Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.1982, Blaðsíða 16

16
DV. LAUGARDAGUR 30. OKTOBER1982
TOFRAFLAUTAN
- IMÐSLKGIR SAMSETNINGIIR TALS OG T»M
Þaö þarf ekki aö segja þeim sem
þekkja Töfraflautuna hvers konar
verk er á feröinni. Hinir mega vita
aö þetta er einhver unaðslegasti
samsetningur tals og tóna sem
hugsast getur, Enginn skyldi láta’
orðið „ópera” aftra sér frá þvi að
fara í Islensku óperuna og sjá og
heyra hvaö boöiö er upp á, Þarna er
eitthvaö fyrir þig, alveg sama þó þér
sé illa við óperu og jafnvel klassíska
tónlist yfirleitt. Yfir Töfraflautunni
svífur einhver guðleg feguröargyöja
sem alla snertir jafnt.
Töfraflautan er sambland af
gamni og alvöru, ævintýri fyrir börn
um vonda drottningu og góöan prest,
töfraflautu sem dýr dansa eftir og
töfraklukku sem hrekur óvininn á
braut. Hún er lofsöngur um ást
manns og konu og ákall um andlegt
frelsi og friö. Loks er hún helgileikur
og trúarjátning Mozarts,
Töfraflautan var samin áriö 1791 á
síðasta æviári skapara sins. Mozart
spannar í óperunni allt sviö mann-
legrar reynslu og tilfinninga, frá
bamslegri lífsgleöi til dýpstu raka
tilverunnar. Utkoman er samt mjög
heilsteypt listaveric, einfalt þar sem
tónlistin smýgur í hlustandann en
ótrúlega margbrotiö undir yfir-
borðinu. Nánast hver tónn er
gripandi en við síendurtekna hlustun
finnast fleiri og fleiri tónaperlur.
Þetta tvinnast svo þannig viö
textann og atburðarásina á sviöinu
aö varla er hægt aö hugsa sér aö geti
verið ööru vísi.
Þaö er því engin tilviljun aö Töfra-
flautan hefur veriö svo ástsæl í
óperuhúsum um víöa veröld sem
raun ber vitni. Og margir sáu
snilldargerð Ingmars Bergman á
óperunni. Hún var sýnd í sjón-
varpinu fyrir nokkrum árum. Þjóö-
leikhúsið færöi óperuna líka upp áriö
1956 og er einn söngvarinn úr þeirri
sýningu í sýningu Islensku
óperunnar, Guömundur Jónsson.
Margir aðrir úr hópi okkar bestu
söngvara stíga nú líka á fjalimar og
miöla okkur sem sitjum úti í sal
einhverju af þeim guölega innblæstri
sem Mozart fékk til aö skapa Töfra-
flautuna.
JBH
segir Þórhildur
Þorleifsdóttir ieikstióri
Uppsetning á óperu er ekkert smá-
mál og eins goti aö sterkar hendur
stýri verki. Leikrit þarf leikstjóra,
ópera lika en hún lætur sér það ekki
nægja. Þar þarf lika hljómsveitar-
stjóra. Undir góðri samvinnu þess-
ara tveggja stjóra hlýtur aö vera
komið hvort vel tekst til eöa illa.
Daginn fyrir frumsýningu var
Þórhildur Þorleifsdóttir, leikstjóri
Töfraflautunnar, hitt aö máli. Allt
var aö smella saman, bara eftir að
stilla nokkur ljós sem að vísu getur
verið tímafrekt og vandasamt verk.
Margir leikhúsgestir gera sér víst
ekki grein fyrir hvað liggur á bak við
sýningu á sviði, hvort heldur á óperu
eöa leikriti.
— En hvaö segir Þórhildur leik-
stjóri um Töfraflautuna?
„I raun er best aö hafa sem fæst
orö en hlusta bara á hana. Það er
ekki miklu viö tónlistina að bæta.
Auðvitaö er söguþráöur en gildiö
iiggur fyrst og fremst í ótrúlegri
músík. Þarna em hinir eilífu
elskendur sem þurfa aö standast
ýmsar þrautir til að ná sáman. Og
hinar klassísku andstæöur: Ljós —
myrkur og gott — vont eru mikið
notaöar.”
— Þaö er sagt aö frímúrarareglan
fái umf jöllun í Töfraflautunni, hvaða
skoöun hefurþúá því?
,,Eg legg ekkert upp úr þessu meö
frímúrarana.”
— Hvaöa leið valdir þú annars í
túlkuninni?
