Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1983, Blaðsíða 12

12
DVfFÖSTÖÖÁftM Í6' ÖESEMBERT983ír;
Einkaeignarréttur
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Stjómarformaður og úfgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aóstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjó'ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjóm: SiDUMÚLA 12—14. SÍMI 86A11. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiósla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjómar: 8M11.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað 25 kr.
Siðlaus sjúklingaskattur
Ríkisstjómin hefur í hyggju að leggja sérstakt gjald á
sjúklinga fyrir fyrstu dagana, sem þeir þurfa að dvelja á
sjúkrahúsum. Gjaldið á að nema frá þrjú hundruð til sex
hundruð krónum á dag, en að öðru leyti hefur ekki verið
upplýst, hvernig fyrirkomulag þessarar gjaldtöku
verður.
Þó heyrist sagt, að gjald verði því aðeins tekið af sjúkl-
ingum, að tekjur þeirra séu vel fyrir ofan meðallag, og
eins verði langlegusjúklingum sleppt viö greiðslu.
Meö þessari gjaldtöku, ef af verður, er brotið blað í
heilbrigðisþjónustu hér á landi. Með almennum skatt-
greiðslum hafa íslendingar staðið undir myndarlegu
heilbrigðiskerfi, þar sem læknaþjónusta og hjúkrun er
látin ókeypis í té að öðru leyti. Þessu höfum við verið stolt
af, enda er það ein af grundvallarskyldum samfélagsins
að veita borgurunum bestu fáanlegu sjúkraþjónustu án
tillits til efnahags eða þjóðfélagsstöðu sjúklinga.
Vissulega er heilbrigðiskerfið dýrt og stórt í sniðum, og
þegar sjúkralega dag hvern kostar hátt í tíu þúsund
krónur, vakna stöðugt spurningar, hvort og hvernig megi
spara og veita aðhald í sjúkrahúsarekstri. Lítið hefur þó
verið aðhafst í þeim efnum.
Hins vegar hefur þeirri hugmynd oft skotið upp
kollinum áður, að sjúklingum skuli gert að greiða ein-
hvers konar daggjald fyrir þá þjónustu, sem þeir verða
aðnjótandi með sjúkrahúsvist. Ávallt hefur verið horfið
frá þeim ráðagerðum. Hafa þar bæði valdið pólitískar
ástæður sem og sú almenna skoðun, að sjúklingaskattur
hvers konar væri ómanneskjulegur og ranglátur í sjálfu
sér. Það er siðlaust að hafa sjúkt fólk að féþúfu og það er
rangt að gera þá kröfu til tiltekins hóps í þjóðfélaginu, að
hann borgi tvisvar fyrir þá heilbrigðisþjónustu, sem allir
eiga aö hafa jafnan rétt og aðgang að. Vissulega má
halda því fram, að efnaö fólk hafi alla burði til að greiða
fyrir mat sinn og umönnun, þegar það er lagt inn á
sjúkrahús vegna veikinda. En þá er þess einnig að gæta,
að það fólk hefur áður greitt keisaranum það, sem keisar-
ans er, með háum sköttum í samræmi við framtöl sín. Ef
íslendingar vilja hafa jafnrétt og jafnræði í heiðri, gengur
sérstakur sjúklingaskattur þvert á alla réttlætiskennd.
Ef slíkur skattur er viöurkenndur, má alveg eins búast
viö því, að önnur almenn þjónusta, svo sem þjónusta
strætisvagna, rafveitna, löggæsla eða til að mynda lána-
viðskipti hjá ríkisbönkum, verði skattlögð sérstaklega,
þegar efnaðir þjóðfélagsþegnar eiga í hlut. Og hvað með
skólana? Má ekki búast við, að börn efnaöra foreldra
verði látin greiða sérstakt gjald fyrir skólagöngu sína
með sama hætti og sömu fjölskyldur eiga nú að greiða
innlegugjald fyrir sjúkravist?
Núverandi ríkisstjórn hefur heitiö því í stjórnarsátt-
mála sínum, að greiðslubyrði skatta verði ekki aukin.
Nýr skattur á sjúklinga er brot á þessu fyrirheiti. Ef
stjórnvöld hyggjast svíkja loforð sín, með siðlausri skatt-
lagningu á sjúkt fólk; er auðvitað mun heiðarlegra að
ganga hreint til verks og hækka tekjuskatta sem þessu
nemur.
Það er hins vegar út í loftið að þykjast standa aö niður-
skurði í ríkisrekstri, en leggja það svo eitt til að skatt-
leggja sjúklinga, en halda rekstrinum óbreyttum að öðru
leyti. Yfirvöldum væri nær að einbeita sér að þrjú hundr-
uð milljóna króna niðurskurði á sjö milljarða króna
heilbrigðisþjónustu, í stað þess að leggja skatta á sjúkt
fólk. Það er bæði siðlaust og vitlaust.
ebs
á fiskistofnum
Guömundur H. Garöarsson benti
réttilega á þaö i ræöu á Alþingi, aö
meö frumvarpi ríkisstjómarinnar
um kvótaskiptingu á veiðum allra
helstu fisktegunda á Islandsmiöum
væri verið aö takast á um eigna-
skipulagiöílandinu.
