Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.1984, Page 13

DV. MÁNUDAGUR 2. JULl 1984.
13
Veröhækkunarákvæöi í
stóridjusamningum
Þegar rætt er um rafmagnssölu-
samninginn, sem gerður var við
ISAL 1965, er það oft gagnrýnt, að
ekki skuli þá hafa verið samið um
verðhækkunarákvæði, sem tryggðu
hækkun raforkuverðsins í samræmi
við hækkun orkuverðs í heiminum.
Með réttu er því þá svarað til, að á
þeim tíma gat enginn séð fyrir þá
miklu verðbólgu, sem orðið hefur
víða um heim og hefur m.a. leitt til
verulegrar hækkunar á orkuverði.
Þá var það almenn skoðun í heimin-
um, aö orkuverð myndi haldast stöð-
ugt og því voru þá víða um heim
gerðir orkusölusamningar vegna
stóriðju til langs tíma á föstu verði.
Þessari stefnu var fylgt hér á landi
eins og víða annars staðar.
Samið um hækkun
Vegna mikilla hækkana á
orkuverði var samningurinn við
ISAL tekinn til endurskoðunar 1975
og verðið hækkað úr 2,5 mill á kwh. í
6,5. Þá hefur verið gert bráðabirgða-
samkomulag um hækkun í 9,5 mill,
sem er næstum því sama verö og
stóriðja greiðir fyrir rafmagn í
Noregi og enn er stefnt að frekari
hækkun raforkuverðsins í þeim
samningum, sem nú standa yfir.
Þegar menn velta því fyrir sér nú,
hvort um skammsýni hafi verið að
ræöa árið 1965 að hafa ekki trygg
veröhækkunarákvæði, er jafnframt
nauðsynlegt að athuga, eftir hvaða
reglum hefði verið nauðsynlegt að
fara til að tryggja eðlilegar
verðhækkanir. Algengast er að nota
einhverjar vísitölur í því skyni,
annaðhvort einhverjar almennar
vísitölur eða reikna út frá beinum
framleiöslukostnaði á raforku.
Engin vísitala
hefði dugað
Vísitala byggingarkostnaðar er
algeng í slíkum viðmiðunum hér á
landi. Reiknað hefur verið út, hvað
rafmagnsverðið væri í dag, ef samið
hefði verið um, að það hækkaði í
samræmi við vísitölu byggingar-
kostnaðar. Samkvæmt þeirri vísitölu
hefði veröiö hæst farið í ca 7,7 mill.,
en væri nú um 6 mill. Gengisbreyt-
ing krónunnar gagnvart dollar hefur
hér áhrif, en rafmagnið frá ISAL er
greitt í dollurum.
Þjóðhagsstofnun hefur reiknað
tvær vísitölur, sem eiga að endur-
spegla kostnaðarhækkanir við
virkjanir. Annars vegar er það vísi-
tala virkjana hjá Rafmagnsveitum
Kjallarinn
BIRGIR ÍSLEIFUR
GUNNARSSON
ALÞINGISMAÐUR.
ríkisins og hins vegar vísitala
virkjana hjá Landsvirkjun. Hvorug
þessara vísitalna hefði tryggt Lands-
virkjun núgildandi orkuverð.
Vísitala RARHÍ hefði gefið 6,2 mill í
dag og vísitala Landsvirkjunar 5,8
mill.
Hægt er að hugsa sér að beita er-
lendum vísitölum til að tryggja raf-
orkuverð. I Bandaríkjunum er reikn-
uð út vísitala heildsölukostnaðar og
er hún oft notuð til viðmiðunar í
verksamningum. Ef þeirri vísitölu
hefði verið beitt, væri rafmagns-
verðið nú 7,6 mill. Svipuð niðurstaða
fengist, ef rafmagnsverð heföi verið
miðað við álverð í heiminum. Sama
er hvort miðað er við skráð verð í
Bretlandi, Bandaríkjunum eða
Þýskalandi. Þær viðmiðanir hefðu
gefið í dag rafmagnsverð á bilinu
6,1—7,2mill.
Flókið og
vandasamt verk
Þessar tölur sýna, aö líklega hefðu
engar þessara verðtryggingarreglna
gefið þá hækkun raforkuverðs, sem
bráöabirgöasamkomulagið við ÍSAL
frá því í september sl. gefur, þ.e. 9,5
mill. Þessar tölur sýna einnig,
hversu léttvæg sú gagnrýni er, að
tryggja hefði átt í upphafi hækkun
raforkuverðs með verðhækkunar-
reglum. Þá sýna þessar tölur einnig,
hversu vandasamt það er að ætla
fyrirfram að semja um ákveðnar
veröhækkunarreglur, sem tryggi
hagsmuni Islendinga um alla
framtíö.
Hér hefur aðeins verið gert að um-
talsefni eitt atriði af mörgum flókn-
um atriðum, sem semja þarf um við
Alusuisse. Það er því eölilegt, að
þessir samningar taki langan tíma.
Birgir ísl. Gunnarsson.
Q „Þessar tölur sýna, að liklega hefðu eng-
ar þessara verðtryggingarreglna gefið þá
hækkun raforkuverðs, sem bráðabirgðasam-
komulagið við ÍSAL frá því í september gefur,
þ.e. 9,5mill.”
DALALÍF
1984
Kjallarinn
HANSÍNA B. EINARSDÓTTIR OG
HJÖRLEIFUR SVEINBJÖRNSSON,
STARFSMENN ÚTIDEILDAR
í REYKJAVÍK
Þaö eru víst engin ný sannindi að
útilegur séu orðnar fastur partúr af
þjóðh'finu. A sumrin er alltaf sægur
af fólki sem tekur sig upp með tjald
til að losna við , borgarysinn.
