Dagblaðið Vísir - DV - 18.04.1983, Qupperneq 18

18
DV. MANUDAGUR18. APRÍL1983.
Þau athyglisveröu tíöindi uröu
fyrir skömmu að félagsmálaráð-
herra, Svavar Gestsson, uppgötvaöi
aö ungt fólk, sem er að reyna aö
tryggja sér húsnæði í fyrsta sinn,
hefur oröið útundan. Frá þessari
uppgötvun sinni sagöi þessi
formaður Alþýðubandalagsins í
Þjóöviljanum 29. mars síöastliöinn
þegar tæpur mánuöur var til kosn-
inga.
Hætt er viö aö ungu fólki finnist
fremur lítiö til þessa kosningaloforðs
félagsmálaráöherrans koma. I
stjómartíö hans hefur nefnilega
veriö búiö þannig um hnútana aö
ungu fólki hefur veriö gert ókleift aö
eignast þak yfir höfuöiö. Því veldur
stefna Alþýöubandalagsins í hús-
næðismálum.
Hvert einasta mannsbam hefur
séö í hvert óefni stefnir meö hús-
næöismál, einkum hjá ungu fólki.
Þrátt fyrir viðvaranir margra ein-
staklinga, hópa og ákafa gagnrýni
hefur af þrákelkni veriö framfylgt
húsnæöisstefnu sem hefur gert þaö
að verkum aö ungt fólk hefur ekki
getað lagt út í húsbyggingar eöa
íbúöakaup. Og þeir sem í slíkum
framkvæmdum hafa staðiö hafa orö-
iö aö binda sér slíka skuldabagga aö
um drápsklyfjar er að ræöa. En hvað
veldur?
Ný lög
Árið 1980 vom sett ný lög um Hús-
næðisstofnun rjíkisins. Lög þessi
leystu af hólmi eldri lög. Oft áöur
hefur lagasetning á þessu sviöi verið
endurskoöuö og jafnan glímt viö
stærsta vandamál húsnæðislög-
gjafarinnar, fjárhagsvandann. Aö
þessu sinni var litið framhjá þessu
máli. Þrátt fyrir aö hlutverk
Byggingarsjóðs ríkisins væri stór-
aukið var ekkert hugaö aö því aö
mæta því meö gildari tekjustofnum.
Hin nýju verkefni, sem Byggingar-
sjóði var ætlaö aö fjármagna, vora
margvísleg. Má þar nefna lán til
viöbygginga, endurbóta og endur-
nýjunar á eldra húsnæði, lán til orku-
sparandi breytinga á húsnæði, lán til
tækninýjunga í byggingariðnaði, svo
að fátt eitt sé talið. Allt era þetta þörf
verk. En til þess að eitthvert vit heföi
veriö í breytingunni hefði vitaskuld
þurft að huga að tekjupóstunum.
Viðurkennt var í greinargerö sjálfs
framvarpsins aö hin nýju lög krefö-
ust aukinna útgjalda. En lengra náöi
þaö ekki.
Sjátfstæðismenn krefj-
ast gerbreyttrar
húsnæðismálastefnu
120 milljón króna gat
Nú er árangurinn af þessari dæma-
lausu skammsýni að koma í ljós.
Fyrir skömmu var upplýst aö mikið
vantar upp á aö endar nái saman hjá
Húsnæöisstofnun ríkisins og
Byggingarsjóöi verkamanna.
Þannig er talið að um 60 milljónir
króna vanti til þess aö unnt sé að
standa viö skuldbindingarstofnunar-
innar. Þaö viröist vera eitt helsta
aöalsmerkiö í fjármálastjórn ríkis-
stjórnarinnar að ofætla tekjur. Og
þannig er þaö með Húsnæðisstofnun-
ina. Samkvæmt lánsfjáráætlun er út
frá því gengiö aö Byggingarsjóöur
fái 321 milljón króna aö láni frá líf-
eyrissjóöunum í landinu. 1 fyrra fékk
Byggingarsjóöurinn á hinn bóginn
einvöröungu 128 milljónir. Aukningin
sem ríkisstjórnin gerir því þarna ráð
fyrir nemur því um 150 prósentum!
Svipaöa sögu er aö segja af
Byggingarsjóði verkamanna sem
fjármagnar verkamannabústaöa-
kerfið í landinu. Þar er gert ráð fyrir
af ríkisins hálfu að 60 milljónum
krónum meira berist frá lifeyris-
sjóðunum en raunhæft má telja.
Þannig blasir nú þegar viö gjald-
þrot þeirrar stefnumörkunar í hús-
næðismálum sem félagsmálaráð-
herra beitti sér fyrir á árinu 1981.
