Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1983, Qupperneq 11

DV. LAUGARDAGUR19. MARS1983
11
Ég vil segja að allir geti gert þá hluti
sem ég hef átt við, spumingin er bara
hversu vel og vandvirknislega. Svo
virðist sem flestir séu hræddir við að
hefja ný verk og setja sig inn í þau.
Þeir halda jafnframt að með því aö
fást við nýja hluti geri þeir sig að fífli,
af því einfaldlega að þeir hafa fyrir-
fram mótað með sér þá skoðun aö þeir
geti ekki unnið verkiö.
Ég hef komið víða við og unnið hina
ólíkustu hluti. I fæstum tilvikum er ég
ángæður með útkomuna. Ég sé þó ekki
eftir neinu sem ég hef tekið mér fyrir
hendur, því að ánægjan af því einu að
prófa vegur þyngra en vonbrigðin. Og
reynslan og lærdómurinn sem ég hef
dregið af mistökum mínum er ómetan-
legt.”
— Þú ert einn af tveimur lærðum
leturgröfurum á íslandi. Hvemig iðn
er leturgröfturinn?
„Hún felst í því að grafa á málmhluti
fólks, hvort heldur sem það er letur,
myndir, eiginhandarskriftir eða yfir-
leitt hvað sem hver og einn vill. Einnig
felst leturgröfturinn í svonefndum
málmútskurði sem að nokkm svipar til
tréskurðar.”
— Er þetta þá ekki listgrein í sjálfu
sér?
„Mér er illa við aö nota oröiö list-
grein, hvaö þá listamaöur. Það er búið
að útjaska þeim hugtökum. Orðið lista-
maður er orðið nafn á manni sem er að
fást við eitthvað annað en almenningur
gerir og flest erum viö jú að gera
eitthvað annað en náunginn. Þessar
nafngiftir eru því ofnotaður aö minu
mati.
Handverkið sem slíkt lýtur allt
öömm og einfaldari lögmálum en list-
in. Það sést strax á handverki hvort
það er vel eða illa unnið. Handverk eru
hlutir sem menn geta komið sér saman
um hvort séu góðir eða slæmir, á
lagði þessa iðn fyrir sig hérlendis. I
æsku Ivars haföi faðir hans á orði aö
það síðasta sem hann ætlaöi að gera
þessum syni sínum væri að kenna hon-
um iðn sína. Og það stóð reyndar
heima: Ivar lauk prófi hjá föður sínum
í leturgreftri í júlí 1971 og lést faðir
hans í ágústmánuði sama ár. Meöfram
náminu stóð Ivar í margskonar bíla-
stússi, viðgerðum, réttingum og inn-
flutningi og þaö tók oft nokkurn tíma
fránáminu.
Að afloknu námi kom Ivar á fót eigin
verkstæði þar sem hann hefur æ síðan
unniö að leturgreftri milli þess sem
hann hefur prófaö hæfileika sína á
öðrum verksviðum. Hann kynntist
konu sinni, Gerði Sandholt, umrætt ár
og þaö var meðal annars ástæðan fyrir
því að lagt var í húsbyggingu í Breið-
holti árið 1972. Húsbygging er kannski
látlaust orð ef tekiö er mið af því að
tvar réöst í byggingu heils raðhúss —
fimm íbúða — upp á eigin spýtur í
þess orðs fyllstu merkingu. Hann seldi
raðhúsið í einu lagi tilbúiö undir tré-
verk ári eftir að hann hóf byggingu
þess. Fyrir andvirðið keypti hann ein-
býlishús í Kópavogi. Þá seig á ógæfu-
hliðina. Ivar slasast illilega við
byggingarvinnu um þetta leyti, lenti
með höfuðið á milli skurðgröfukjafts
og skolpgrunns og var frá vinnu um
nokkurn tíma. Um það leyti voru
skuldir af fyrri húsbyggingum farnar
að falla á hann. Hann gafst upp
„móralskt séö” eins og hann sjálfur
segir. Seldi húsið í Kópavogi og tók
íbúð í Breiðholtsblokk á leigu.