Vinnutími velflestra ræður því að
helgarnar eru gjarnan notaðar til
þess arna.
Hefð hefur skapast fyrir því að
það er einkum um hvítasunnu- og
verslunarmannahelgar sem mikið er
um tjaldútilegur og hafa skipulögð
mót verið haldin í áraraðir. Kyn-
slóðabilsins fræga gætir ekki svo
mjög um verslunarmannahelgina —
enda hálf þjóðin þá á faraldsfæti —
en hvítasunnan er orðin nk. séreign
unglinganna. Það var enda margt
um unglinginn í Þjórsárdalnum um
hvítasunnuna í ár, en þar stóð
Héraðssambandið Skarphéðinn fyrir
útihátíð sem nefndist Dalalíf 1984.
Getum þess sem
vel er gert
Það er að vísu nokkuð um liðið
síðan mót þetta var haldiö en samt
viljum við ekki láta undir höfuð
leggjast að koma á framfæri skoöun
okkar á hvernig til tókst. Þaö er ekk-
ert með það að skipulag þessa móts
var með ágætum og leystu aðstand-
endur flestan vanda af stakri prýði.
Nefna má að vaktir voru skipulagðar
á öllu svæðinu til að annast hvers
konar gæslu, eftirlit og þjónustu, og
voru um 40 manns á vakt i einu.
Þessar vaktir voru þrískiptar og var
En er ekki ofi/agt að lik skuii vera iaðalhlutverkum á fjórum Ijósmyndum afátta sem birtust með greininni?'
vakt allan sólarhringinn. Alls tóku
um 300 manns þátt í þessu starfi.
Þarna voru starfræktar sjoppur,
slysavakt og löggæsla var á staðnum
sem og nóg af útikömrum. Rútu-
ferðir á og af staðnum voru fjölda-
margar og vel skipulagðar. Þá var
einnig reist stórt tjald, lárétta tjaldið
svokallaða, og þar áttu þeir innhlaup
sem illa voru á sig komnir. Það sem
helst var aðfinnsluvert um fram-
kvæmd móts þessa var að þetta
lárétta tjald var óupphitað en eftir
fýrstu nóttina var komið þar fyrir
teppum til að halda hita á þeim sem
tímabundið urðu úr heimi hallir.
Um 2000 unglingar mættu á
svæðið. Flestir dvöldu frá föstudegi
og fram á sunnudag í góðu veðri. Ut-
búnaður flestra var með ágætum.
Auk sjálfsagöra hluta eins og tjalds
og svefnpoka voru langflestir með
allan nauösynlegan fatnað til að
mæta duttlungum veðurguöanna og
afsönnuöu í stórhópum þá kenningu
að fáir kunni sig í góðu veðri heiman
að búa. Þaö kom í ljós á sunnudag-
inn, þegar lítilsháttar fór að rigna,
að þau höfðu ekki látið
föstudagsblíðviðrið villa sér sýn við
undirbúning ferðalagsins; regn-
gallarnir höfðu fengiö að fljóta með.
Allt er hey í
agúrkutíðinni
En því erum við að rifja þetta upp
að DV gerði þessu móti skil í fyrsta
tölublaði sem út kom eftir hvíta-
sunnu. Heil síða lögð undir myndir
og texta. Utaffyrir sig heilmikil
pressa þegar unglingar og málefni
þeirra eiga í hlut. Bara verst að hér
er endurtekin sama gamla sagan um
unglingana á fylliríi. En eflaust er
blaöamanni og ljósmyndara vork-
unn. Það segir sig sjálft að maöur
leggur ekki á sig að keyra alla leið
upp í Þjórsárdal án þess að snúa
aftur með alminlega frétt. Og þá er
komið að því gamla vandræðabarni
aflra fjölmiðla, fréttamatinu: Af
hverju þurfa fréttir endilega að vera
eitthvað neikvætt og krassandi?
Auðvitað var heilmikið fyllirí í Þjórs-
árdalnum. Ekki erum við að bera á
móti því. En er ekki ofílagt að lík
skuli vera í aðalhlutverkunum á
f jórum ljósmyndum af átta sem birt-
ust með greininni? Og þarf endilega
að fara með allt sem mótinu tengdist
annað en brennivín eins og
mannsmorö? Hefði verið nokkuð að;
því að geta um góða skipulagningu;
þeirra Skarphéðinsmanna? Eða að
það var bara í undantekningartilfell-
um að unglingamir voru ekki ágæt-
legaútbúnir?
Það er ekki svo að skilja að blaða-
maðurinn hafi verið aö bölsótast út í
staurf ulla unglinga sem væru að fara
með arfinn til andskotans eða eitt-
hvað álíka óskemmtilegt.
Neineineinei. Tónninn í greininni var
meira að segja heldur vinsamlegur.
Talað er um að fólk hafi almennt
verið í góðu skapi og hresst og þar
fram eftir götunum. Málið er bara að
einhliða umfjöllun af þessu tagi er til
skaða. Unglingarnir eru nú einu
sinni afurð af okkar þjóðfélagi, hinna
fullorðnu. Hættum þess vegna að
einblína á einstaka, neikvæða þætti í
fari þeirra — í þessu tilfelli brenni-
vínið — þætti sem við höfum engin
efni á að gagnrýna hvort sem er.
Reynum frekar að skilja að þau eru
fólk sem þarf á trausti og hlutverki í
lífinuaöhalda.
Blaðamennska af þessu tagi er
einnig að því leytinu skaðleg að hún
elur á tortryggni foreldra gagnvart
börnum sínum. I flestum tilfellum
alveg að ástæðulausu.
Hansina B. Einarsdóttir,
Hjörleifur Sveinbjörasson.