Grundvallarreglan skv. frum-
varpinu veröur sú, aö settur verður
kvóti um veiðar, og á kvótinn aö
fylgja skipum. Þessi kvóti verður
svo framseljanlegur.
Meö því aö kvótinn er framseljan-
legur er hann orðinn viökomandi út-
geröarmanni verömæti. Utgerðar-
maöurinn getur ákveöiö verömæti
hans í samningum við aöra útgerðar-
menn t.d. meö því að skipta á kvót-
um, eöa meö því aö framselja kvót-
ann meö öörum hætti.
Og þá er spurningin ?
Geta kröfuhafar útgeröarmanns-
ins gengið inn í þennan rétt?
; Viö skulum t.d. hugsa okkur, aö
olíufélag hafi um nokkurt skeiö lánaö
útgeröarmanninum oliu. Getur olíu-
félagiö gert fjárnám í kvótanum og
tryggt þannig greiöslu tii sín, og þá
látið selja kvótann á uppboöi eftir at-
vikum? Ef útgeröarmenn geta hag-
nýtt sér aflakvótann aö vild, þá virö-
ist ekkert vera þessu til fy rirstööu.
Séreignarréttur
útgerðarmanna
Þetta leiöir svo til þess, aö með
frumvarpinu er verið aö leggja til, að
almennur eignarréttur landsmanna
á fiski hverfi, en í staöinn komi sér-
eignarréttur þeirra útgerðarmanna,
sem úthlutaö er kvóta. Eg tel rétt aö
taka fram, aö meö oröinu útgeröar-
maöur á ég viö þá, sem eiga skip,
hvort heldur það eru einstaklingar,
hlutafélög, samvinnufélög eöa opin-
berir aðilar.
Og ég spyr: Ef mönnum dettur
síöan í hug aö afnema þessi kvóta-
réttindi og gefa veiöar í landhelginni
frjálsar á ný, er þá ekki veriö að taka
af mönnum eignarréttindi, sem var-
in eru af stjómarskránni?
Nú hefur veriö kvótaskipting á
fisktegundum áöur. Og er þá eðlilegt
aö menn vísi til þeirrar reynslu. En
þóermunurá. Áöur hafa kvótaleyf-
in verið persónubundin hverja ver-
tíð, og óframseljanleg. Nú á hins
vegar að úthluta kvótaleyfum aö því
er viröist til frambúöar og gera þau
framseljanleg. Áöur var ekki veriö
aö úthluta eignarrétti — nú er verið
aö koma því skipulagi á.
I sjálfu sér er ekkert athugavert
viö það, aö skipta fiskstofnunum
þannig — en þá veröa menn líka aö
viðurkenna, hver er stefna frum-
varpsins. Halldór Ásgrímsson talar
um kvóta og vill úthluta þeim til út-
valdra — Hannes Gissurarson talar
um veiðileyfi og vUl selja þau hæst-
bjóöanda — þannig aö aUir hafi aö-
gang aö. Ég haUast aö því síöar-
nefnda.
Haraldur Blöndal
Við hvað á að miða?
1 frumvarpi rikisstjórnarinnar er
talaö um, aö ráöherra eigi aö úthluta
eftir reglum, sem hann setji sér
sjálfur.
Þannig er ekkert í frumvarpinu,
sem bannar ráðherra aö setja t.d.
póUtísk skilyröi fyrir leyfisveiting-
um. Hann getur ákveöiö, aö enginn
útgeröarmaður á Stór-Reykjavíkur-
svæöinu fái veiöileyfi, og hann getur
ákveöiö aö enginn stóru togaranna
fái leyfi. Og það segir ekkert um
þaö, hvort eigi aö miöa viö afla skipa
— aðeins, aö það megi setja slíkt skU-
yröi. Og þá er ekkert sagt um,
hvemig eigi aö meta aflann.
Siguröur Líndal prófessor, hefur
nokkrum sinnum bent á í blaðagrein-
um, aö Alþingi framselji stundum
vald sitt fram úr hófi. Eg held, aö
þarna sé um slíkt valdaframsal að
ræða. Og svo er skömmin kórónuö
meö því, aö brot gegn hinum óskU-
greindu geöþóttareglum ráöherrans
veröa gerö refsiverð meö allt aö
14.000,00 guUkróna sekt!
Hvað með áhöfn?
Skipstjórar hafa bent á, aö ósann-
gjarnt sé, aö miöa kvótann viö skip-
in — oftast megi kenna eöa þakka
aflabrögðin skipstjóranum — og ef
góður skipstjóri sé tekinn tU þess aö
bjarga skipi eftir skipstjóm skuss-
ans, þá muni nýi skipstjórinn sitja
fastur í aflakvótum gamla skipstjór-
ans.
Þannig óska skipstjórarnir eftir
því, aö veiöileyfin séu bundin viö þá
— þeireigi þau.
