Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.1983, Síða 6

6 DV. FIMMTUDAGUR13. JANÚAR1983.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur Neyti

Nýtt skeið eldamennsku komið á skrið—tími
ÖRBYLGJUOFNANNA

Eldabuskan stendur viö opinn eld-
inn, rjóð á vangann, og hrærir í
grautarpottinum af myndugleik. Hún
hefur stóra, snjakahvíta svuntu
f raman á sér, allt yfirbragö hennar ber
meö sér aö hér er hennar ríki, þar sem
hún ræöur. Matarilminn leggur úr litla
eldhúsríkinu og hann laðar og lokkar,
notalegheitin, heitt viö eldinn, og
freistandi matarilm leggur aö vitum.
Eitthvaö á þessa leið gæti veriö gamla
rómantíkin yfir matseldinni.
Við segjum ekki að þetta gamla
rómantíska skeið eldamennskunnar sé
á enda runnið en a.m.k. er nýtt skeið
komiö vel á skriö, tími örbylgjuofn-
anna. Fljótleg, nýtískuleg eldunarað-
ferö, sem aö vísu sameinar gömlu
gæöin nýjum aöferöum.
Þeir sem standa á þröskuldi nýrrar
reynslu í þessum efnum geta aö sjálf-
sögöu nýtt sér gamlar venjur en verða
aö temja sér nýja tækni þegar þeir
standa andspænis örbylgjuofnum.
Tæknin, áhöldin og jafnvel uppskrift-
irnar eru öðruvísi — en hvernig?
örbylgjuofn er líklega þaö heimilis-
tæki sem mest hefur selst á síðastliðnu
ári og því mörgum hugleikið aö ná
tökum á tækni ofna sinna og kynna sér
nýjar uppskriftir. Fyrir þá eru þessar
hugrenningar settar á blaö.
Hvaö er örbylgjuorka? Margur er
hræddur viö tækiö sitt, en er ástæða til
þess?
örbylgjuorka er sérstök gerö af há-
stemmdum rafmagnsgeislum. Orku-
geislarnir koma inn í ofninn að ofan
sem ósýnilegir geislar og endurkastast
síöan frá öllum hliöum ofnsins.
Frábrugðin
eldamennska
Eldamennska í örbylg juofni er mikið
frábrugöin eldamennsku í venjulegum
ofni. I þeim venjulega er loftiö í ofnin-
um hitað og síöan er sú orka flutt í
efniö sem elda skal.
I örbylgjuofni eru notaðir geislarnir,
sem áöur eru nefndir, sem er fljótvirk-
ari og áhrifaríkari aöferö. Orkan
verður aö koma utan aö efninu, þess
vegna fær ytra borö efnisins meiri hita
heldur en innri lög þess. Þess vegna er
mælt meö því að maturinn sé hreyfður
viö eldamennskuna í sumum ofnum en
þess er ekki þörf í öörum, þaö er aö
segja þeim, sem eru þannig útbúnir aö
geislunin kemur frá öllum hliðum.
örbylgjuofni er í raun hægt aö líkja
viö litla útvarpsstöö. Orkulindir í stöö-
inni senda frá sér geislana og þegar þú
rýfur strauminn á stööinni stöövast
geislarnir. Fæöan í ofninum hitnar á
jafnskömmum tíma og það tekur þig
að núa saman höndum. Þegar
geislarnir í ofninum snerta matinn
virka þeir eins og seguljárn á frum-
eindir fæöunnar, en þær „sveiflast” og
rekast á. Þegar frumeindirnar vingsa
orsakast núningur og viö hann hitnar
fæöanumleið. Þegarslökkterá ofnin-
um eða hurðin opnuð rofnar straumur-
inn svo aö engin hætta er á aö geislam-
irskaði.
Kostir örbylgjuofna
Helstu kostir örbylgjuofna eru taldir
þeir aö minni tími fer í eldamennsku
og á þessum tímum, þegar flestir eru á
hraðferö, er þaö mikill kostur. Tíma-
spamaður er dýrmætur í dag og ofninn
er því kostagripur. Flesta rétti tekur
aöeins mínútur aö hita í ofninum og
aðra aðeins nokkrar sekúndur. Annar
kostur við örbylgjuofna er aö eldun í
þeim er hreinleg, þannig aö minni tími
fer í hreinsun eftir að eldun er lokiö.
