Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.1982, Blaðsíða 20

DV. LAUGARDAGUR 30. OKTOBER1982
Fridjón Guðröðarson, sýslumadur Austur-Skaftf elli
um sjálfan sig, Skaftfellinga, starf sýslnmann
Sýslumannssykur
Já, eg
Jafn-rammíslenskur siöur og að
drekka kaffi er viðtöl eru tekin er að
spyrja menn hvaöan þeir séu ættaöir.
Frá einum albesta
staö á íslandi
er frá einum albesta stað á
lslandi, Norðfirði. Fæddur
í Neskaupstað 1. ágúst
1936 og þar viðloðandi
þar til ég flyst til
Reykjavíkur eftir
nám við lagadeild
Háskóla Islands.
Vann þar alltaf á
sumrum og
þykir sá
staður alltaf
ekkert
merkiiegri
en Höfn,
svona að
ýmsuleyti.”
— Hvernig bær var Neskaupstaöur
þegar þú varst að alast þar upp?
.Jíeskaupstaður var geysilega
áhugaverður og skemmtilegur staður
fyrir krakka og unglinga að alast upp.
Eg náöi í skottið á því skeiði þegar
hver útgerð átti sína bryggju.
Beitingaskúrinn stóð frammi á
bryggju og hver trilla lagði þar aö eftir
aö hafa landaö hjá kaupfélaginu eða
samvinnufélaginu eftir atvikum og
þarna var þessi ekta bryggjustemmn-
ing. Við strákamir höföum aðgang að|
fjörunni og bátum og fórum oft ferðir
um fjörðinn á róörarbátum. Þetta var
tómt sólskin og ánægja. Eg átti afa og
ömmu inni í Norðfjarðarsveit og stutt
þangaö að fara. Eg fékk því bæði að!
njóta sjávar og sveitar. Eg tel að það
hafi veriö ákaflega þroskandi fyrirj
ungling, ef svo má að orði komast, að
alast upp þarna. Eg vann í búð og á
skrifstofu, viö flugvallargerð og í
síldarbræðslu á sumrum.
Þetta var á meðan ég var í háskóla,
þurfti að þéna mikið, enda var ég með
fjölskyldu. Það var sem sé ákaflega
gott að koma austur, fá mikla og góða
vinnu. Fara svo suöur að hausti og
geta lifað í átta mánuði af kaupinu með
fjölskyldu! Þettavarhægt!
Þaö var ákaflega áhugavert að
fylgjast með þeim pólitisku skylming-
um sem alltaf fóru fram í Neskaup-
stað. Eg var alltaf í minnihlutahópnum
þar, þvíaðég varekkisósíalisti. Þetta
var mikil hörkubarátta og mikið af
hæfu fólki á báða bóga.
Voru prýðilegir menn í forystu
í bæjarmálunum og síðan áttu
þeir sína verðugu andstæðinga. Ýmsa
menn sem ég dáðist að, svo sem karl
faðir minn, sem var kaupfélagsstjóri
og framsóknarmaður, og svo ýmsir
góðir og gegnir útgerðarmenn sem
ströggluðu við að vera íhald! Þetta var
svona blandað mannlíf þarna á upp-
vaxtarárum mínum. Þrátt fyrir allt
fékk þetta allt notið sín og á síldarár-
unum, til dæmis, mynduðu heima-
aöilar með sér samtök um rekstur
sildarplana og hleyptu ekki inn í það
aökomumönnum. Þeir áttu þetta og
síðan hættu þeir ekki að gera út smá-
bátana, eins og víða var gert, svo að
þegar síldin fór var ekkert tómarúm.
Var ekkert farið burt meö fjármagnið
og atvinnutækin voru til á staðnum.
Norðfirðingar gerðu þarna að mínu
mati, ákaflega skynsamlegan hlut.
