Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1983, Síða 10

10
DV. MIÐVIKUDAGUR19. JANUAR1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Stjórnvöld í Kína standa frammi
fyrir því mikla vandamáli að þurfa
árlega að útvega 3—6 milljónum
manna atvinnu — og er þá bara talið
þaö vinnuafl sem í borgunum býr.
Þau vona nefnilega að sveitirnar,
þar sem 80% þjóðarinnar fcúa, sjái
um sig sjálfar aö þessu leyti En þar
hefur fólk engan veginn nóg að gera.
Allt síöan á timum byltingarinnar
1949 hafa kínversk stjómvöld vonast
til að geta útvegað öllum atvinnu í
landi sem fóstrar hundmð milljóna
íbúa. Þeim hefur líka nokkum veg-
inn heppnast þaö þó ekki hafi veriö
v
milljónir manna hafi fengiö atvinnu í
borgunum síðustu 5 árin séu margir
sem enn bíða eftir atvinnu.
Hann nefnir engar tölur en talið er
að nú séu um 6 milljónir manna at-
vinnulausar í borgunum eða 5,5% af
rúmlega 110 milljónum vinnufærra
manna.
Á hverju ári koma 5—6 milljónir
ungmenna á vinnumarkaöinn. U.þ.b.
3 milljónir fara á eftirlaun eöa hætta
að vinna. Þar aö auki leitar fólk úr
sveitunum til borganna sem á líka
rétt á að fá vinnu, skrifar Liu
Xianghui.
ar hennar vinna bara ef vélar bila.
Þess á milli sitja þau og lesa. En
yfirmenn þeirra sjá þó til þess að les-
efnið sé uppbyggilegt, tæknifræðsla
eða tungumál.
Þar að auki fá þau aukafrí hálfan
dag í viku þar sem verkstæðið hefur
yfirleitt ekki nógum verkefnum að
sinna.
Þaö kemur fyrir að verkafólki eru
sýndar kvikmyndir í vinnutímanum
til aö láta hann líða. Engum er sagt
upp í þeirri von að það verði meiri
þörf fyrir hann seinna.
Hin verkakonan vinnur i verk-
Nú er svo komiö aö Kína þarf að
brauðfæöa heilan milljarð af fólki.
Við aldamót verður íbúatalan komin
upp í 1,2 milljarða. Liu Xianghui seg-
ir að rikið geti ekki séö um að allir fái
vinnu og vill aö atvinnuleysingjarnir
stofni til samtaka og leiti sjálfir aö
vinnu.
Hann telur aö þaö yrði þjóöfélag-
inu mjög til bóta ef þeir sem ekki
geta unniö erfiða og kref jandi vinnu
sneru sér að heimilisstörfum og létu
ungu fólki eftir stöður sínar. Hér á
hann greinilega fyrst og fremst við
konur enda fjallar ein af fjórum
menn leigðir erlendum útgerðar-
mönnum. Sum grísk skip eru nú ein--
göngu mönnuð Kínverjum. Er talið
að þeir láti sér nægja 1/4 af þvi kaupi
sem grískir sjómenn krefjast.
Það eru mörg merki þess að ríkiö
geti ekki lengur tekið við fleira
starfsfólki. Opinberum starfsmönn-
um fækkaði á árinu 1978 úr 78,3%
niöur í 75%. Starfsmönnum sam-
vinnufyrirtækja (í sölu- og þjónustu-
greinum) f jölgaði aftur á móti eða úr
21,5% í 23,2%. Og einkafyrirtækjumí
eigu einstaklinga fjölgaði úr 0,15% í
1,02%. Haldiö var áfram í þessa átt á
Á hverju ári útskrifast fjölmennir hópar ungmenna úr skólum landsins. Á
meðal þessa unga fólks er mikið atvinnuleysi þótt stjórnvöldum henti betur að
tala um „ungmenni sem bíða eftir vinnu”.
i

— Þeir sem ekKi geta unnið erfið og krefjandi störf eiga að snúa sér að heimilisstörfum, skrifar hagfræðingurinn
Liu Xianghui og á þá auðvitað f yrst og fremst við konur.
Stjórnvöld eru nú hliðholl einkarekstri og margir hafa notað það tækifæri síð-
ustu árin. Einkum er þar um þjónustugreinar að ræða eins og veitingahúsa-
og verslunarrekstur. Myndin sýnir unga stúlku sem verslar með töskur og
jakka.
AtvinnuleysiíKína:
l Kom ur ii íná hein ni ffl ir lOg
i LÍtfll itnii ngui rá vi in m iii lafli
um fulla atvinnu að ræða og nokkuð
af duldu atvinnuleysi fyrst og fremst
á meðal kvenna. En allir hafa fengið
einhver verkefni að fást við.
En nú er mannfjöidinn farinn að
vaxa stjórnvöldum yfir höfuö. Á
hverju ári útskrifast fjölmennir
hópar ungmenna úr skólum landsins
og Kína berst nú við atvinnuleysi á
meðal þessa fólks þótt stjórnvöldum
henti betur að tala um „ungmenni
sem eruaðbíöa eftir vinnu”.
Stungið hefur verið upp á ýmsum
ráöum til úrbóta: Að konur hörfi aft-
ur inn á heimilin, fólk sé hvatt til að
stofna sín eigin fyrirtæki eða í sam-
vinnu við aðra, að ríkið hætti að
tryggja fólki atvinnu og lána vinnu-
kraft til annarra landa.
