Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1982, Side 19

DV. MANUDAGUR 22. NOVEMBER1982.
19
Menning Menning Menning Menning
Morðsaga
Gabriel Garcia Marquez:
Frásögn um margboöaö morð.
Guöbergur Bergsson þýddi.
Iöunn 1982.
Nú er nýjasta skáldsaga Gabriels
Garcia Marques, Frásögn um marg-
boðað morö, komin út á islenskri bók í
þýðingu Guöbergs Bergssonar. Eins og
leyndardóma eftir handa lesandanum.
Hann fellur ekki í þá gryfju. Sagan er
spumingarmerki sem skilið er eftir í
hausnum á lesanda að lestri loknum.
Þetta er ekki síst að kenna sérkenni-
legu formi frásagnarinnar sem hefst 27
árum eftir morðið en lýkur með at-
burðinum sjálfum. Höfundur tvinnar
saman timasvið á listilegan hátt og
— Marques er karabískur höfundur ihuðog hár; sögur hans lýsa hugsunar-
hœtti og harmleik suðuramerískra manna, skrífar Matthias Viðar i dómi
sinum. Myndin sýnir blaðamann að störfum i Bogota, Kolumbiu.
kunnugt er hefur Guðbergur áður þýtt
tvö verk eftir þennan kólombíska
nóbelshöfund, Hundrað ára einsemd
og Liðsforingjanum berst aldrei bréf.
Allar hafa þessar bækur hlotið gífur-
lega útbreiðslu um heiminn, sérlega
Hundrað ára einsemd sem að dómi
margra er besta verk Marquesar. Það
er varla hægt að segja að Frásögnin
auki mjög á hróður Marquesar sem rit-
höfundar. Sagan er að visu rituð af frá-
bærri íþrótt, stökustu snilld, eins og
hans var von og vísa, en hugsunin rist-
ir e.t.v. ekki jafndjúpt og oft áöur. Það
er held ég rétt, sem bent hefur verið á,
að sagan er einskonar millistig á milli
Liðsforingjans og Hundrað ára ein-
semdar. Að stíl sker hún sig í ætt við
fyrri söguna: knöpp og hröð en auðug,
laus við útúrdúra og málalengingar.
Hún er ekki jafnstórbrotin og seinni
sagan en f jallar þó um svipaðan veru-
ieika: tíma og dauða — þessi ágeng-
ustu viðfangsefni suðurameriskrar
bókmennta.
Eins og heiti sögunnar gefur til
kynna fjallar hún um morö. Sögusviðið
er kynblendingaþorp við Karabíska
hafið. Maður nokkur aö nafni Bæjarð-
ur San Roman, kynlegur kvistur, geng-
ur að eiga stúlku nokkra með pompi og
prakt. Brúðkaupsnóttina uppgötvar
hann að eiginkonan er ekki hrein mey
og skilar henni því aftur til föðurhúsa.
Hún er spurð hver hafi prufukeyrt og
nefnir fyrsta nafnið sem kemur upp í
hugann: Santiagó Nasar. Sæmd fjöl-
skyldunnar er í veði og bræður stúlk-
unnar sitja fyrir sökudólginum, sem
liklega er alsaklaus, og brytja hann í
spað.
Þessi morðsaga er ólík venjulegum
reyfurum að því leyti að lesand-
inn veit frá upphafi hver morðing-
inn er. Samt tekst höfundi að halda
uppi spennu söguna á enda með því,
ekki síst, að gæða persónur og atburöi
óvissu og dul. I tímaritsviðtali hefur
Marques sagt að gallinn við leynilög-
reglusögur væri sá að þær skildu enga
rýfur þau „hlutlægu” tímaform sem
viö öll könnumst við. Með þeim árangri
að atburðarásin kristallast í einum úr-
slitapunkti sem virðist safna í sig öll-
um tíma. Morðið er jafnágengur veru-
leiki að 27 árum liðnum sem á stund
harmleiksins. Áratugir renna í örfá
augnablik: klukkustundarbilið frá því
að Santiagó Nasar heldur að heiman
og þar til hann er skorinn eins og svín.
Ur því er lif þorpsbúanna markað
ógæfunni. Hvað gerðist?.Hvaða lögmál
bjó í því óhugnanlega tilviljanasafni
sem leiddi til morösins? Var þaö opin-
berun? Dómur? Hvar lá ábyrgðin?
