Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1983, Side 15

DV. MIÐVIKUDAGUR19. JANUAR1983.
15
Menning Menning Menning
Sagan af sumrí
sem var engu líkt
Boginrt: Bo Carpelan
Þýðandi: Gunnar Stefánsson -
Iðunn, Reykjavik, 1982.
Bo Carpelan er meðal þekktustu
skálda Finna nú á dögum og fyrir
nokkrum árum hlaut hann bók-
menntaverðlaun Noröurlandaráðs
fy rir 1 jóöagerð sína.
Boginn kom út áriö 1968 og fékk
Nilla Hólmgeirssonar-verðlaunin
sænsku sem aðeins eru veitt framúr-
skarandi bama- og unglingabókum.
Boginn er líka vissulega sérstök
unglingabók og skrifuð í öðrum stíl
og anda en slíkar bækur almennt
eru. Sagan einkennist fyrst og fremst
af ljóðrænum lýsingum á náttúrunni,
mannskilningi og rómantík, sem í
fullkomlega hvor öðrum. Þriöji aðil-
inn kemur inn í myndina og vill ein-
oka félagsskap Jóhanns, en hefur lít-
inn skilning á þörf Marvins fyrir vin-
áttu og hjálpsemi náungans. Þessi
þriðji aöili er Eiríkur og reyndar líka
systir hans Beta, en þau eru böm for-
stjóra nokkurs, sem einnig eyðir
sumarfríi sínu í skerjagarðinum.
Fjölskyldan berst mikið á og sýndar-
mennska og veraldarauður einkenna
hana fremur en hófsemi og mannleg-
ar tilfinningar, sem framar ööru ein-
kenna aörar persónur sögunnar.
Það fólk, sem Jóhann kynnist best,
eru fiskimaöurinn Söder og Nóra
dóttir hans, harðdugleg stelpa á líku
reki og Jóhann og verður þeim vel til
þekkir best, þeir era þarna alltaf, en
um þá hugsar maöur ekki eða að
minnsta kosti ekki nægilega. En þeir
búa langt í burtu, í ókunnum húsum.”
— Pabbi, af hverju er Marvin
veikur? Af hverju era Eiríkur og
Beta vond við hann? „Fólk verður
alltaf ráðvillt þegar eitthvað er, sem
það skilur ekki í fari fólks, sem það
býr með. Og þá bregst það oft þannig
við, slær frá sér, verður viðskotaillt,
snýst til varnar. Gegn öllu sem er
öðravísi og þaö þekkir ekki.” (bls.
73)
I þessum orðum felst dálítill kjami
úr sögunni; hugsunarleysið og þekk-
ingarleysið era okkar bölvaldar og
lestir. Carpelan fordæmir samt ekki.
Þó að við séum öll svona getum við
samt ræktaö með okkur dálítinn
skilning og hjálpsemi í garð þeirra,
sem á þurfa að halda, eins og
Marvins sem ekki þroskast eðlilega.
Slíkt getur líka veitt okkur vissa lífs-
fyllingu eins og vinátta Marvins veit-
ir Jóhanni alveg sérstaka gleði.
Bókmenntir
Hildur Hermóðsdóttir
~~~ -..fr 11 írfPliirTírifn
Boginn greinir frá tveimur drengjum eitt sumar í finnska
skerjagarðinum. í bókarlok fer annar þeirra frjáls sem fuglinn út i
hinn stóra heim en hinn situr eftir, bundinn grimmum örlögum.
rauninni er þó raunsæ og laus viö
allamærð.
Nýtt umhverfi,
nýtt fólk
Sagan segir frá Jóhanni, 11 ára,
sem fer í sumarfrí meö foreldrum
sínum. Fríinu eyöa þau í litlu sumar-
húsi, sem þau hafa keypt á tanga í
skerjagarðinum utan Helsinki.
Jóhann segir söguna sjálfur. Hún
hefst um leið og dvölin á „Fura-
tanga” (fyrir utan stutta inngangs-
kafla) og endar líka um leið og hún.
Þá er Jóhann orðinn dálítiö annar en
hann var í upphafi, hann hefur
kynnst náið ýmsu því sem áður var
honum framandi, en einkum hefur
haft áhrif á hann að kynnast drengn-
um Marvin, sem er þroskaheftur og
því skilningsleysi, sem hann mætir
utan síns litla, lokaða heims.
Sagan byggist ekki upp á spenn-
andi söguþræði, en samt tekst höf-
undi að magna upp spennnu í sam-
skiptum þessara drengja, spennu
sem hefst strax áður en þeir hittast,
því að Jóhann bíður þess í ofvæni að
kynnast þessum dularfulla dreng og
Marvin dreymir Jóhann áður en þeir
sjást. Þessi spenna verður einkum
vegna þess að lengi treysta þeir ekki
vina. Marvin á líka hauk í horni, þar
sem Nóra er. Hún er sanngjörn og
hjálpfús og veit hvemig best er að
bregðast við hverjum vanda. A eyju
úti í skerjagarðinum búa svo mæðg-
inin Lundgrenskonan og Marvin.
Eyjan nefnist Boginn vegna lögunar
sinnar og hefur í sögunni yfir sér ein-
kennilega dulmagnaöan blæ. Þetta
fólk lifir þarna úti við ströndina allan
ársins hring nægjusömu lífi í takt við
náttúruna og nýtur þess sem hún
býður uppá.