Norðfjörður: Mekka
Og það hefur verið vel staðið þar að
atvinnumálum. Að minnsta
kosti meðan ég fylgdist þar vel
með. Það hefur verið þama
° samvinnurekstur og
einkareksturíýmsaráttir og
þaðgefur hvort ööru aðhald og
ballans. Ætli ég láti þetta ekki
nægja um þá Mekku semj
ég kalla Norðfjörð gjarnan
þegar ég er að stríða Hornfirðingum.
Þykir þeim lítið til koma! ”
Friðjón vill samt ekki viðurkenna að
rigur sé milli Homfirðinga og Austfirð-
inga. Hann segir að í raun hafi Höfn
byggst upp þannig aö Austfirðingar
hafi komiö þangað og gert út á vetrar-
vertíð ásamt heimamönnum. Var það
aðallega á árunum milli ’20 og ’30 og
framundir 1960. „Það er nú svo að það
er varla nokkur Austfirðingur sem er
kominn yfir miðjan aldur sem ekki
hefur verið á vertíö á Höfn. Nema þeir
sem hafa farið í skóla, oröið embættis-
menn eða eitthvað þaðan af verra!”
,Jín þetta var nú svona útúrdúr”
„segir Friðjón og fær sérkandís.
Bestuárir
— En þú ákvaöst að ganga mennta-
veginn ... Jú, síðan var ég nú svo
heppinn að fara í besta menntaskóla á
Islandi, MA.! Það var nú auðvitað
vegna þess að ég þurfti að fara að
heiman og fara í heimavist, og fannst
betra að fara til Akureyrar en suður.
Það var ekki um aðra skóla að ræða
þá. Norðfirðingar höföu mikið leitað til'
M.A. í gegnum tíðina. Þar var ég í
f jögur ár, stúdent ’56 og líkaði ákaflega
vel þar. Upp úr því fer ég aö hyggja á.
frekara nám og var aldrei í neinum
vafa um í hvað ég ætlaöi. Ég tók þessu
með rólegheitum og vann mikið með á
vetrum.
— Horfir þú til menntaskólaáranna
með glýju í augum, eins og svor
margir?
„Það er nú ekkert vafamál að þetta
voru bestu árin, sem maöur hefur
lifað. Þetta var kannski eini timinn
sem maður var í vernduðu umhverfi
og gat verið alveg áhyggjulaus,
temmilegt að gera en menn svona
potuðust þetta áfram. Mikiö félagslif
var af því að heimavistin var eiginlega
eins og stór fjölskylda yfir hundrað
manns þar. Og svo var það náttúrlega'
fólkið í bænum. Það var hægt að
blanda þessu saman á jákvæðan hátt.
Maður haföi skólann sem sérstakan
heim og svo hafði maöur h'ka bæinn
þar sem ýmislegt gott var að finna,
enda Akureyri með betri bæjum!
Þama gat ég haldiö áfram að stunda
það sport, sem ég hef alltaf stundað,
skíði og sund. Þá var að vísu ekki þessi
voðalega skíðadella sem er þar núna,
en þeir sem höfðu áhuga gátu skotist
upp í fjallið og stundað sína íþrótt. Og
veðurfar á Akureyri er eins og allir
vita, frábært. Þessar stillur, frost og
snjóar.
Þeirsem
börðu til bókar
Svo voru þama náttúrlega ýmsir
snillingar sem voru að berja mann til
bókar. Þórarinn heitinn B jömsson var
skólameistari, ljúfur og góður maður
og tók alla nemendur eins og bömin
sín. Þarna vom hörkukallar eins og
Steindór gamli Steindórson sem var þá
yfirkennari og er ennþá að í fræðunum.
Sigurður Pálsson enskukennari og
Gísh Jónsson, sem þama er enn. Það
var sem sé mikiö og gott kennarahð og
mikil festa. Þama voru tradisjónir í
heiðri hafðar og maöur kynntist ýmsu
góðu þarna. Þetta er hinn afgerandi
tími í þroska minum á Akureyri og hjá
Þórami Þórarinssyni skólastjóra á
Eiðum, hinummiklaskólamanni.