Um þetta leyti hverfur ívar af landi
brott, „svona rétt til að hressa upp á
móralinn”. Til fyrirheitna landsins er
haldið, Bandaríkjanna. Þar dvelur
hann í tæpt hálft ár. Á þeim tíma er
honum boðið starf hjá tveimur mjög
þekktum skartgripafyrirtækjum,
önnur ríki heims, og hvert fyrirtækið
af öðru dró saman í rekstri sínum, þar
á meðal Tiffany, sem reyndar sagði
upp fjölda starfsmanna, og vitanlega
voru útlendingar fyrst látnir fara.
Eftir Bandaríkjadvölina flytur Ivar
ásamt fjölskyldu sinni (þá var eitt
bam hans komið i heiminn og annað
kom til sögunnar níu árum síðar) í eitt
herbergi í íbúð móður sinnar í Reykja-
vík. Skömmu síöar kaupir hann
„gamlan og ónýtan kofa” í Efstasundi
þrjátíu og sex. Hann rífur hann niöur
og endurbætir — skiptir um alla út-
veggi, gólf og allar lagnir — en heldur
uppistööunum og þakinu. Inn í þetta
húsnæði flytur f jölskyldan ári eftir að
endurbót „kofans” hófst, eða
sautjánda júní 1975. En eljusemi Ivars
á sér skrítin takmörk. 1976 réðst hann í
viðbyggingu við „kofann” í Efsta-
sundi, ætlar sér aö þrefalda flatarmál
heimilisins.
Um haustið er platan ein komin upp
— og þrátt fyrir aö Ivar hafi unnið allt
sjálfur og hafi þannig ekki þurft aö
borga neina utanaðkomandi vinnu —
voru péningar hans uppumir. Fyrir
hvatningu vina sinna heldur hann þó
áfram, slegin eru lán um víðan völl, og
sem fyrr engin vinna aðkeypt. Allt er
gert upp á eigin spýtur — og það hefst
að lokum. 1978 er viðbygging ,díofans”
tekin í notkun. Arið áöur haföi Ivar
reyndar klambrað upp ágætum bílskúr
við hliðina á viðbyggingunni. Það er nú
verkstæöi hans þar sem þúsundþjala-
smiðurinn vinnur að iðn sinni, milli
þess, eins og jafnan, að hann grípur inn
í önnur verksvið.
— Eirðarleysi hlýtur að vera næsta
óþekkt hugtak í huga þessa manns.
Ivar er spurður út í það.
„Ja, þrátt fyrir allt þá finn ég ein-
stöku sinnum til eirðarleysis. Það er
þegar ég finn vanmátt minn gagnvart
Kirkjuorgelið i Akra-
neskirkju, skorið út i
silfur, samkvæmt
handverki ívars.
Verkið er i hlutfallinu
einn á móti fimmtíu,
nákvæm eftirlíking.
Það er gjöf kirkjukórs
Akraneskirkju til
organistans Hauks
Guðlaugssonar, en
hann lét af störfum
sem organisti Akra-
neskirkju fyrir
skömmu eftir áratuga-
langt starf á þeim vett-
vangi.
meðan menn geta endalaust diskú-
terað um ágæti ákveðins listaverks.
Ég lít þannig fyrst og fremst á mig
sem handverksmann og ég væri mjög
hamingjusamur ef sagt væri að ég
væri frambærilegur sem slíkur. Það er
mér nóg því að um leið og einhver
gleðst yfir hlut sem ég hef unnið þá er
ég búinn að fá það út úr honum sem
hægter.”
— Hvað er það sem heillar mest í
þessari iðngrein sem þú segir letur-
gröftinn vera?
