvœmdastjóri og útgáfustjórí: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoðarritstjórí: HAUKUR HELGASON.
Fráttastjóri: JÓNAS HARALDSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjóm: SÍDUMÚLA 12-14. SÍMI 86811. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33’ SÍMI27022.
Afgraiðsla, áskríftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLT111. SÍMI 27022.
Sími ritstjómar 86611.
Setning, umbrot. mynda- og piötugerð: HiLMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.Prentun: ÁRVAKUR HF.
SKEIFUNNi 19.
Áskriftarverð á ménuði 120 kr. Verð i lausasölu 9 kr. Helgarblað 11 kr.
Gengissig
deginu og
hækkun
Súrasti bitinn
vaxta á kvöldin
Eftir mikið japl og jaml og fuður í margar vikur sprakk
loks stóra bomban. Alþýðubandalagið hefur fallist á
skerðingu launaverðbóta um hvorki meira né minna en
10%!
Um þetta atriöi hefur hnífurinn staðið í kúnni. Allar þær
viðræður og umræður, sem staðið hafa að undanförnu,
hafa í rauninni snúist um þaö eitt, hvernig og hvort verð-
bætur á laun skyldu skertar.
Efnahagsvandinn er tvíþættur. Annarsvegar rýrnandi
þjóðartekjur, hinsvegar bullandi verðbólga. Til aö
bregðast við hvorutveggja hefur það blasað við, að með
einhverjum hætti yrði að sporna viö launahækkunum.
Launaskerðing er óhjákvæmileg sem liður í almennum
efnahagsráöstöfunum ef stjórnvöld vilja veita minnsta
viðnám.
Auðvitað var og er margt annað, sem krukka þarf í:
gengi, vexti, búvöruverð, fiskverð, verðlag almennt. En
hvernig sem menn veltu dæminu fyrir sér, var sú stað-
reynd ekki umflúin, að vísitala framfærslukostnaöar
mundi hækka um 13% um næstu mánaðamót og allt að
20% um mánaðamótin nóv./des, að öðru óbreyttu.
Alþýðusamtökin og launþegahreyfingin höfðu gert sér
grein fyrir framvindunni. ASÍ féllst á tiltölulega hóflega
hækkun grunnlauna í síöustu samningum og gekk jafnvel
undir það jaröarmen að fallast á verðbótaskerðingu um
2,9% um næstu mánaðamót. Þannig var hún að búa sér til
vígstöðu, í þeirri von, að ékki kæmi til frekari skerðingar.
Áður hafði ASI fallist á skerðingarákvæði Ölafslaga
vegna viðskiptakjara, sem þýöir í raun um 2% skerðingu
til viðbótar.
Þessar tilslakanir verkalýðshreyfingarinnar reynast
dropi í hafið.
Enn þarf að skera- og það hraustlega.
Þaö hefur verið erfiður biti að kyngja. Alþýðubandalag-
ið hefur ávallt ætlað af göflunum að ganga, þegar stjórn-
völd hafa gripið til slíkra skerðinga. Slagorðið um
„samningana í gildi” og „kosningar eru kjarabarátta”
voru sett fram í þeim anda. I örvæntingu sinni hafa
alþýðubandalagsmenn leitað útgöngu úr sjálfheldunni,
þæft málið í þeirri von að unnt væri aö klæða launaskerð-
inguna loðnum búningi. Enn er verið að þrátta um form
og orðalag og efni bráðabirgðalaga er ófrágengið í ríkis-
stjórninni. Allt eru það nýju fötin keisarans.
I ljósi þeirra efnahagserfiðleika sem nú blasa við, er
ástæða til að fagna þeirri viðurkenningu stjórnarflokk-
anna, aö einhverju verður að fórna, svo aö snúa megi
hinni neikvæðu þróun við. Án skerðingar á verðbótum
launa veröur því miður ekki við neitt ráðið. Stjórnmála-
menn allra flokka, líka Alþýðubandalagið hefur alla tíð
siglt undir hafi verkalýðsflokks, sem alfarið hefur neitað
því að skerðing launa væri nauðsynleg aðgerð í efnahags-
málum. Flokkurinn hefur haldið því fram að kosningar
væru kjarabarátta; að hann mundi vernda launþega
gagnvart kaupránsflokkunum. Það vígi er hrunið. Sú
launaskerðing sem nú er í vændum er meira en áður hef-
ur þekkst.