— Vafðist það aldrei fýrir þér í
hvaða nám þú færir eftirstúdentspróf?
„Nei, ég var einhvem veginn búinn
að bíta í mig að fara í lögfræði, þótt ég
hafi ekki haft neinn sérstakan áhuga á
henni er ég fór að bryðja hana. Hún er
samt sem áður mjög áhugaverð. Ég
var farinn að hugsa um viss störf, t.d.
það sem ég er nú í, og vildi frekar
komast út á land sem embættismaður
heldur en aö fara að praktísera. Síðan
varð það svo að ég lendi í tíu ár hjá
tryggingafélagi efth- að ég kom úr há-
skóla. En mig langaði aUtaf út á land.
Eg kunni aldrei við mig í Reykjavík.
Nei, það er ekkert sérstakt að henni, en
Friðjón Guðröðarson, sýslumaður
Austur-SkaftfeUinga, hefur verið tölu-
vert í sviðsljósinu að undanfömu. Það(
má segja að hinn 16. ágúst síðastUðinn
hafi verið upphafið að því, en þá var
sem kunnugt er ráðist á tvær franskar
stúlkur í lögsagnammdæmi sýslu-
mannsins á Höfn, önnur myrt en hin
limlest. Sýslumaður stjórnaði sjálfur
leitinni að hinum gmnaöa og yfir-
heyrslum yfir honum, eftir að hann
náðist. Ymsir urðu tU aö hrósa sýslu-
manni fyrir framgöngu hans í þessu
erfiða máli en aðrir töldu hann hafa
verið of lausmálgan við blaðamenn.
En sýslumaöur Austur-Skaftfellinga
þarf að snúast í ýmsu, og sem betur fer
er næsta sjaldgæft að atburðir af þessu
tagi eigi sér stað í Skaftafellssýslunni.
Blaðamaöur og ljósmyndari DV vom á
Höfn á dögunum og röbbuðu viö Frið-
jón sýslumann Guðröðarson um mann-
inn sjálfan, starf sýslumanns Skaftfell-
inga, heimabyggð sýslumannsins,
landsbyggðina almennt og atburöina í
siunar.
Er blaðamann og ljósmyndara DV
bar að garði hafði sýslumaður sýnilega
nóg að gera, en af ljúfmennsku veitti
hann okkur áheyrn, en varaði okkur þó
við að síminn væri vís til að ónáða
okkur. Og það kom á daginn að
sýslungar Friðjóns þurftu að bera
undir hann eitt og annaö, og greinilegt
að sýslumenn þurfa að vasast í fleiru
en flestir hyggja.
Að sjálfsögðu skaffaði sýslumaður
kaffi, en hitt kom okkur meira á óvart
að ekki var boðið upp á hvítan sykur
heldiu'kandís!
„Já, þetta heitir á máli innfæddra
sýslumannssykur, því aö hann hafði
ekki fengist í kaupfélaginu frá því um
nítján hundruð og þrjátíu, fyrr en ég
fór aö spyrja um hann. Þá var fariö að
flytja hann aftur inn til Hafnar. Þetta
er miklu hollara en hvítur sykur,
samkvæmt kokkabókum gamalla
manna í Suðursveit. Ég tel mig ekki
nota sykur með kaffi því að kandis er
ekki sykur í þessum almenna vonda
skilningi.”
„Þaðþarf Austfirðing tilað vekja upp áhættufaktorinn íSka
það gæti verið eitthvað aö mér! Hún er
fyrir okkur sveitamenn dálítiö erfið á
sumrin. Eg hugsa að svona þegar fram
í sækti gæti ég hugsað mér að vera í
Reykjavík en ég bjó þarna í 16 ár, fyrst
í skóla og svo í starfi en ég var alltaf
með augað úti á landi. En svo lét ég
kylfu ráða kasti og sótti um þetta starf,
þegar var auglýst hér lögreglustjóra-
starf til umsóknar.