Mikilvægi
veðlánakerfisins
Alvara þessa máls verður ljós
þegar sú staðreynd er höfö í huga aö
almenna veölánakerfiö, Byggingar-
sjóöur ríkisins, hefur lánað til 90 til
95 prósenta þeirra íbúðarhúsa sem
reist hafa veriö á starfstíma þess.
Fyrstu lögin um húsnæðismálastjóm
vora sett áriö 1955 af ríkisstjóm
undir forsæti Ólafs Thors. Frá því aö
þau voru sett hafa verið stigin risa-
Kjallarinn
Einar K. Guðf innsson
vaxin skref í húsnæðismálum þjóðar-
innar.
Þaö er því hörmulegt til þess aö
vita að á árinu í ár skuli vera búiö
svo um hnútana aö húsnæðisstefn-
unni hafi beinlínis verið siglt í
strand; sjóöir tæmdir og rúmlega
þaö, og möguleikar veölánakerfisins
til þess aö koma á móti sanngjörnum
óskumhúsbyggjendanna skertir.
Þeir sem nú eru aö byggja finna
þaö glöggt, hversu húsnæðisstjórnar-
lánin duga þeim skammt. Áætlað er
aö lán Byggingarsjóðs dugi fyrir um
17 prósentum af kostnaöi staöal-
ibúðar. En eins og húsbyggjendur
vita þá koma þessi lán ekki til úborg-
unar fyrr en seint og um síðir og í
skömmtum. I óðaveröbólgu sem
þeirri er hér geisar gefur auga leiö
að slíkar greiöslur rýrna fljótt enda
er nú svo komið aö almennt lán nem-
,ur varla nema um 12 prósentum af
raunveralegum byggingarkostnaöi
staðalíbúöar.
Stefna Sjálf-
stæðisfiokksins
Sjálfstæðismenn hafa meö stefnu-
mótun sinni fyrir þessar kosningar
heitiö því aö sööla þarna um, fái þeir
til þess aðstöðu. Byggja þeir þar á
tillögu til þingsályktunar sem þing-
menn flokksins fluttu á síðasta þingi
um stefnumörkun í húsnæðismálum.
Rétt er aö nefna nokkur atriöi úr
stefnumörkuninni:
Tekjustofnar ríkislns veröi efldir.
Þeir sem era aö byggja í fyrsta sinn
fái 80 prósent lán á næstu 5 árum.
Verkamannabústaöakerfiö veröi
bundið við þarfir hinna efnaminnstu.
Leiguíbúðum veröi markaður
ákveðinn rammi innan húsnæöis-
lánakerfisins.
Sérstakt átak veröi gert í byggingu
þjónustuíbúöa fyrir aldraöa og
öryrkja. Einnig verði öldraöum
auðvelduð eignaskipti á íbúöarhús-
næöi.
Sérstakar skattaívilnanir veröi
veittar þeim einstaklingum sem
leggja reglulega fé inn á bundna
reikninga.
Fjármögnun
öfugt við vinstri flokkana sem
mörkuöu áriö 1980 húsnæðisstefnu án
þess aö huga aö tekjustofnunum,
hafa sjálfstæðismenn sett fram raun-
hæf fjármögnunaráform sem eöli-
legteraðrekja nokkuð.
Þegar lögum um húsnæöismál var
breytt áriö 1980 var þaö ólánsskref
stigið aö veölánakerfið var svipt
sínum mikilvægustu tekjustofnum.
Tvö prósent af 3,5 prósenta launa-
skatti rannu fram til þess tíma í
Byggingarsjóð ríkisins. En strax á
árinu 1981 hafði ríkisstjómin svipt
Byggingarsjóðinn nær öllum launa-
skattinum. Sjálfstæöismenn töldu á
hinn bóginn að eölilegra heföi veriö
aö allur launaskatturinn rynni í
Byggingarsjóö. Enda var þaö svo
árið 1964 meö þríhliöa ákvöröun
ríkisvalds og aöila vinnumarkaðar-
ins aö 1 prósent launaskatts rann til
Byggingarsjóðs og síðar uröu þaö 2
prósent launaskatts svo sem fyrr.
greinir.
Til marks um hversu stór tekju-
póstur er hér á ferðinni, má benda á
aö á árinu í fyrra er taliö að tekjur
af 2% launaskatti hafi numiö í kring
um 260 milljónum króna. Á hinn bóg-
inn rannu aðeins um 53,8 milljónir
króna til Byggingarsjóðsins af fjár-
lögum ríkisins í fy rra.
