Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.1983, Síða 8

8
DV. LAUGARDAGUR17. SEPTEMBER1983.
Stálófroskjan sem þjarmar að tíhreru dinkanna. Þetta hundrað og áttatíu
metra langa og tuttugu og fimm metra háa vélbákn brýst um þessar mund-
ir i gegnum heimkynni dinka á fenjasvæðunum við Hvítu Nil. Árið 1985 er
áætlað að hún Ijúki þvi að grafa fjögur hundruð kilómetra langan áveitu-
skurð sem mun veita Nil beina leið i stað htykkja og króka sem hún liggur
nú i. Hætta er á að fenjasvæðin þurrkist upp við þetta og þjóðfélag dinka
máistþar með út.
SVARTIR KROPPAR
ATAÐIR ÖSKULEÐJU
— í víðf eðmu og lítt könnuðu fenjasvæði við upptök Nílar býr
ættstofn dinka samskonar líf i og hann hef ur gert siðustu
þiisund ár. Að einstökum lif naðarháttum hans er nii sótt
með gref tri stærsta og lengsta áveituskurðar heims
um tvær milljónir aö tölu sem skiptast
í tylftir ættflokka og hundruö stórfjöl-
skyldna. Dinkar eru langfjöl-
mennastir.
Með regntímabilinu, þegar
„súddiö” fer allt undir vatn, flýja
íbúarnir til fjalla sem umlykja það.
Naumast er regntímabiliö hjá liðiö, er
þeir fara meö nautgripahjaröir sínar
um fenin aö nýju og fylgja vatns-
seytlinu og gulnuðu grasinu aftur til
NUar. Þar hefur hver kynþáttur af-
markað beitiland fyrir sig og hefur svo
veriö um aldir.
Ból dinka eru um þrjú hundruð
metra frá fljótinu. Nóttin hefur skolliö
á fyrir einni klukkustund. Menn sitja
umhverfis eldinn. Yfir honum hangir
stór pottur meö hirsi. öðru hvoru rís
einn og einn maöur á fætur, gengur
nokkur skref til hjaröarinnar, mjólkar
kú, drekkur mjólkina í löngum teyg-
um, og snýr þá aftur til eldsins.
Ef brakar i grein eöa fugl þýtur upp
grípa menn í skyndi spjótin og læðast
út í myrkriö án þess aö til þeirra
heyrist. Þaö kemur oft fyrir aö þjófar
steli nautum,
Að ytra útliti er auövelt aö þekkja
dinka frá öörum kynflokkum á húöflúr-
inu sem allir eru skreyttir.
Húöflúrunin fer fram á aldrinum
sextán til átján ára. Og hún er sárs-
aukafull. Sárin eru um leið tákn um aö
þeir séu orönir menn með mönnum.
Dinkaborgin Malakal
Malakal liggur miöja vegu á ferju-
leiöinni eftir Níl til Juba. Bærinn, þar
sem eru rúmlega þrjátíú þúsund
manns, samanstendur aö mestu af
leirkofum og bárujárnsbröggum. Þar
eru haldnir stórmarkaöir. Malakal er
innkaupastaöur íbúanna í „súddinni”.
Hjá arabískum kaupmönnum í bænum
kaupa „súddar” svartan sykur og te,
hirsi og salt, skó úr plasti, potta og
marglit föt.
I bænum er ein moska eöa bænahús
sem átti einu sinni aö vera kristin
kirkja en af því varö ekki vegna þess
aö grískur kaupsýslumaður, sem ætl-
aði aö kosta bygginguna, varö gjald-
þrota. Þar aö auki er lítil rafmagns-
stöð í bænum, malbikað stræti, um
þriggja kílómetra langt, og skiptistöð
fyrir súdanska sjónvarpiö. Á hverjum
morgni kallar presturinn í bænum
íbúana saman til bænahalds enda þótt
níutíu prósent dinka trúi ekki á allah
heldur dengdit; regnguöinn.
I einu homi markaössvæðisins
hamra svartir smiöir högghnífa úr bíl-
fjöörum og spjótsodda sem nauta-
hiröimir fella gasellumar með.
Skammt frá þeim eru slátrarar sem
eru aö flá geitur og sauði og plokka
hænsni. Nautakjöt sést varla. Naut-
gripunum er ekki slátraö til matar.
Þegar dinki deyðir naut er þaö í þágu
guðanna og þeim er ætlað allt það
besta af gripnum. Fórnin er færð til
Dinki að tína saman þurran kúaskit sem notaður er tíl eldiviðar. Á þurrka-
tímanum setur fólkið upp hibýlisin á Nilarbökkum. Þarhafa dinkar og kyn-
fíokkar þeim skyldir búið öldum saman. Kofar þoirra eru byggðir milli
dauðra trjástofna og gerðir úr leir.
Mennimir eru naktir. Með hægum
varfærnum hreyfingum nudda þeir
svarta kroppana meö öskuleðju. Þegar
þeir eru búnir aö því ganga þeir til
nautahjarða sinna. Hvert einasta dýr
er smurt ösku og þaö rækilegá. Ur
fjarlægð berast ýlfur sjakala sem
hef ja margraddaðan kórsöng.
Löng stund er ekki til stefnu, varla
nema hálf. Þá kemur nótt og meö
henni urmull af moskítóflugum í fæöu-
leit. Þær ráöast á allt sem lífsanda
dregur. Askan ver menn og dýr fyrir
þessum hvimleiöu skorkvikindum.
Þykkur, rammur reykur hefur lagst
yfir mannaból. Menn hafa mokað nýrri
kúamykju á opið eldstæðið sem glittir í
á milli kringlóttra leirkofanna. Reyk-
urinn á aö fæla moskítóflugumar burtu
og vernda fólkið. Þaö er af ættstofni
dinka og á heima í þeim hluta Afríku
sem einna minnst hefur veriö
kannaöur; í endalausu fenjasvæði í
Suöur-Súdan sem kallað er „súdd”.
Fenin miklu
Á arabísku þýöir orðiö „óyfirstíg-
anleg hindrun” og það er það líka.
Tveir fimmtu hlutar Islands aö stærö,
sundurrist af lækjum, fljótum,
skuröum, þétt vaxið vafningsjurtum
,og sefreyr. Milli pappírsskóga, sem
náö geta f jögurra metra hæð, rennur
Hvíta-Níl um marflatt landiö í ótal
bugöum og krókum. Grænt teppi, þétt-
vaxið vatnajasintum fellur saman viö
hægt líöandi straum fljótsins.
Á bak viö pappírsrunnana á fljóts-
bökkunum búa Nílarþjóöflokkarnir:
núar og dinkar, shillukar og topossar;
Ungur dinkl sist hár þvo sér um hárið. og tíl þess notar hann augnablikið
þegar eln afkúm nautgripahjaröarinnar kastar afsér vatni.