Vafalaust miklu
hæfarienég
Þetta var nýtt embætti, stofnað 1.
janúar 1974. Þá lét: ég vaða á þetta,
eins og sagt er og sótti um ásamt
fjórum öðrum mönnum, sem töldu sig
miklu hæfari en ée oe voru bað
nokkum embættistima, en ég treysti
dómgreind þáverandi dómsmála-
ráöherra og hef alltaf gert, en það var
Olafur Jóhannesson. Eg kem hér í
janúar 1974. Næsta skref er svo að
sýslan er svo alveg limuð frá vestur-
sýslunni, en fram að þeim tíma höfðum
við sinnt öllum opinberum málum, en
skatturinn og veðmálabækumar vom
áfram í Vík, nema fyrir Hafnarhrepp,
þangaðtil 1. janúar 1977.
sveitimar, aflokaðar af vötnum. En
landfræðilega, veðurfarslega og að
ýmsu leyti er þetta frekar Suðurland,
þó aö þetta tilheyri Austfirðinga-
fjórðungnum. Þannig að þetta er afar
ólíkt Austf jörðum og fólkið er nokkuð
frábmgöið líka. Það er hægara,
prúðara, ekki eins „impúlsíft” og
Austfirðingar, þeir eru dálítið hressir
og glaðbeittir. Eðli Skatfellinga er hins
vegar varfærni, hann er orðvar,
prúður, talar hægt og hugsar djúpt, og
það er ekkert vanhugsað!
— Er ekki sagt um þá að þeir séu
allra Islendinga gefnastir fyrir
„understatement”?
„Jú, þaö er nú eitt. En nota bene.
Þetta á ekki lengur við nema um
sveitimar.
Gæðaflokkurinn Austur-
Skaftfellingar
Það er kannski ekki nema
helmingur Hafharbúa sem er hægt að
flokka undir gæðamatið Austur-Skaft-
fellingur. En það væri stjömuflokkur
ef þessu væri jafnað til suðkindar! En
ég hef alltaf talið að ég væri lukkunnar
Það var nákvæmlega sama
funksjón hjá lögreglustjóraembættinu
og bæjarfógeta, en hét þó það, enda
Höfn til allrar guðslukku ekki
kaupstaður.”
Austur-Skaftfellingar
sérstakur þjóðfíokkur
— Var einhver sérstök ástæöa fyrir
aðþú valdirHöfn?
i „Ég var náttúrlega með ákveðna
„Austurlandsglýju” í augum, en það
var raunar misskilningur hjá mér, því
að þetta er Suöurland. En mannlífið er
mjög blandað hér. Skaftfellingar,,
Austur-Skaftfellingar em eiginlega
alveg sérstakur þjóðflokkur. Þessi
sýsla var eyland sérstaklega
pamfíll að komast í þetta hérað. Þeir
hafa kennt mér mikið og það endar
með því að ég fer héöan mjög skólaður
í ýmsa veru. Ég hef haft jafnvel meiri
kynni af öræfingum en öðmm íbúum í
sýslunni, ég hef um langt skeið farið
þangað einu sinni í mánuði og haft þar
viðtalstíma. Og það em þeir sem hafa
lifað lengst við hvað mesta einangrun.
Þroskað með sér félagslegan skilning
og félagslega uppbyggingu og er
óvenjuframþróað fólk, lesið og skyn-
samlegt og má náttúrlega ekki vamm
sitt vita til orðs eða æðis. Og sveitafólk
almennt er ákaflega viökunnanlegt
fólk. Og ég hef kynnst því miklu meira
en Hafnarbúum. Þó ég hafi haft við þá
ágæt samskipti, hefur hugur minn
frekar stefnt tilsveitanna.”
Lifað átta mánuði
af sumarkaupinu