Marga rétti er hægt aö elda í ofninum
Trésleifar og spaðar eru hentug áhöld viö matreiðslu i örbylgjuofni
— Matar- og kaffistell má ekki setja í ofninn ef blýþráður eða
málmmerking er á mununum. Athugið aö sumt leirtau sem fram-
leitt er í dag er sérstaklega merkt sem nothæft í örbylgjuofnum.
Glerskálar hvers konar eru kjörgripir
við eldun í örbylgjuofnum.
Þegar steikja á beikon í ofninum er eitt
ráðið að setja bréf yfir sneiðarnar. Ef
steikja á margar sneiðar í einu eru
þær lagðar í lögum og bréf á milli.
Neytendur
Umsjón:
Þórunn Gestsdóttir
í aöeins einu íláti, þannig aö færri
áhöld, potta og þess háttar þarf aö
þvo. Ofninn sjálfan er auövelt aö þrífa,
úr honum er strokiö meö rökum klúti
eftir eldun. Notiö ekki hreinsilög á ofn-
inn aö innan. Hnífa eöa önnur sh'k
áhöld má aldrei nota til að skafa
óhreinindi innan úr ofninum. Eini hit-
inn, sem kemur í örbylgjuofninn, er í
sjálfa fæðuna, loftið í ofninum sjálfum
fer sjaldnast yfir lofthita herbergis.
Eldhúsiö sjálft hitnar ekki, öfugt viö
þaö sem vitnað er í hér í upphafi. Tölu-
verður orkuspamaður er svo einn af
aöalkostum örbylgjuofna.
Ýmislegt að varast
Ymislegt þarf aö varast varöandi
meöferö örbylgjuofnanna og skal eitt-
hvaöhértíundaö.
Lokið ekki ofninum meö hlut á milli
stafs og huröar og reynið ekki aö gang-
setja ofninn meö dyrnar opnar.
Látið ofninn ekki í gang tóman, því
aö þaö gæti valdið skemmdum. Ágætt
er aö venja sig á aö skilja eftir glas eöa
bolla meö vatni í inni í ofninum þegar
hann er ekki í notkun. Þaö skapar ör-
yggi-
Á sumum ofnum er kalt loft dregið
inn í ofninn að neðan og losaö út um
rifur að ofan. Þessar rifur mega ekki
vera tepptar eöa lokaðar. Þegar ofninn
er settur inn í innréttingu, látiö þá aö
minnsta kosti 5 sm bil vera fyrir ofan
ofninn.
Notið ekki áhöld úr áli í örbylgjuofn
og helst engin eldunaráhöld úr málmi.
Plastbakka ætti ekki að nota í ofninum
nema um sé aö ræöa bakka eöa form,
sem eru sérstaklega til þess ætluö, en
þó ætti alls ekki aö nota plastbakka ef
elda á lengur en ífimmmínútur.
Kryddun eöa notkun á kjöthitamæli
ætti ekki aö fara fram á meðan á
eldun stendur. I sumum örbylgjuofn-
um eru innbyggðir kjöthitamælar og
gegnir öðru máli um þá. En kjöthita-
mæli er auðvitað hægt að nota þegar
kjötið hefur verið tekiö úr ofninum.
Egg ætti ekki að reyna aö lin- eöa harð-
sjóöa í ofninum vegna þess að þau geta
sprungið. Sumum ofnum fylgja gler-
skúffur og veröur alltaf aö hafa gler-
skúffuna í ofninum þegar hann er í
notkun.
Þegar þíöa á frosinn mat skal fjar-
lægja allar umbúðir sem eru úr málmi,
áöur en maturinn er látinn í ofninn. Ef
maturinn byrjar að „hoppa” í ofninum
gæti það veriö merki um þaö að matur-
inn sé búinn að vera of lengi inni í.
Gætið að því að kjöt og alifuglar sé
alveg þiönað áður en eldaö er. Til þess
að forðast bruna viö þíðingu skal vef ja
þunna fæöu meö álpappír, til dæmis
læri eða vængi af kjúklingum og hvers
konar þunna fæöu. Þegar hökkuö fæða
er þýdd ætti alltaf að fjarlægja þaö
sem þiðnað er strax og setja svo frosna
hlutann aftur inn í ofninn. Athugið vel
að samræma vigt fæðunnar og tímann
sem notaöur er til eldunar.
