Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.1984, Blaðsíða 25

DV. LAUGARDAGUR19. MAI1984.
Samprófun
Beri kæranda og ákærða ekki
saman, eins og oft vill verða, fer fram
samprófun í málinu en kæranda er
heimilt að víkjast undan því að vera
viðstaddur samprófunina. Mun þaö
vera nokkuð algengt því kærendur
hafa flestir lítinn áhuga á að standa
augliti til auglitis viö ákæröa svo stuttu
eftir atburðinn. Athyglisvert er að við
samprófunina verður kærandinn að
lýsa því sem gerðist á nýjan leik í
öllum smáatriðum og ýfa þar með upp
sárin enn meir. Ekki þykir nægjanlegt
að lesa skýrsluna sem tekin er þegar
kært er.
Nú er rannsókn málsins lokiö og hafi
því ekki þegar lokið með sátt eða að
kæran er dregin til baka sendir
lögreglan það áf ram til saksóknara.
Frá 1. júlí 1977 til loka síðasta árs
fur \
tgur \
At____i
skráði Rannsóknarlögregla ríkisins
alls 126 kærur um nauðgun. Af þeim
voru 82 sendar til ríkissaksóknara til
frekari meðferðar. Af þeim tilvikum
sem kærð voru á umræddu tímabili
leiddu 58 til ákæru. 44 þessara ákæra
hafa þegar leitt til dóms.
Eftir að málið hefur verið sent til
saksóknara getur oft á tíðum liðiö æði
langur tími þangað til að það kemur til
dóms. Þessi langi biðtími hefur yfir-
leitt mjög slæm áhrif á þær konur sem
kært hafa vegna þess að meðan málinu
er ekki lokið eru margar þeirra með
hugann við það sí og æ og geta ekki á sér
heilli tekið fyrr en því er lokið. Og
þegar mörg ár geta liðið þar til málið
kemur fyrir dóm getur hver séð hvílík
kvöl þessi bið getur orðið.
Goðsagnir
Hér á landi liggja ekki fyrir 'neinar
vart fórnarlambinu oft gerð sú að þeir
eiga ekki annars úrkosti, ef svo má aö
orði komast, en að fullnægja kyn-
hvötumsínum.” (41).
Asdís bendir líka á aö sú sem verði
fyrir nauðguninni eigi einnig oft lítið
sameiginlegt með „venjulegu kven-
fólki í hugskoti almennings þannig aö
almenningur telji að aðeins fávísar,
og/eða óvarkárar konur lendi í slíkri
aöstöðu að vera naugöað.
I könnun Menachem Amirs á
nauðgunum sem framdar voru í Fíla-
nauðgara. Hallvarður og Amar full-
yrða að lækninum sé ekki uppálagt
neitt annað en að skoða viðkomandi
stúlku og votta um áverka og líkam-
legt ástand hennar. Areiðanlegar
heimildir eru þó fyrir því að læknir
þessi nánast yfirheyri stúlkumar
nákvæmar en lögreglan og er haft eftir
stúlkum aö læknisskoðun þessa manns
sé einn ógeðfelldasti hluti rannsóknar-
innar.
upplýsingar um hverjir verða fyrir
nauögun, hverjir fremja hana, aðdrag-
andaeða tilgang.
Hin almenna hugmynd um nauðgun
er vafalaust nálægt því sem segir í
grein í Vera, blaði Kvennaframboðsins
í Reykjavík, 2. tbl. 1982:
„Karlmenn nauðga konum vegna
þess að þeir verða gripnir óviðráðan-
legum kynlosta sem krefst útrásar.
Oftast er það fómarlambið sem á sök á
því aö þessi losti leysist úr læðingi.
Fórnarlambið, konan, hefði átt að sjá
til þess að karlmaðurinn kæmist ekki í
slíkt óviðráðanlegt hugarástand og
geti hún það ekki, hefði hún átt aö
berjast gegn nauðguninni af meira
afli.”
