Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1983, Page 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER1983.
13
fræöi og laga, er hafa þúsundárarík-
iö aö markmiöi. Og sérstakar her-
sveitir eru haföar til taks, svo fólk
meö blóm komist ekki aö minnis-
merkjum þeirra er eigi skildu þýska
heimspeki, eöa rússneska og eru því
dánir.
Sama er aö segja um skreiðar-
sendingar til Afríku. Islenska
kirkjan lítur þar líka aöeins á þján-
ingu einstaklinganna á þurrkasvæð-
unum, en skilgreinir eigi stjórnkerfi
þessara landa, því kærleikurinn spyr
einskis. Og þaö gjörir íslenska
kirkjan, eöa Hjálparstofnun kirkj-
unnar ekki heldur.
Því gengur hún nú fyrir hvers
manns dyr og biður um hjálp handa
hungruðum heimi. Eins vel þótt
launavinnumenn á Islandi og þeir
sem atvinnu hafa ekki, séu hart
leiknir vegna þess að hemlaför verö-
bólguskriöunnar eru oröin löng.
Hefur kirkjan nú sent sparibauka
sína á svotil hvert heimili og veriö er
aö vinna m.a. aö eftirtöldum verk-
efnum:
Framleiöslu fisktaflna úr skreiö,
en hver tafla kostar tvær krónur
íslenskar. Ein tafla fullnægir eggja-
hvítuþörf eins manns í einn sólar-
hring. Stefnt er að því að senda 600
þúsund slíkar töflur til Afríku á
næstu vikum.
Hjálparstofnunúi er þegar aö
dreifa 63 tonnum af síld til bág-
staddra í Póllandi, auk nokkurra
tonna af fatnaði. Og viöbótarsending
á saltsíld til Póllands hefur veriö ráö-
gerð í febrúar. Pólska kirkjan mun
sjá um að vamingurinn komist til
réttra skila, sumsé aö lögrbglan
boröi ekki síldina.
Þegar vitað er aö hundruö bama
deyja á degi hverjum úr eggjahvítu-
skorti, er því miður orðið of seint aö
biðja um stjómkerfisbreytingar, og
því verða menn nú aö sneiða hjá heil-
ræöum og senda eggjahvituefni í
staðinn.
Biskup Islands, herra Pétur
Sigurgeirsson, segir í erindisbréfi til
þjóöarinnar á þessa leiö, nú fyrir jól-
in:
Hjálparstofnun kirkjunnar
kveður dyra hjá þér eins og áöur á
aöventu. Tilefniö er hiö sama Jólin
hvetja okkur til líknarstarfa. Áhrifa-
ríkust er hátíðin aö því leyti sem hún
minni á bágstadda og hvetur okkur
að koma þeim til hjálpar.
Inntak hinna kristnu jóla felst í
oröum Frelsarans: „Því hungraður
var ég og þér gáfuö mér að eta,
þyrstur var ég og þér gáfuö mér aö
drekka, gestur var eg og þér hýstuð
mig, nakinn og þér klædduö mig,
sjúkur og þér vitjuöuö mín,í fangelsi
og þér komuö til min,” (Matth. 25:
35-36)
Hjálparstofnunin er starfstæki
safnaðanna, sameiningarafl til
líknarþjónustu. Beiönir eru sífellt aö
berast um hjálp. Fyrir söfnunarfé á
jólaföstu hefur Hjálparstofnunin liö-
sinnt mörgum í neyö innan lands
sem utan. Jólin og kirkjuhjálpin eru í
einingu saman á ferö sinni hús úr
húsi frá einu heimili til annars meö
hiö kristna sjónarmið að stefnu-
marki. Þaö munar um skerf þinn,
hve smár, sem þér finnst hann vera.
Margt smátt gerir eitt stórt eins og
dropamir fylla hafiö. Hjálparstofn-
unin vill vera þinn hugur og hönd aö
fórnf úsu verki til líknarstarfa.
Guö gefi þér og heimili þínu gleðileg
jól.
Undir þessi orð biskups geta víst
allir tekiö, og nú er svo haganlega að
staðið, aö jafnvel smæstu gjafir geta
gjört mikið gagn.
Lágmarksgjaldið er sumsé tvær
krónur og „Þaö munar um skerf
þinn.”
Jónas Guömundsson rithöfundur
nokkrum dögum lengur. Því aöventu
fylgir ekki aðeins ljós, söngur og
samkomur, heldur einnig viss
íhugun, sem er af hinu góöa.
Menn koma saman viö ýms tæki-
færi. Sækja konserta, aðventuguð-
þjónustur, ellegar halda þaö sem
vera fullir í blööunum í margar vik-
ur, ásamt öörum sérfræðingum, er
rogast veröa meö lífsgátuna inn á
sér, eöa þjáningu hins allsgáöa
manns.