6 milljónir
atvinnu/ausra
íborgunum
Unnt er að gera sér nokkra grein
fyrir hugsanagangi stjómvalda í
þessu máli eftir lestur greinar í tíma-
ritinu Þjóðarrannsóknir, en hún er
skrifuð af sérfræðingi í hagnefnd
stjórnarinnar, Liu Xianghui.
Þar segir hann að jafnvel þótt 37
— Heppilegast væri að auka og
þróa framleiðsluna, segir hann. —
En við höfum ekki nema 30 milljónir
yuana (um 230 milljarða króna) til
fjárfestinga á ári. Fyrir þá upphæð
má skapa um 2 milljónir nýrra at-
vinnutækifæra á ári eða um milljón
færrienþörf erá.
— Samtímis er líka nauðsynlegt
aö tæknivæða fyrirtækin og þaö
minnkar þörfina á vinnuafli. Hingaö
til hefur okkur heppnast aö halda at-
vinnuleysinu frá borgunum. En
fjöldi atvinnulausra er nú að vaxa
ríkinu og þjóðfélaginu y fir höfuð.
Dulið atvinnuleysi
— Margir sinna óþarfa störfum
bara til að þeir séu ekki skráðir at-
vinnulausir. Þannig er algengt að 5
menn sinni starfi sem 3 menn gætu
hæglega leyst af hendi. Það seinkar
því að fyrirtæki taki nútíma tækni í
þjónustu sína og ríkisskrifstofurnar
eru fullar af óþarfa starfsfólki.
Framleiðsluaukning er því minni nú
en hún var áður, skrifar Liu.
Sem dæmi um dulið atvinnuleysi
má nefna tvær verkakonur í Peking.
önnur vinnur við vélaviðgerðir á
stóru verkstæði. Hún og 6 vinnufélag-
Jóhanna
Þráinsdóttir
smiöju þar sem mánaðarlegum
verkefnum er lokið á þremur vikum.
F jórðu vikuna fá svo allir f rí.
Börnin erfa
atvinnu
foreldranna
Liu Xianghui deilir líka á það kerfi
sem leyfir að börn erfi verksmiðju-
vinnu foreldra sinna. Segir hann að
þaö komi í veg fyrir að fyrirtækiö
geti ráðið þann sem er best hæfur í
starfið.
Næstum allar verksmiðjur fara
eftir þessu kerfi. Þeim sem hafa
horfið frá því og ráöa fólk samkvæmt
hæfnisprófi er hampað semsjaldgæf-
um fyrirmyndum.
tillögum hans til úrbóta sérstaklega
um þær.
— Konur ættu, vegna heilsu
sinnar, aö fá aukin frí, skrifar hann.
— Bamsburðarf rí má leng ja úr hálf u
ári í heilt ár. Síðan ætti að veita
mæðrum 5—10 ára frí frá störfum
sínum á launum. Við það fengju
u.þ.b. 200 milljónir atvinnulausra
tækifæri tilaðvinna.
Grískskip
mönnuð Kínverjum
Önnur nýjung er sú að flytja vinnu-
afl úr landi. Það var bryddað upp á
henni 1979 og samkvæmt opinberum
skýrslum er hér ekki um marga að
ræða. En þeim fjölgar stöðugt. 1981
unnu 6000 Kínverjar erlendis, og þá
helst í arabalöndum þeim er fram-
leiða oliu, nú eru þeir 25.000.
Enn er hér helst um faglært fólk aö
ræða og hefur tilgangurinn fremur
veriö að fá gjaldeyri inn í landið en
minnka atvinnuleysið. En nú er líka
farið að taka tillit til þess síðar-
nefnda. Frá og með árinu 1979 hafa
Kínverjar skrifað undir 808 samn-
inga um ýnjsar byggingarfram-
kvæmdirí431öndum.
Þar að auki eru kínverskir sjó-
árinu 1982 og slík samvinnu- og
einkafyrirtæki sjá nú um að skapa
rrieira en helminginn af nýjum at-
vinnutækifærum í Kína.
Ríkisforsjá
minnkar
En allar þessar tölur og tillögur
eiga bara við borgarbúa þótt 80%
landsmanna búi í sveitunum. Þar
eru vandamálin ekki minni en
auðveldari viðureignar, a.m.k. síðan
stjórnvöld gerðust hliðhollari einka-
framtakinu.
Samkvæmt upplýsingum í Dag-
blaði fólksins fyrir rúmu ári vantar
þó á að 1/3 dreifbýlisbúa hafi nóg að
gera. Þetta kom fram í leiðaraskrif-
um blaðsins og var bændum ráðlagt
þar að hugsa betur um eigin heimili
og stunda arðbæra ræktun á þeim
jarðarskikum sem þeir eiga fyrir
sjálfasig.
Hið nýja boöorð kínverskra stjórn-
valda er sem sagt aö hjálpa þeim
sem vilja hjálpa sér sjálfir. Og
kannski verður dálítið erfitt fyrir
þær hundruð milljóna Kínverja sem
hafa vanist því að halla sér að
mjúkri og öruggri öxl ríkisforsjár-
innar að fara eftir því.