Að þessu leyti hafa sögulegir hlutir gerst í íslenskri
stjórnmála- og verkalýðsbaráttu. Stjórnarliðið verður að
kyngja hinum súra bita launaskerðingarinnar. Það verð-
ur almenningur einnig aö gera. Bitinn sá er afleiðing
stjórnarstefnu sem einnig er orsök hans. Sá biti er súrast-
ur.
ebs.
Þorgeir Ljósvetningagoði mun
hafa lagst undir feld forðum daga til
að hugsa málið, eins og þaö er kallað,
og komst aö því búnu að þeirri niður-
stööu að Islendingar skyldu hafa ein
lög í landinu og einn siö, en ekki
minnist ég þess að hann hafi talað
um gengisfellingar og vaxtahækkan-
ir í ræöu sinni, enda vafasamt að þá
hafi verið til efnahagssérfræðingar
og öruggt mál að Seðlabankinn var
ekki tU, því að hann er víst ekki tU
enn. Aö minnsta kosti er mér sagt að
menn hafi veriö að taka grunninn að
bankanum síðastliðin tíu ár, eöa
lengur, og finnst mér það í sjálfu sér
ekki langur tími, því að það gefur
auga leiö aö ekki dugir nema stór-
hýsi yfir lánsfjárskortinn og gjald-
eyrisvarasjóðinn svo ekki sé minnst
á gróöa verslunarinnar.
En verslunarmenn eru vist búnir
aö byggja hús sem stendur í Kringlu-
mýrinni og ég hélt lengi vel aö væri
verkamannabústaðir eða íbúðir fyrir
aldraöa, en hvaö þeir ætla aö gera
við húsið veit ekki nokkur maöur að
öðru leyti en því áð efstu hæðina; ■
ætla þeir aö nota til að njóta útsýnis-
ins.
Og nú á að taka af kaupmönnum
gróðann, því aö það er aö koma
kreppa sem sneiðir að sjálfsögðu hjá
húsi verslunarinnar eins og engiUinn
foröum í Egyptalandi fór framhjá
dyrum ísraelsmanna vegna þess aö
þeir höfðu slátraö lambi. Nú er ég
ekki fróður um hag verslunar en þó
sé ég svo sem enga sérstaka skyn-
semi í því að þótt landbúnaður, sjáv-
Háaloftið
BenediktAxelsson c
arútvegur og iðnaður tapi, þá sé
nauðsynlegt aö verslunin geri það
iíka. Á hinn bóginn er auðvitað gott
aö hafa samræmi í hlutunum og
treysti ég núverandi stjórn tU að
leysa þessi mál tU hagsældar fyrir
þjóðina eins og önnur, en þó vil ég
biðja hana fyrir alla Ufandi muni að
eyða aurunum ekki í einhvern óþarfa
eins og vegagerð eða sjálfvirkan
sima handa þeim sem nú búa við
handvirka kerfið, sem var fundið
upp löngu áður en ráðherrar fæddust
og lagt niður í hinum siðmenntaða
heimi, einnig, áður en þeir fæddust.
Þótt ég sé jafnlangt f rá því að vera
efnahagssérfræðingur og tunglið er
frá sólinni vU ég samt sem áður vara
stjómvöld við aö nota peningana til
þess að kaupa eitthvað fyrir þá. Ef
þau gera það er nefnilega hætt við að
gróðinn lendi aftur hjá kaupmönnun-
um og er þá verr af stað farið en
heima setiö og hætt við að ef stjórn-
völd ætla aö leika sama leikinn tvisv-
ar verði kaupmenn einfaldlega búnir
aöslátra lambi.