Gabriel Garcia Marques er kara-
bískur höfundur í húð og hár; sögur
hans lýsa hugsunarhætti og harmleik
suðurameriskra manna: dauða og
harðstjórn, niðurlægingu og reisn. A
dögunum sagöi hann að Frásögn um
margboðað morð bæri sannleikanum
vitni og væri tákn þess frelsis sem
blóðidrifnir ribbaldar hafa kæft í lönd-
um Suður-Ameríku. Ef til vill er þetta
erindi flutt í lýsingunni á Bæjarði San
Roman. Sá framandi hershöfðingja-
sonur og auðkýfingur heillar þorpið
um stundarsakir en er að lokum borinn
á braut nær dauða en lífi. Hann einn
bíöur ósigur, hann einn er fórnarlamb.
Aðrir lifa áfram í dauða sinum og þján-
ingu en með sæmdina óskerta. Á
meðan svo er getur harmleikurinn
ekki slökkt öll vonarljós.
Marques hefur manna best lýst veru-
leika Suður-Ameríku. En hann er ekki
siöur heimssöngvari en átthagaskáld.
I verkum sinum kryfur hann jaðaraö-
stæður og þversagnir mannlífsins —
hvar sem er. Söguhetjur hans er núm-
er eitt manneskjur. Og erindi hans um
„margboðað morð” á fullt erindi til
okkar á tíma kjarnorkuslysa og marg-
boðaðrar gjöreyðingar.
Guðbergur Bergsson á þakkir skildar
fyrir öndvegisþýðingar sínar á verk-
um spænskra og suðuramerískra góð-
skálda. Hann hefur ekki aðeins kynnt
nóbelsskálds
Bókmenntir
Matthías Viðar
Sæmundsson
okkur vaxtarbroddinn i sagnaritun
samtiðarinnar heldur og auögað ís-
lenskar bókmenntir með sígildum
meistaraverkum: Lazarusi frá Tormes
og Don Quixoté. Islenskir rithöfundar
geta margt lært af þessum stórvirkj-
um og raunar þjóna þessar þýðingar
litlum tilgangi verði þær ekki hluti af
íslenskri bókmenntahefð samtímans.
Jafnframt er þaö ánægjuefni að is-
lensk bókaforlög eru í vaxandi mæli
farin að gefa út erlendar öndvegisbók-
menntir. Raunar er hneisa að fyrir-
tæki eins og Menningarsjóður skuli
ekki hafa haft forgöngu um slíkar út-
gáfur. Hvað dvelur onninn langa:
Dostóéfskí?
MVS
DÖMUR OG HERRAR!
Nýtt 3ja vikna námskeið hefst 29. nóvember.
Hinir vinsælu herratímar i {hádeginu
Hressandi — mýkjandi — styrkjandi — ásamt megrandi æfingum.
Sértímar fyrir konur sem vilja léttast um 15 kg eða meira. Sértímar
fyrir eldri dömur og þær sem eru siæmar í baki eða þjást af vöðva-
bólgum. Vigtun — mæling — sturtur — gufuböð — kaffi — og hinir
vinsælu sólaríum-lampar.
Leikfimi fyrir konur á öllum aldri.
JúdódeildÁrmanns
ávntffla 99 Innritun og upplýsingar alla vi>*ka daga
AArmUIH 04.. k|_ 13_22 ísíma 83295.

KOMDU
KRÖKKUNUMÁOVAKT!
Faróu til þeirra umjólin
Mömmur, pabbar, systur, bræöur, afar, ömmur, frændur,
frænkur, synir, dætur og vinir geta nú brugðið undir sig betri
fætinum og farið sjálf með jólapakkana og hangikjötið til
útlanda.
Ástæðan er auðvitað hin hagstæðu jólafargjöld sem Flug-
leiðir bjóða til Norðurlandanna.
Fargjöld báðar leiðir eru sem hér segir:
Kaupmannahöfn
Gautaborg
Osió
Stokkhólmur
kr. 4.653.00
kr. 4.598.00
kr. 4.239.00
kr. 5.304.00
Barnaafsláttur er 50%.
Fargjöldin taka gildi 1. des.
Upplýsingar um skilmála og ferðamöguleika veita söluskrif-
stofur Flugleiða , umboðsmenn og ferðaskrifstofurnar.
FLUGLEIDIR
Gott fólk hjá traustu fétagi
ÓSA