Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.1983, Qupperneq 9

DV. LAUGARDAGUR17. SEPTEMBER1983.
9
Ellert
skrifar:

Þfóðin bíðnr eftir Dallas
Þegar dvalist er erlendis í nokkra
daga, safnast dagblöðin fyrir til af-
lestrar á einu bretti. Ekki er það
heiglum hent að komast yfir allt það
kraöak, enda kennir þar margra
grasa. Bráðabirgðasamkomulag við
Svisslendingana í álmálinu ber hæst,
ákvarðanir um útboð á ýmiskonar
þjónustu ríkisspítalanna og slysaleg-
ar yfirlýsingar forsætisráðherra um
jámblendið við Grundartanga.
Sjá má, að íslendingar hafa fjöl-
mennt á friðarhátíðar og spáð er
lækkandi verðbólgu og vöxtum á
næstu vikum. Gjaldeyrisviðskipti
eru rýmkuö og fögur fyrirheit gefin í
húsnæðismálum. Enn er verið að
bjástra við gatið á fjárlagadæminu,
og fjármálaráðherra lætur hendur
standa fram úr ermum eins og fyrri
daginn og hefur skipaö ríkisfyrir-
tækjum að greiða dráttarvexti af
vanskilum. Oneitanlega er það
skemmtileg nýlunda aö haf a nú loks í
fjármálaráðuneytinu mann, sem telur
það ekki endilega skyldu sína að
halda uppi vörnum fyrir forréttindi
ríkisins. Auðvitað hefur það verið
dæmalaust hneyksli, að rikisfyrir-
tæki komist upp með það i viðskipt-
um sínum við fyrirtæki ,,úti í bæ” að
draga greiðslur og uppgjör vegna
veittrar þjónustu eða vörukaupa, án
þess að greiöa vanskilavexti eins og
aðrir þurfa aö gera. Ekki stendur á
Gjaldheimtunni að innheimta drátt-
arvexti af siðbúnum skattgreiðslum,
hversu litlar sem þær eru, hvað þá að
miskunn sé sýnd, þegar söluskatts-
uppgjör fer ekki fram á gjalddaga.
Ríkisfyrirtæki eiga að standa i
skilum eins og aðrir og greiða drátt-
ar- og vanskilavexti ella. Þessu
hefur f jármálaráðherra kippt í lag og er
þaðvel.
Hvað varð um bræður
mína?
En tvær eru þær fréttir í dagblöð-
unum, sem ástæöa er til að staldra
sérstaklega við.
Sú fyrri er af mannskaðanum við
Eyrarbakka, þar sem tveir bræður
drukknuðu, en sá þriðji komst af. At-
hygli fjölmiðla beindist að björgun
hans, enda ber það vott um fádæma
hreysti aö velkjast um í brimróti í
klukkutíma og halda lífi. Það gerir
enginn veifiskati og er raunar svo
einstætt afrek, að varla verður með
orðum lýst. Við getum dáðst að snilli
íþróttamannsins, hæfileikum lista-
mannsins, orðgnótt stjórnmála-
mannsins. Við lesum jafnvel um það,
að ráðherrar haldi blaðamannafundi
til að lýsa árangri álviöræöunefnda
sem „ótrúlegu afreki”. En hvaö er
allt þetta í samanburði viö baráttu
sjómannsins um líf eða dauöa, velkj-
ast I ísköldu brimrótinu og sjá á eftir
tveim bræðrum sinum í hafið djúpt?
Engir blaðamannafundir eru
haldnir af slikum tilefnum, enda orð
óþörf og einskis megnug, þegar at-
burðir af þessu tagi eiga sér stað.
Eftir klukkutíma harðvituga bar-
áttu og biö eftir björgun var fyrsta
og eina spuming þessa hrausta sjó-
manns: Hvað varð um bræður mína?
Fjölskyldu sjómannsbræðranna
frá Eyrarbakka eru sendar kveðjur
aðdáunar og samúðar. Þar var og er
að finna hinar einu og sönnu hetjur
þessa lands.
Er þorskurinn að hverfa?
Hin fréttin, sem sérstaka athygli
vekur, er almennari eðlis en kvíö-
vænleg í meira lagi. Það sem af er
árinu hefur botnfiskafli dregist sam-
an um rúmlega 30%. Gegnir furðu
hversu lítt hefur verið fjallaö um
þessa aflaskýrslu, þegar þess er
gætt, að hún sýnir í hnotskum betur
en nokkuð annað, hver afkoma
þjóðarinnar er og verður.
Atvinnuhorfur, efnahagsmál,
þjóðartekjur, lífsskilyrði Islendinga
ráðast nefnilega ekki af hvort þvott-
ar spítalanna verða boðnir út eða
ekki. Ekki heldur af þvi hvort náms-
lán verða skert eða húsnæðislán auk-
in. Og það skiptir nákvæmlega engu,
hvenær þing kemur saman eða
hversu margar ræður þar verða
fluttar, ef og þegar sú staðreynd
blasir viö, aö þorskurinn veiðist ekki
lengur.
Væntanlega gera menn sér grein
fyrir hvað þetta þýðir. Otgerðin ber
sig ekki, sjómenn snarlækka í tekj-
um, frystihúsin fá ekki hráefni og
starfsfólki er sagt upp. Þjóðartekjur
dragast saman og þjóöarbúið hangir
á horriminni.