„ Það er sköpunargleðin sem af henni
hlýst. Vonin um að mér geti tekist vel
upp heldur mér viö efnið — og ef ekki
þá vitneskjan um aö kannski geti mér
tekist ennþá betur til næst. ”
— Eins og bent hefur verið á hér að
framan hefur Ivar komið víða við og
fengist við hreint ótrúlega margt á
ekki lengri starfsævi en hans er. Það er
því kannski tilvalið að rekja helstu
æviþætti þessa þúsundþjalasmiðs.
Ivar er fæddur og uppalinn Reyk-
víkingur, sonur hjónanna Björns M.
Halldórssonar og Guðfinnu Guðmunds-
dóttur. Faðir hans var þekktur letur-
graf ari á fyrri árum enda sá fy rsti sem
annarsvegar hjá Tiffany sem er
stærsta skartgripafyrirtæki í heimi og
í þokkabót taliö eitt virtasta og fínasta
sinnar tegundar, og hinsvegar hjá
skartgripafyrirtækinu Carter sem
einnig er mjög virt og vinnur meöal
annars mikið af skarti fyrir flesta
þekktustu leikara Bandaríkjanna.
Þess má geta að Tiffany-menn voru
mjög hrifnir af leturgreftri Ivars og
rómuðu hann. Til staðfestingar því
áliti sínu buöu þeir honum mjög spenn-
andi atvinnutilboö, sögðu að ef Ivar
reyndist eins fjölhæfur og vandvirkur
leturgrafari og vinna hans gæfi til
kynna þá mætti hann vænta þess að
komast í þá sérstöðu innan fyrirtækis-
ins að starfa sem sériegur leturgrafari
forseta Bandaríkjanna og vinna þar
með allar gjafir er hann gæfi öðrum
þjóðhöfðingjum. „Þessi orð eru náttúr-
lega ein mesta og dýrmætasta viður-
kenning sem ég hef f engið,” segir lvar.
En því miöur kom aldrei til þess að
Ivar gæti sýnt Tiffany — og þar með
jafnvel sjálfum forsetanum — hæfi-
leika sína á sviði leturgraftar. Oliu-
kreppan reið yfir bandarískt efna-
hagsiif um þessar mundir, eins og flest
þessu stóra umhverfi sem ég lifi í.
Manni verður nefnilega stundum hugs-
að til þess hvað maður er óttalega lítið
peö í henni veröld, svo lítið að það
tekur því varla að vera að minnast á
það.
Og einstaka sinnum finn ég fyrir
eirðarleysi yfir því hvort allt þetta alls-
herjarstúss borgi sig; hvort ég ætti
ekki frekar að snúa mér að því að
hjálpa samborgurum mínum, þeim
sem virkilega þurfa hjálpar. Það
læðist stundum að mér sá grunur að
sjálfelskan sé að fara með mig til and-
skotans, að ég sé um of upptekinn af
sjálfum mér og minum þrám, og líti
ekki nægilega í kringummig.”
— Svona í lokin. Hvert er mottó
þessa manns sem lesandinn hefur
verið að lesa um hér að framan?
„Það mikilvægasta í lífinu, að mér
finnst, er að skila börnum sínum sóma-
samlega til þjóðfélagsins. öll hand-
verk, allir hlutir — hversu freistandi
og framandi sem þeir eru — veita
aöeins stundaránægju og því varia
mikilsverðir í samanburöi við það líf
sem maöur kveikir með afkvæmum
sínum.” -SER.
HÚSBYGGJENDUR - FRAMKVÆMDAMENN
háfell
Leigjum út belta- og hjólagröfur,
jarðýtur, vibróvaltara o.fl. Tökum
að okkur alla jarðvinnu, gröfum
grunna, útvegum fyllingarefni.
Tilboðs- og tímavinna.
HÁFELL SF.
Bildshöfða 14 — Simi 82616
Tökum að okkur að annast fermingar,
brúðkaupsveislur, árshátíðir og hvers kyns annan
mannfagnað.
Sendum í heimahús, eftir því sem óskaö er.
VEITINGAtlÚSIÐ