En þó hefur maður tekiö eftir því,
aö aðventan boöar nú einkum og sér í
saltsíld handa Pólverjum. Og menn
reiddu fram fé og gáfu frakt, án þess
svo mikiö aö velta því fyrir sér,
hvers vegna þjóð er flutti út matvæli
í þúsundum lesta fyrir stríö, getur
ekki brauöfætt sig lengur? Einkum
aö því er viröist vegna nýrrar hag-
hátíð, eða búöar jólunum.
Þó hafa ýmsir bent á, aö ef til vill
gæti inntak jólasiöa okkar veriö af
öðrum toga og betri. Bæði andlega og
eins í verki. Þar hefur kirkjan gengiö
á undan, meö því aö endurvekja aö-
ventuna, þannig aö menn eru góöir
sumir nefna Litlu jólin, en þaö eru
jól vinnustaöa, skóla og þrýstihópa.
Þessi Litlu jól, eru sjálfsagt
haldin með misjöfnu sniði. Víða eru
jólaglögg og piparkökur á boðstól-
um, allt eins vel þótt dr. Gunnlaugur
og Halldór á Kirkjubóli séu búnir að
lagi sérstakan friö. Hún lægir öldur,
stillir ofsa og hún þjappar mönnum
saman.
Viö getum því bent á kærleiksverk
unnin á aöventu.
Fyrir nokkrum dögum söfnuöu
kirkjunnar þjónar til dæmis fyrir
hafa niöurstööur þeirra orðiö stjóm-
völdum einhver lærdómur. Þó eru
einstöku þættir í rekstri sjúkrahús-
anna, þar sem auöveldlega mætti
„spara”, ef spamaö skyldi kalla.
Veit almenningur í landinu, aö mörg
sjúkragögn tU daglegra nota, rann-
sóknavörur og rannsóknatæki hækka
um meira en innkaupsverö sitt
í meöfömm ríkisvaldsins? Sjúkra-
stofnanir þurfa ekki bara fjárveit-
ingar til gjaldeyriskaupa vegna rnn-
fluttrar vöru til lækninga og lækning-
arannsókna. Það fer yfirleitt f járhæð
heldur stærri en innkaupsverðiö úr
ríkissjóði í ríkissjóö aftur í formi
tolla, vömgjalds, sem ætti nú aö vera
óþarfi, og söluskatts, sem er um
fjórðungur endanlegs vöruverös.
Þarna væri nú hægt að spara meira
en helming vömverös með einu
pennastriki frá Albert, sem engan
mundi skaöa. Er leitt til þess aö
vita, aö vörusendingar, sem bráð-
vantar, liggja oft vikum saman óaf-
greiddar á hafnarbakkanum, vegna
að hluta fyrir betlifé frá erlendu
ríki? Það er virkilega kominn tími til
aö viö, sem viljum búa í siðuðu sam-
félagi, látum myndarlega til okkar
heyra um þessi mál. Ef nógu margir
rísa upp og segja sína skoðun, hörfa
stjórnvöld kannske í bili að minnsta
kosti. Þaö er oröiö óþolandi, hvernig
ríkisstjórnin ræðst • nú aftur og
aftur á garöinn, þar sem hann er
lægstur, hvort sem hún gerir það nú
vísvitandi eða ekki. Þaö er virkilega
erfitt aö ætla nokkrum manni svo illt
og einfaldara aö halda því fram, að
þeir viti raunvemlega ekki, hvað
þeireruaögera.
Hvað um láglaunafólk?
Hvernig haldiö þiö, ráöherrar
góöir, aö þaö sé aö vera ein fjöl-
skyldufyrirvinna meö 15 þúsund
krónur á mánuöi og útgjöld af íbúö,
búshaldi og bamauppeldi í þessari
dýrtíð? Hvernig haldiö þið að þaö sé
fyrir þessa sömu fyrirvinnu að lenda
einhvern tíma á hálkunni í vetur í
• „Framfærsluskylda hættir ekki og
skuldir lækka ekki þó einhver verði veik-
ur og lendi á spítala.”
þess aö ekki eru til peningar í ríkis-
sjóöi fyrir tollum og aöflutnings-
gjöldum, sem renna beint í ríkissjóð
aftur.
Eftir því, sem ég best veit, hafa
Noröurlönd lengi þótt öörum þjóöum
til fyrirmyndar um heilbrigöisþjón-
ustu handa öllum og samhjálp við
þá, sem minnst mega sín. Líka viö.