Saltið ekki matinn fyrr en eftir aö
búiö er að elda i ofninum. Aörar krydd-
tegundir má nota áöur.
Þaö er alltaf best aö hafa eldunar-
tíma frekar styttri en lengri. Þegar
maturinn hefur veriö of lengi matreidd-
ur er ekki hægt aö breyta neinu en þaö
er alltaf hægt aö lengja eldunartím-
ann.
Hvernig áhöld er
best að nota
Réttu áhöldin eru nauðsynleg við
eldun í örbylgjuofni. Trésleifar og
spaöa til aö hræra meö má hafa í
ofninum, en ekki málmáhöld. Þegar
oft þarf aö hræra í sama réttinum á
meðan á eldun stendur, er því betra aö
hafa tréáhöld viö höndina. Glerskálar
og svokallað eldfast leirtau er prýði-
legt aö nota í þessum ofnum. En málm-
potta eöa leirtau meö málmrönd eöa
blýþræöi ber að varast og nota alls
ekki.
Það er góö aðferð aö prófa skálar,
diska og bolla áður en eldun fer fram.
Þá er viökomandi hlutur, til dæmis
diskur, látinn í ofninn og glerkanna eða
glas meö vatni í látið einnig þar í, stillt
á hita í eina mínútu. Ef diskurinn er
heitur er óráðlegt aö nota hann frekar,
ef hann aftur á móti er aöeins volgur er
hægt aö nota hann til aö hita mat á
honum og þá átt viö örskamma stund í
ofninum. En ef sami hiti er á diskinum
og í herberginu, að tilraun lokinni, er í
lagi aö elda á honum.
A markaönum eru ýmis áhöld úr
plasti sem sérstaklega er ætlað aö nota
í örbylgjuofnum. Sum þeirra þola
hitann vel og má elda í þeim, en önnur
aflagast í ofninum. Flestum plast-
áhöldum er því ráðlegt aö hita aðeins í,
ekki elda.
Sem áöur segir eru glerskálar mjög
góöar og eins leirskálar, en athuga
þarf aö þegar notaðar eru skálar úr
þykkum leir lengist eldunartiminn.
Ef einhverjir búa svo vel aö eiga
skeljar, þá má þaðfljóta með að þær er
hægt aö setja í örbylgjuofninn og elda
til dæmis einhverja sjávarrétti í.
Tréskál eöa körfum má bregöa inn í
ofninn og getum viö nefnt dæmi um
hvemig þær má nota. Ef þiö eruö með
rúnnstykki eöa brauð, sem þiö viljið
bera fram volg, má bregða brauöinu
inn íofn itágakörfu, réttáöur en boriö
eráborö.
Pappír, filmu en
ekki álpappír
Pappadiska, smjörpappír, eldhús-
þurrkur og filmu er ágætt að nota í
ofninn. Ekki álpappír.
Steikarpokar eru líka prýöilegir, en
þeim þarf oft aö loka og ber þá aö
varast aö fyrirbandiö sé úr áli eöa
málmi. Lokiö pokanum þá með plast-
bandi.
Eldhúsþurrkur og servíettur
(ólitaöar) er gott aö leggja yfir matinn
eða pakka honum inn í bréfið. Til
dæmis þegar beikonsneiöar eru eld-
aöar í örbylgjuofni er bréf látið yfir
sneiöamar eöa á milli þeirra ef
margar sneiðar em látnar samtímis í
ofninn. Fitan úr beikoninu vill
„sprautast” í ofnunum, en bréfiö
kemur í veg fyrir þaö.
Minni feiti og minna vatn er notað
viö þessa nýju eldunaraðferð, í
mörgum tilfellum er bæöi feiti og vatn
ónauösynlegt. Yfirleitt þarf aö krydda
helmingi minna en við „gömlu”
aðferðina.
Sumum réttum er ekki mælt meö til
eldunar í örbylgjuofni. Til dæmis er
varla hægt aö mæla meö því aö steikja
„franskar kartöflur” í ofninum eöa
baka brauö eöa kökur meö geri, þó aö
gerbakstur sé aö vísu mögulegur í
örbylgjuofni. Meömælendur örbylgju-
ofna segja aö auðvelt sé að
sjóða, steikja og baka í þeim. Víst er aö