Asdís J. Rafnar bendir einnig á það í
ritgerð sinni Um afbrotið nauðgun, að í
kvikmyndum, leikritum og öðra lesefni
eru persónulýsingar „á nauðgurum á
þann veg, að þeir era ruddafengnir,
geðtraflaðir og fjarri því að líkjast
„eölilegum” karlmönnum viðkomandi
frásagnar. Þá er aðstaða þeirra gagn-
delfíu 1958 og 1960 og sem Asdís J.
Rafnar vitnar til í ritgerð sinni kemur
fram að 70 prósent þeirra nauðgunar-
brota sem voru á skrá hjá lögreglunni
hafi verið skipulögð fyrirfram, 11,4%
brotanna skipulögð að hluta og 15,9%
ekki verið undirbúin. Um hópnauðg-
anir segir sama rannsókn að 90%
þeirra séu skipulagðar fyrirfram.
Asdís dregur þá ályktun af niður-
stöðum rannsókna Amirs að nauðganir
séu ekki síður skipulagðar fyrirfram
en önnur afbrot.
Þekkjast yfirleitt fyrir
I grein í tímaritinu Veru sem vitnað
er til hér að framan er vitnaði til
könnunar Nicholasar Groth sem hann
setti fram í bókinni Men who Rape.
Þar kemur fram aö flestir nauðgarar
sem Groth ræddi við „bjuggu við
ágætis kynlíf, voru giftir eða í sambúö
eða höfðu næg tækifæri til að njóta
samfara með samþykki konu ef þeim
bauö svo við að horfa ”.
Rannsóknarlögreglumenn íslenskir
sem viö höfðum samband viö treystu
sér ekki til að gefa neinar almennar
lýsingar á hverjir væra fremjendur
eða fómarlömb nauðgana á Islandi,
aðrar en að fórnarlamb og brotamaður
væru yfirleitt á svipuöum aldri og aö
þau þekktust yfirleitt fyrir. Og þar
eram við einmitt komin að einni
goðsögninni í viðbót. Hún er sú að
fómarlamb og fremjandi séu ókunnug
hvort öðra. Samkvæmt könnunum
Menachem Amirs, segir Asdís J.
Rafnar, eru „nauðganir ekki venju-
legastar þannig aö brotamaður og
brotaþoli þekkist ekki fyrir heldur að
um góðkunningja eða nágranna sé að
ræða”.
Eitt af því til viðbótar sem er al-
mennt trúaö er að yfirleitt sé ölvun í
sambandi við nauðganir. I 2/3 þeirra
mála sem Menachem Amir kannaöi
var hins vegar ekki um ölvun að ræða.
En hvaða hvatir liggja að baki
afbrotinu nauðgun? Greinin í Vera
sem vitnað er til segir frá niðurstöðum
Nicholasar Groth um þaö efni. Hann
skiptir hvötum að baki nauðgun í:
reiði, kröfu um yfirráð eða sadisma.
Stundum blandist þetta allt saman en
stundum sé eitt alveg yfirgnæfandi.
„I tilefni hins fyrstnefnda verður
kynferðislegt ofbeldi vopn, vegna þess
að hann skynjar það sem mest niður-
lægjandi af öUu því sem hann kann að
gera.”
Sá sem sækist eftir yfirráðum sækist
eftir að beygja fómarlambiö undir
vilja sinn. „Oft er um að ræða karl-
menn sem finna til minnimáttar en
bæta upp fyrir máttleysið að því er
þeim sjálfum þykir” með verknaðin-
um, segir í grein Veru.
Hinir síðastnefndu, sadistarnir, fá
útrás fyrir löngun til að misþyrma í
gegnum nauðgun.
I könnun Groths skiptast nauögar-
arnir eftir hvötum til verknaðarins í:
staðfestingu karlmennsku og yfirráöa-
leit 55%, reiði og hefndarhug' 40% og
sadisma 5%.
-SGV/SþS.