Jóhann, Marvin,
náttúran
Foreldrar Jóhanns eru líka nægju-
samt fólk í meðalefnum. Þau eru
skilningsrík og miðla drengnum
gjarnan af reynslu sinni og skoðun-
um. Sambandi Jóhanns við foreldra
sína kemur höfundur til skila á eink-
ar hófsaman og eðlilegan hátt eins og
öllu því sem hann er að segja í þess-
arisögu.
,,Ég hnipraöi mig niður við hlið
mömmu og hún vafði um mig sjali.
Lampinn varpaði skuggum yfir and-
lit hennar, þetta andlit sem ég þekkti
svo vel að ég átti stundum erfitt með
að muna hvemig það var, alveg eins
og andlit pabba. Þeir sem maður
Jóhann er sérlega næmur á það,
sem gerist í kringum hann, bæði í
umhverfinu og innra meö fólki. Hann
nýtur náttúrannar með öllum skyn-
færam, ekki bara með sjón og heym
heldur líka lykt, snertingu og jafnvel
bragði. Með þessari næmu skynjun
aðalpersónunnar færir höfundur um-
hverfi sögunnar ótrúlega nærri les-
andanum þannig að hann skynjar öll
blæbrigöi náttúrunnar með Jóhanni.
Blæbrigði sem era breytileg eftir
skapbrigðum hans, veðri, vindum og
árstima. Þannig verður náttúran
stór þáttur í sögunni og virkur, því aö
fyrir fólkið á ströndinni skiptir miklu
máli hvort úti er sól eða regn, blíða
eða þrumuveður.
Eins og að fara
í sumarfrí
Sagan af vináttu Marvins og Jó-
hanns er á vissan hátt spennandi, og
öragglega heldur hún hverjum les-
anda við efnið. Fyrst og fremst er þó
Ijúft að njóta með persónum Bogans
sumarsins, sem í bókinni ríkir Að
lesa hana get ég einna helst líkt við
það að fara í sumarfrí, svo nálægt
manni verður þessi dvöl Jóhanns úti
í náttúrunni. Hann veröur sannkall-
að náttúrabam þarna á ströndinni
við opið haf með ilmandi furaskóginn
að bakgranni. Höfundur skapar svo
sterk hughrif, að ströndin, klettarn-
ir, hafið, himinninn í næturbláma,
morgunsól eða ógnvekjandi skýja-
þykkni, Utla húsið, íbúar þess og fólk
strandarinnar verður í huga lesand-
ans ein heild, sem ekki verður aðskil-
in, og um leið dýröaróöur til alls sem
lifir.
Mávurinn hans
Marvins
Þama við hafið er heimur Mar-
vins. Innanhans er hann í rauninni
fangi eins og mávurinn sem hann
fóstrar. Marvin verður aldrei frjáls
eins og fuglinn verður, þegar þeir fé-
lagar sleppa honum í lokin. Jóhann
og mávurinn fara frjálsir út í hinn
stóra heim, Marvin situr eftir, hann
er þroskaheftur og verður aldrei tek-
innfullgildur þar.
Þessari ljóðrænu og ljúfu bók kem-
ur þýðandinn Gunnar Stefánsson til
skila á afbragðsgóðri íslensku.
Areiðanlega hefur þaö verið vanda-
verk.
HH
SÖLUSK ATTU R
Viðurlög falla á söluskatt fyrir desembermánuö
1982, hafi hann ekki verið greiddur í síðasta lagi
25. þ.m.
Viðurlög eru 4% af vangreiddum söluskatti
fyrir hvern byrjaðan virkan dag eftir eindaga uns
þau eru orðin 20%, en síðan eru viðurlögin 5% til
viðbótar fyrir hvern byrjaðan mánuð, talið frá og
með 16. febrúar.
Fjármálaráðuneytið,
18. janúar 1983.
' 0
FREEPORTKLÚBBURINN
AÐALFUNDUR
Freeportklúbbsins verður haldinn í safnaðar-
heimilinu í Bústaðakirkju
fimmtudaginn 20. janúar kl. 20.30.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
Félagar fjölmennið.
Stjórnin.
FRAMBOÐSFRESTUR
Ákveðið hefur verið aö viöhafa allsherjar
atkvæðagreiðslu um kjör stjórnar, trúnaðar-
mannaráðs og endurskoðenda í Verzlunarmanna-
félagi Reykjavíkur fyrir árið 1983.
Framboðslistum eða tillögum skal skila á skrif-
stofu félagsins, Húsi verzlunarinnar við Kringlu-
mýri, eigi síðar en kl. 12 á hádegi laugardaginn
22. janúar 1983.
Kjörstjórnin.
Happdrætti Sjálfsbjargar
24. desember 1982
Aöalvinningur: Bifreið ISUZU TROOPER, árg. 1982
nr. 42095.
Sex sólarlandaferðir að verðmæti kr. 15.000,- hver.
43 vinningar - vöruúttekt - að verðmæti kr. 1.500,-
hver.
615 sólarferð
845 11101 19969 35785
1720 11325 20733 39001
2117 11565 21105 39420 sólarferð
3049 12200 23602 41844 sólarferð
3251 13813 24584 42095 bíllinn
4250 sólarferð 13858 26536 45202
4255 14885 27726 45579
4486 15474 28940 46751
5406 15503 29004 53675
6462 16198 29281 58954 sólarferð
8042 17239 32404 ,
8298 17317 32696
10687 17764 35086 sólarferð
Sjálfsbjörg, landssamband fatlaðra.