Krónur og
launaumslög
Nú standa yfir viðræður um svo-
nefnda kjarasamninga opinberra
starfsmanna og hefur ríkið tekið upp
nýja stefnu í samningagerð sem er
fólgin í því að lækka fyrst kaupið hjá

—
I DV þriöjudaginn 10. ágúst sl.
skrifaði Jónas Kristjánsson ritstjóri
leiöara um pólitískan vilja og þátt
frjálsra fjölmiðla í að skapa hann. I
greininni nefndi ritstjórinn nokkur
dæmi um slík mál, þar sem póUtisk-
ur vUji haföi annaöhvort náðst eða
ekki náðst. Þau dæmi eru athyglis-
verð fyrir margra hluta sakir, m.a.
vegna þess að ritstjórinn haUar réttu
máU í frásögn sinni. af sumum
þeirra. Hvers vegna hann gerir það
er ekki upplýst. Ástæðan er örugg-
lega ekki sú að hann viti ekki betur.
Þaögerir hann.
Verðtrygging
fjárskuldbindinga
A einum stað í forystugreininni
segú Jónas Kristjánsson orðrétt:
„Verðtrygging fjárskuldbindinga
haföi lengi kraumað í stjórnmála-
flokkum og frjálsri f jölmiðlun, þegar
Framsóknarflokkurinn gerði hana
að sínu máli í stjórnmálalega
aðgengUegu formi og fékk henni
framgengt að verulegu leyti.”
Stefna um jákvæða raunvexti;
verðtryggingarstefnan; var fyrst
sett fram af Alþýðuflokknum í
kosningastefnuskrá flokksins voriö
1978. Hún var eitt af kjarnaatriðun-
um í boðskap flokksins um ger-
breytta efnahagsstefnu og jafnframt
það einstaka atriði í stefnuskrá
flokksins sem sætti mestrí andstöðu
annarra stjórnmálaafla. AUir aðrir
framboðsaöilar lýstu t.d. andstöðu
sinni við raunvaxtastefnuna, bæði
fyrir og eftú kosningamar 1978.
Verðtrygging fjárskuldbindinga
var kjamaatriði í tiUögum Alþýðu-
flokksins á róstusömum ferU ríkis-
stjómar Olafs Jóhannessonar vetur-
inn 1978/1979. Hún var m.a. eitt’af
atriðunum í frumvarpi flokksins um
jafnvægisstefnu í efnahagsmálum
sem hann lagði fyrú samstarfsaðila
sína í desembermánuði 1978 og
sömuleiðis í öUum tUlögum flokksins
að efnahagsaögerðum síðar um
veturinn. Þegar tUlögur Alþýöu-
flokksins um verðtryggingu fjár-
skuldbindinga fengust loksins teknar
inn í frumvarp þáverandi ríkis-
stjórnar um stjóm efnahagsmála,
sem síöar fékk heitið „Ölafslög”, var
það gegn hörðum mótmælum
Alþýðubandalagsúis og áhöld vom
um hvort ýmsir þingmenn Fram-
sóknarflokksins fengjust tU þess aö
styðja verðtrygginguna.
Samkvæmt þessum lögum áttu
vextir að hafa náð verðbólgustigi
fyrú árslok 1980. Um leið og Alþýðu-
flokkurinn hvarf frá áhrifum í ríkis-
stjóm sammæltust Framsóknar-
flokkurinn og Alþýðubandalagið hins
vegar um fyrst að fresta þessum
áformum laganna og síðan um að
Ieggja þau til hliðar. I sjónvarps-
þætti á sl. vetri lýsti Steingrímur
Hermannsson, formaður
Framsóknarflokksins, því yfir að í
verðtryggingarmálunum hefði hann
látið glepjast til liös við sjónarmiö
Alþýðuflokksins, sem aldrei skyldi
verið hafa. Hefur þróun peninga-
mála enda á þessu ári oröið til
samræmis viö fráhvarf ríkis-
stjórnarinnar frá verðtryggingar-
stefnunni.
Þetta veit auðvitað hvert manns-
barn í landinu. Hvers vegna Jónas
Kristjánsson vill endilega ganga
þvert á almannavitneskju og halda
því fram aö Framsóknarflokkurinn
sé höfundur verðtryggingar er mér
satt að segja hulin ráðgáta. Auðvitað
veit hann betur.
Röng landbúnaðar-
stefna
Á öðram stað í umræddum leiðara
segú Jónas Kristjánsson:
„Nokkrú menn geta t.d. sýnt skað-
semi hins hefðbundna landbúnaðar,
mjólkurvara og lambakjöts, ár eftú