„Ég hugsaöi mikið um Töfraflaut-
una í allt sumar og hvaöa leiö væri
skynsamlegust. I september sneri ég
mér svo meira aö músikinni en efnis-
legum atriöum óperunnar. Viö
skulum segja aö ég hafi sleppt lógík-
inni og bundið mig viö tónlistina. Ing-
mar Bergman segir einhvers staöar
vegna uppfærslu sinnar aö endalaust
sé hægt aö brjóta heilann um aö hitt
og þetta gangi ekki upp. Eina leiöin
sé aö gleyma því og hafa gaman af
þversögnunum.”
— Hefurðu gaman af klassiskri
tónlist?
„Já, þaö hef ég alltaf haft. Að vísu
lifir maöur í hljóömenguðum heimi
og kýs því gjaman þögnina. En af
óperum hef ég alltaf haft gaman, ég
hugsa til dæmis aö þaö séu ekki mörg
systkini á Islandi sem hafa gefiö
hvort öðru óperuplötur í jólagjöf á
táningaaldri, eins og viö gerðum.”
— Er betra eöa verra aö stjórna
óperu en leikriti?
„Þaö er erfitt aö gera upp á milli
verkefna. Eg fer ekki út i aö raöa i
forréttindaröð. Allt sem gert er á
sviði, hvort sem það er ópera, ballett
eða leikrit, er frá sömu rót runniö.
Leikhúsið sjálft meö sinum undar-
lega og óskýranlega krafti skiptir öflu
máli og því óþarft aö skilja á milli
tjáningarformanna. Þaö getur verið
eitt form í einu eöa samruni allra,
eins og mér finnst vera í þessari sýn-
ingu. Aö vísu er enginn baflett en þaö
bregður fyrir dansi. Þessi ópera er
miklu veigameira verk en aðrar
óperur sem ég hef sett upp og
skemmtilegri aö fást viö þess vegna.
Svo er yfir þessu ævintýrablær, eitt-
hvaö sem spennir sig út fyrir
raunveruleikann. Ég hef alltaf veriö
hrifinafslíku.”
— Töfraflautan er engin
smáópera, hvernig hefur gengið aö
láta aflt smella saman?
„Þaö hafa verið margir tæknilegir
erfiöleikar. Sýningin brýtur húsið
eiginlega utan af sér. Gamla bíó
hefur allt til að bera fyrir óperu,
nema sviö. I verkinu eru örar
sviösskiptingar og líka örar
stemmningarbreytingar. Frá tækni-
legu sjónarmiöi er sýningin því erfið
og væri lika í öörum húsum.”
— Nú er vitað mál aö margir sáu
uppfærslu Ingmars Bergman á
Töfraflautunni í sjónvarpinu fyrir
nokkrum árum og munu seint
gleyma henni. Tekuröu tillit til þess
sem Bergman gerði?
„Ég sá reyndar ekki þessa mynd
og íhugaði því þegar þetta kom til aö
fá filmuna lánaöa — en hætti við það.
Á þessu stigi finnst mér langbest aö
vita ekkert um þá sýningu, einhvem
tíma seinna gæti verið gaman aö sjá
hana. Þessa sýningu verður aö meta
á sínum eigin forsendum en ekki for-
sendum Bergmans. ”
— Helduröu aö þeir sem sáu Berg-
man-myndina komi ekki til meö aö
gera of miklar kröfur til ykkar?
,,Sjálfsagt gera þeir þaö en ég vil
aö fólk viröi líka aö hægt er aö setja
upp s vo stórbrotið verk héma. ”
— Nú em margir sem ekkert vilja
með óperu hafa og fara kannski ekki
á þannig sýningar vegna þess aö þeir
halda aö þær séu allar hundleiðinleg-
ar. Getur Töfraflautan höföaö til
þeirralíka?
„Þaö held ég. Þaö er svo óskaplega
margt líflegt í þessari sýningu og
slegiö á marga létta strengi. Þarna
em lög sem allir þekkja, þó þeir viti
ekki aö þau séu úr Töfrafla utunni.”
— Erþettaþáóperafyriralla?
„Töfraflautan er kjörin fyrir þá
sem halda að ópera sé ekkert fyrir
„sig”. I öllum sínum fjölbreytileika
og fegurð er hún fyrir alla.”
JBH
Þórhildur Þorleifsdóttir leikstjóri
höndá vandasamt verk.
meö Áma Baldvinssyni sem annast lýsingu. Þau voru að leggja síðustu
í öllum sínum fjölbreytileiha og
fegurð er hún fyrir cilici99
«1