En hvað mega þá áhafnirnar
segja? Mér er nær aö halda, aö
áhafnirnar telji sig stundum eiga
nokkurn þátt í því, hvernig tU tekst,
— og þær séu ekki tUbúnar aö sam-
þykkja þaö, aö aflinn í sjónum sé
einkamál skipstjóra og útgeröar-
manna.
Er ekki nauösynlegt, aö menn
velti þessum vandamálum eitthvaö
fyrir sér?
Eg held, aö alþingi veröi sjálft aö
setja allar úthlutunarreglur hér.
Þaö kostar aö vísu talsverða vinnu
og fyrirhöfn og olnbogaskot viö kjós-
endur útií kjördæmum. En þaö er
útilokaö aö setja lög, sem heimUa
ráöherra aö gera þaö, sem honum
þóknast innan landhelginnar, svo aö
vitnað sé til oröa Guðmundar
Einarssonar á Alþingi.
Kemur ekki þing-
nefndum við
I frumvarpinu er gert ráö fyrir aö
sjávarútvegsnefndum Alþingis sél
gerö grein fyrir kvótaskiptingu.
Þetta ákvæði er hlægilegt. Alþingi á
ekki aö fylgjast meö framkvæmd
laga meö þeim hætti. Alþingi á aö
setja „opinberar reglur.” Þessar
reglur heita lög. Ef maður telur sig
órétti beittan á aö tryggja honum
leiö tU þess að ná rétti sínum fyrir
dómstólum. Almennar þingnefndir
geta aldrei gert slíkt. Þá eru þær aö
taka sér dómsvald, en tU sliks hefur
Alþingi ekki heimild.
Haraldur Blöndal.
Orkusalan til fsal:
Hvað er raunhæft
í gagnrýninni?
Oftast er miklu auöveldara aö gera
menn óánægöa meö hlutskipti sitt en
aö fá þá til aö líta raunsæjum augum á
eigin hag þegar viö utanaökomandi
aðila er að eiga. 1 gagnrýni þeirri er.
beinst hefur að fyrri og síðari orkusölu-
samningum okkar við ISAL, hefur
óspart veriö boriö saman þaö orkuverö
er viö greiöum hér innanlands og það
orkuverö er álverið greiöir. Menn geta
ekki skUiö hvernig raforkan geti verið
svo dýr hér hjá almennum notendum
þegar hægt er aö selja hana erlendum
kaupanda fyrir brot af því verði.
Mönnum blöskrar þegar borinn er
saman fjöldi kUóvattstunda sem al-
menningsveitumar nýta í samanburði
viö álveriö og þær greiðslur er fyrir
þessa raforku fást. Skiptir þá engu
máli aö í upphafi var ekki gert ráö
fyrir því að tekjur af raforkusölu tU
álversins yrðu notaöar til aö greiða
niöur raforku til almenningsveitna aö
ööru leyti en því aö hluti Búrfells-
virkjunar fékkst í upphafi tU nota al-
menningsveitna Islendingum aö
kostnaöarlausu.
Reynslan hefur samt sem áöur oröið
sú, aö æ minni hluti tekna af raforku-
sölunni tU álversins fer tU greiðslu
þeirra lána er stofnaö var til í upphafi
og nýtur aUur almenningur þess.
Ástæöan fyrir þessari þróun er fyrst
og fremst verðbólgan í heiminum sem
hefur skekkt aUt mat manna í þessu
máli. Veröbólgan verður tU þess aö þaö
orkuverð er samið var um í upphafi
veröur hlægUega lágt í samanburöi viö
verö orku frá nýjum virkjunum.
Lán þau er fengust til BúrfeUs-
virkjunar á lágum vöxtum hafa einnig
brunniö upp í verðbólgunni og veröa
héöan af aldrei greidd í raun.
ISAL hefur hagnast á verðbólgunni
eins og viö. Þó hefur tekist aö fá
hækkun raforkuverðs í samræmi viö
hækkaöan stofnkostnað í nýjum
virkjunum. Islendingar hafa því fengiö
miklu meira út úr þessari orkusölu en
áætlað var í upphafi. Ef verðlag hefði
haldist stööugt heföu þessar hækkanir
ekki fengist og tekjurnar af
orkusölunni tU álversins gengið aUar
til afborganalána.
Sá aðUi sem í raun hefur tapað, eru
eigendur þess fjármagns er fékkst að
láni tU virkjanaframkvæmdanna í
upphafi. Ekki hefur heyrst um neinar
bakkröfur frá þeim aöilum svo vitaö
sé.
Því er öfugt farið, að verðbólgan
sem hefur fært okkur óvæntar tekjur af
þessari fjárfestingu skuli veröa tU að
rugla svo mat almennings á hagnaði
okkar af henni, aö stór hluti hans telji
okkur hafa verið hlunnfama.
Raforkukostnaðurinn innan-
lands
Þaö er ekkert undarlegt, að hinn
almenni notandi raforku hér á landi sé
móttækilegur fyrir þeim áróöri, aö
hann sé látinn greiöa niöur raforku
fyrir erlendan auöhring, þegar raf-
orkureikningur heimilanna hækkar