Þá er ekki síöur mikilvægt atriöi í
þessu sambandi hvemig til tekst
meö fjárhagssamvinnu viö lífeyris-
sjóöina. Ljóst er aö slík samvinna
veröur að vera meö frjálsu sam-
komulagi aðila. Einnig er rétt aö
athuga hvort lífeyrissjóöir ættu meö
sjálfstæðum hætti aö koma frekar
inn í myndina en nú varðandi fjár-
mögnun íbúöarhúsnæðis.
Gerbreytta
efnahagsstefnu
Ákaflegá alvarleg þróun hefur átt
sér staö í peningamálakerfi þjóðar-
innar. Veröbólga liöinna ára hefur
rýrt traust manna á innlánsstofnan-
ir. Sparnaöur sem hlutfall af þjóöar-
framleiöslu var 25 prósent fyrir
þremur árum en er nú kominn ofan í
19 prósent og hefur ekki veriö svo lít-
ill í þrjá tugi ára. Vegna þessa hefur
bankakerfið veriö illa í stakk búið til
aö mæta lánsf járþörf einstaklinga og
fyrirtækja. Hafa húsbyggjendurekki
' síst orðið illa fyrir barðinu á þessu.
Drápsklyfjar fjármagnskostnaöar,
sem leggst meö ofurþunga á ungt fólk,
eru afleiðingar af stjórnleysi síöustu
ára. Þaö er því ljóst aö ekki veröur
söðlað um í húsnæðismálum nema
um leiö komi til gerbreytt efnahags-
stefna. '
Krafa Sjálfstæðisflokksins um eign
handa öllum er krafa um breytta
stefnu í húsnæðismálum. Stefna
'flokksins er ekki í ætt við þá yfir-
borösstefnu sem komið var í fram-
kvæmd áriö 1980. A hinn bóginn
boöar hún stefnubreytingu; að vikið
verði frá núverandi gjaldþrotsstefnu
en stefnt að uppbyggingu, aö horfiö
veröi frá þeirri stefnumörkun er
meinar ungu fólki aö eignast eigin
íbúðir, en þess í staö mótuö stefna
sem auöveldar því þetta eðlilega
átak.
Einar K. Guöfinnsson
Bolungarvík.
Hamagangi svarað
Prófessor Ölafur Grímsson ritar
nú læröar greinar í blöö um fræði sín,
stjómmálin. Út af fyrir sig er það
virðingarvert þegar fræðimenn sem
komnir eru af léttasta skeiði stinga
niöur penna um akademíska
sérþekkingu sína. Hins vegar hafa
skrif Ölafs veriö með þeim hætti að
vandséð er aö þar fari allsgáöur
kennimaöur í pólitískum fræöum.
Látum vera þótt Olafur standi á
öndinni andspænis minnkandi eftir-
spurn kjósenda og vilji hamast
svolítiö á Bandalagi jafnaðarmanna.
Við því er ekkert að segja. Verra er
að málflutningur Olafs er óskýr og
raglingslegur, en auk þess er hann
uppfullur af tómum skætingi. Þessi
hugarins heimdellingur talar langt
mál og mikiö í umfjöllun sinni um
Bandalag jafnaðarmanna og per-
sónu Vilmundar Gylfasonar. Viö
skulum athuga lítillega hvaö hann er
aðfara.
Bandalag jafnaðarmanna er sagt
vera blekkingarfyrirbrigði sem
narri til sín fólk í skjóli upplausnar —
jafnvel menn úr gáfuðustu stéttum
láti glepjast, en hér á Olafur viö
starfsbróður sinn í Háskólanum. Þaö
er mikil synd að prófessor Olafur,
þessi grandvari fulltrúi pólitískrar
kjölfestu, skuli ekki bera meiri
virðingu fyrir fóíki, ma. fynverandi1
kjósendum sínum. En sagan geymir
víst frásagnir af fleiri andans risum,
sem misstu trúna á vitsmunalíf
almennings undirþaösíöasta.
Kjallarinn
Garðar Sverrisson
Nýtt og ekki nýtt
Eitt meginatriöið í gagnrýni Olafs
er að hugmyndir Bandalags
jafnaöarmanna um aöskilnað
framkvæmdavalds og löggjafarvalds
séu ekki nýjar heldur sóttar í fertuga
tímaritsgrein. Höfundur hennar sé
nákominn ættingi Vilmundar og hafi
greinin rykfalliö uppi í hillu viö til-
tekna götu í Vesturbænum.
Prófessor Olafur má eiga þaö aö
stílbrögö hans eru stóram
dramatískari en gengur og gerist hjá
kjallarahöfundum. En þaö hvort
hugmynd'r Bandalags jafnaöar-
manna era nýjar eöa 40 ára verður
hann að þrasa um viö sjálfan sig.