Maöur hrekkur því illa viðogspyr:
Hvers lags þjóöfélag er eiginlega aö
veröa hér þessa síðustu mánuði án
nokkurra samþykkta eöa opinberrar
umræðu? Hvaöa verkefni eru þaö,
sem eiga aö hafa hér forgang aö al-
mannafé, þegar þrengist í búi? Hver
eru þau verðmæti, sem við Islending-
ar nú, viröum og metum? Er þaö
samhjálp viö þá sjúku og sæmileg
menntun handa öllum, sem viö vilj-
um láta telja okkur til gildis meöal
þjóða, eöa er það fín flugstöð byggö í
600 milljóna skuld aö okkar parti og
svo sem 6 vikna beinbroti? Jú;
sjúkralegan kostar væntanlega
3000—6000 kr., ef svo fer sem horfir,
eða nærri alla matarpeninga fjöl-
skyldunnar þann mánuðinn, og ef
þiö fáiö aö ráða er meiningin að
kroppa í veikindagreiðslumar á
vinnustaðnum, svo aö væntanlega
veröa tekjurnar ekki óskertar, ef um
einhverja töf verður aö ræða frá
vinnu. Þetta dæmi er þó tekið um
eina af minni uppákomum, sem leiöa
til sjúkrahússvistar, og ekki af þeún
allra verst settu heldur. Eins og
alþjóð er kunnugt er nefnilega æði
mörgum launþegum ætlað aö selja
fullan vinnudag á næsta ári fyrir
minna en 15 þúsund króna mánaðar-
laun, ef svo fer sem horfir. Tvær
fyrirvinnur, sem leggja lágar upp-
hæðir saman, eru oft lítið betur sett-
ar vegna útgjalda við bamagæslu,
sem önnur launin fara kannske í að
mestu. Hvað svo um þá, sem hafa
þannig heilsu, aö þeir þurfa inn á
sjúkrahús viö og viö í skamman tíma
í senn og eru í raun aldrei fullvinnu-
færir, þó að þeir reyni sitt ýtrasta til
aö vinna eins og fullhraustar
manneskjur? A þetta fólk, sem fæst
liggur inni í 10 daga í einu, aö greiða
fyrir alia sína legudaga á sjúkra-
stofnunum sjálft — eöa taka þátt í
kostnaðinum, eins og það heitir víst á
fínu máli?
una, enda síöan meö aö þurfa að lifa
á guös náð og örorkubótum, sem eru
nú okkur öllum til skammar og
annaö hneysklið til. Þaö er veruiega
slæmt til þess aö vita, aö meirihluti
núverandi ríkisstjómar veit ekki,
eða vill ekki vita, aö flestir lands-
búar hafa ekki annað aö lifa á en
eigin vinnu, sem þeir reyna að selja,
en er nú varla talin til verömæta
lengur, ef dæma má eftir því, sem
greitt er fyrir fulla dagvinnu alls
viröist nú eiga að reka hér gagnvart
sjúklingum og öryrkjum, sé vilji
meirihluta kjósenda í þessu landi og
þeirra, sem borga hér skatta. Viö
höfum valið fyrir löngu aö búa hér í
samfélagi, þar sem samhjálp ríkir
og ákvarðanatakan er á valdi fólks-
ins, en ekki fámennisstjórnar. Um
þetta hélt ég að við værum sammála,
íhaldið og ég, þó aö annars beri
margt í milli. Hvaö sá umskiptingur
meinar, sem þykist eiga upptök sín í
iI9RPiI.il
*»!!•!!»,!
IIIIIIHIII!
glffiiiiMJ
iiHiii mmmrnn
tuipil iNllIlI llK 1XI |
VIII
ssss
„Auövitað er dýrt að reka sjúkrastofnanir, stðra og sérhsfða vinnustaði, sem eru opnir allan sólarhringinn alla
daga ársins.”
Og hvað um bömin, sérstaklega
böm meö langvarandi sjúkdóma,
sem reynt er aö hafa heima eins mik-
ið og hægt er, en þurfa þó stööugt
eftirlit á sjúkrahúsi og oft aögerðir?
Og allir þeir, sem skyndilega er
kippt undan grundvellinum á besta
aldri í miöri lífsbaráttunni og eiga
ekki afturkvæmt nema aö litlu leyti
út í atvinnulífið? Þaö er ekkert glæsi-
legt aö fá á sig erfiöan sjúkdóm og í
ofanálag að flosna upp af heimili
sínu vegna verðtryggðra skulda,
sem vaxa í 180° horn við greiðsluget-
þorra launþega þessa síöustu
mánuði. Framfærsluskylda hættir
ekki og skuldir lækka ekki, þó aö ein-
hver veröi veikur og lendi á spítala.
Stöndum vörð
um samhjálpina
Fyrir alla lifandi muni, finniö þiö
heldur heilbrigt og sæmilega efnaö
fólk til aö standa undir sjúkraþjón-
ustunni og hættiö að hella meiri út-
gjöldum tillitslaust yfir þá, sem
þegar bera meira en þeir geta. Eg
neita að trúa því, aö sú pólitík, sem
samvinnuhreyfingunni er kannske
öllu óljósara. Þessi pólitík á aö
minnsta kosti ekkert skylt viö hug-
sjónir þeirra samvmnumanna og
ungmennafélaga, sem áttu giftu-
drjúgan þátt í að byggja upp þaö
samfélag, sem enginn sæmilegur
Islendingur vill missa. Stöndum vörð
um samhjálpina öll, sem einn mað-
ur, hvar í flokki sem viö erum.
Látum í okkur heyra sem allra fyrst,
áöur en niöurrifið hefst. Sýnum ríkis-
stjómúini, að þetta er ekki viö hæfi.
Margrét Guðnadóttir
prófessor.