Tíöindi sem þessi boða gífurlegan
vanda og í rauninni ættu allar sír-
enur þjóöfélagsins aö vera komnar í
gang. Samt er það svo, að þaö er
varla að nokkur maöur sperri eyrun
og áfram er anað af ævintýralegri
bjartsýni eða glópsku. Blöðin eru
upptekin af orðaglamri og ráðamenn
sigla tilsólarlanda.
Þjóðin bíður eftir Dallas.
Slysið hans Steingríms
Til að bæta gráu ofan á svart tekur
forsætisráðherra upp á því að dæma
jámblendiverksmiðjuna viö Grund-
artanga til dauöa og það einmitt í
viðræðum Islendinga viö hugsan-
lega japanska kaupendur að fyrir-
tækinu. Varla getur það talist snjöll
sölumennska af hálfu íslenskra yfir-
valda að lýsa þvi yfir í blöðum,
hversu vita vonlaus rekstur verk-
smiöjunnar er, aö tapið sé svo geig-
vænlegt, aö lokun hennar blasi við.
Þaö var vægt til orða tekið hjá Jóni
Sigurössyni, forstjóra jámblendis-
ins, þegar hann lýsir ummælum ráð-
herrans sem „slysi”. Slysiö felst í
því, að maður býður bifreið sína til
sölu fyrir hæsta hugsanlegan prís, en
eiginkonan stendur við hlið manns-
ins og upplýsir væntanlegan kaup-
anda um að bifreiöin sé svo léleg, að
varla taki því að aka henni á haug-
ana. Honum er ekki fisjaö saman,
honumSteingrími.
Sjálfhelda
Jón Sigurðsson hefur gert heiðar-
lega tilraun til að bjarga í horn og
staðhæfir, að reksturinn standi undir
sér, ef frá em taldir vextir og af-
skriftir og framleiðslan hafi aldrei
verið meiri. Allar áætlanir hafa stað-
ist ef frá er talið markaðsverð og
sölumagn, er haft eftir Jóni. Nú er
það að vísu svo, að framleiðsla
kemur að litlu gagni, ef markaður
fyrir hana er ekki fyrir hendi, nema
þá að markmiðið sé að halda uppi at-
vinnubótavinnu, sem greiðist með
tapinu.
Þetta er hverjum manni ljóst og úr
því Islendingar töldu sig hafa ráð á
þvi að eiga meirihluta í verksmiðj-
unni, tóku þeir á sig áhættuna af
markaðsverði og sölumöguleikum
jámblendisins. Nú súpum viö seyðið
af því, og tap er tap, hvort sem ein-
hverjir rekstrarliöir standa undir
sér eöa ekki.
Sjálfheldan er hins vegar sú, aö við
getum heldur ekki lokað járnblendi-
verksmiðjunni, því þá yrði tapið enn
stærra, svo ekki sé minnst á hið stór-
fellda atvinnuleysi sem af myndi
hljótast. I örvæntingu eru Islending-
ar að bjóða Japönum kaup á eignar-
hluta í fyrirtækinu, enda hafa þeir
betri tök á markaðsverði og sölu-
möguleikum á markaðstorgi stóriðj-
unnar. Lágmarksskynsemi hlýtur að
vera, að blessaöur forsætisráðherr-
ann haldi aftur af blaörinu í sér rétt á
meöan.
Orkan er okkar tromp
Reynslan af ævintýrinu við Grund-
artanga, á aö færa okkur heim sanninn
um, að skynsamlegast er fyrir okkur
Isiendinga að halda stóriöjustefnu
okkar í þeim farvegi að bjóða erlend-
um aðilum að setja hér upp orkufrek-
an iðnað upp á þau býti að selja þeim
orku og starfskrafta. Eigendur stór-
iðjunnar taka áhættuna af sölu fram-
leiðslunnar, en við hirðum afrakstur-
inn af orkusölunni og atvinnunni.
Japanska sendinefndin, sem hér
hefur verið vegna járnblendisins,
hefur ekki verið feimin við að viður-
kenna, að áhugi hennar stafi af því
einu að hér fæst tiltölulega ódýr
orka. Rafmagnið er okkar tromp —
og því eigum við óspart að hampa.
Ef við sóum hagnaðinum af orkusöl-
unni í taprekna atvinnubótavinnu,
rétt í þann mund, sem þorskurinn
hverfur af miðunum, þá verður fátt
um fína drætti á Fróni.
Ellert B. Schram.
Þjóðhagsspár gera ráð fyrir 250
þús. lesta loðnuafla í haust og vetur,
en sú veiði er sýnd en ekki gefin, og
satt að segja fulikomlega óráðiö
hvort loðnuveiðar veröa yfirleitt
leyfðar.
Þjóðarbúið á horriminni
Upplýsingamar um samdráttinn í
þorskveiðunum eru enn óhugnaniegri
fyrir þá sök, að nú eru fleiri og stærri
skip gerð út en nokkru sinni fyrr.
Veiðitækni fleygh' fram og hver
sporður eltur uppi með asdictækjum
og herskara togskipa. Með öðrum
orðum: eftir því sem skipunum f jölg-
ar og tæknivæðingin eykst, rýrnar
aflinn! I ágústmánuöi einum dróst
þorskaflinn saman úr 25 þúsund
tonnum í fyrra í 16 þúsund tonn í ár.
Aflasælustu skip koma með hálf-
fermiaðlandi.