Það má vel vera að jafnnýjunga-
gjömum manni og Olafi Grímssyni
þyki þaö býsna snjöll rök gegn
hugmynd aö hún sé ekki ný. Okkur
hinum þykir þaö kellingalegur
málflutningur. I annan staö er
hörmung að sjá hvaö þessi orðhengill
er lítiö heima í hugmyndasögu. Hann
þyrfti þó ekki annað en aö slá á
þráöinn til Birgis Isleifs, sérfræðings
í sögu lýöræöis og siömenningar, til
aö fá upplýst aö hugmyndir manna
um aðskilnað valdþátta uröu til
svolítiö áöur en Olafur Grímsson
kom í heiminn og Gylfi skrifaði í
Helgafell. En jafnvel þótt Olafur
hefði rétt fyrir sér þá ganga
hugmyndir ekki úr sér viö þaö aö
komast á fimmtugsaldur — gagn-
stætt öreigaleiðtogum sem veröa
gjaman lífsþreyttir á þeim aldri.
Olafur þusar yf ir því aö Vilmundur
skyldi hætta í Alþýðuflokknum, enda
heföi þaö bara veriö vegna þess aö
honum var hafnað í tvennum
varaformannskosningum. Það er
varla von aö þessi hógværi prófess-
or, sem aldrei hefur gengiö úr flokki,
átti sig á þessu félagslega þroska-
leysi. Liklega er þaö ofvaxið skiln-
ingi Olafs Grímssonar aö stundum er
„Það er mikil synd að prófessor
Ólafur. . . skuli ekki bera meiri
virðingu fyrir fóiki, m.a. fyrrver-
andi kjósendum sinum."
fólk í pólitík, ekki bara til aö öðlast
frægð og frama, heldur líka til að
hafa einhver áhrif. Og þá hætta
menn frekar en aö láta Karvel,
Magnús og Eið hafa orö fyrir sér.
Þetta ættu allir sæmilega greindir
menn að skilja, ekki síst þeir stríös-
menn sem legiö hafa í valnum fyrir
.frú Guðrúnu Helgadóttur.
Frjótt
ímyndunarafl
Prófessor Olafur segir lesendum
sínum aö Bandalag jafnaöarmanna
vilji einræöi sterks forsætisráöherra
sem hafi drottnunarvald yfir þinginu
og þess vegna séu hugmyndirnar út í
hött.Hvaögengurá? Varmaöurinní
kaffi hjá Birgi Isleifi?
^ „Hugmyndir manna um aöskilnaö vald-
þátta urðu til svolítið áður en Ólafur
Grímsson kom í heiminn og Gylfi skrifaði í
Helgafell..
ÞaösemBandalagiövillereinfald-
lega að fólkið sjálft velji ríkisstjórn
en ekki Olafur, Albert og Haukdal.
Þaö vill aö forsætisráöherra hafi
ævinlega hreinan meirihluta
þjóðarinnar á bak viö sig þar sem
sérhver kjósandi hafi eitt og jafnt
atkvæði, óháð búsetu. Bandalagið
vill aö algerlega veröi skiliö milli
valdþátta þannig að þingmenn fái
ekki lengur aö spreöa almannafé til
atkvæðakaupa. Þá vill Bandalagiö
afnema þingrofsrétt forsætisráö-
herra og heimild til útgáfu bráöa-
birgðalaga. Það sjá bæöi Guö og
menn þótt Olafur Grímsson geri þaö
ekki aö þetta eru síst af öllu tillögur
um einræðisherra heldur þvert á
móti tillögur um traustara
og skilvirkara lýðræöi.
Prófessor Olafur fullyröir aö
kjaminn í efnahagsstefnu Bandalags
jafnaðarmanna sé „nákvæmlega
hinn sami” og hjá Hayek og Fried-
man! Náttúrlega geri hann ekki
minnstu tilraun til aö rökstyöja þetta
þvaöur, en veöur þess í staö skipu-
lagslaust úr einu í annað. Viöfangs-
efnin eru hin aðskiljanlegustu.
Olafur fjallar jöfnum höndum um
æskustöðvar sínar, Klúbbinn í
Reykjavík og þá staðreynd að Vil-
mundur Gylfason mun vera sonur
föður síns. Þetta er ekki í fyrsta
skipti sem hann stingur niöur penna
hér um, enda er maðurinn doktor í
pólitískri ættfræöi og finnst ákaflega
sniöugt aö hamast á mönnum vegna
uppruna þeirra.
Það eru lítil takmörk fyrir því
hvaö prófessor Olafi, þessari andans
lipurtá, getur dottiö í hug þegar
kosningar era nærri. Ekki veröur
þaö af honum skafiö að ímyndunar-
aflið er frjótt og þankinn marg-
brotinn.
Garðar Sverrisson.