Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1985, Blaðsíða 4

4
DV. FÖSTUDAGUR 8. MARS1985.
„YFIRGENGILEG
YFIRREAKSJÓN”
Þaö má meö nokkrum sanni segja aö
Jón Baldvin Hannibalsson, formaður
Alþýöuflokksins, sé kominn upp á kant
við alla forystumenn jafnaðarmanna-
flokka á Norðurlöndum. Ástæöan er
ýmis ummæli hans og skrif á síðustu
vikum. Ummæli hans um „finnlandi-
seringu” sem hann viöhafði í
sjónvarpsþætti meö öðrum formönn-
um stjórnmálaflokkanna þann 11.
desember síðastliöinn, virðast þó
alvarlegust.
Jón Baldvin neitaði að hafa viðhaft
þessi ummæli á blaðamannafundi í
Þjóðleikhúskjallaranum sem hann
boðaði sérstaklega tii að sverja af sér
þessi ummæli. Frá þeim viðræðum er
greint annars staðar hér á síðunni.
Eftir að hafa svarið þetta af sér á
fundinum var Jóni bent á aö ummælin
hefði hann viðhaft í sjónvarpsþættin-
um en ekki í blaðagreinum. Jón fór þá
rakleiðis upp í sjónvarpshús og fékk að
hlusta á þáttinn. Þar kom hið rétta í
ljós. Þar frétti Jón einnig að Bjarni P.
Magnússon, fyrrverandi formaður
framkvæmdastjómar Alþýðuflokks-
ins, heföi verið á ferð í sjónvarpinu þá
um morguninn. Jón lagði saman tvo og
tvo og fékk út að Bjarni heföi fengið
upptöku af sjónvarpsþættinum 11.
desember og komið honum til erlendra
fréttamanna á Noröurlandaráðsþingi.
Milli Jóns og Bjama ríkir lítil vinátta
og hefur Jón því taliö að Bjami ætlaöi
að koma höggi á hann meö þessum
hætti.
Rangar sakir
á Bjarna P.
Bjami P. Magnússon var hins vegar
í sjónvarpshúsinu þeirra erinda að fá
upptöku af Kastljósi sem sent var út
þriðjudaginn 5. febrúar. Tveir
-kunningjar hans, fyrrverandi og
núverandi framkvæmdastjórar sam-
taka jafnaðarmanna á Norðurlöndum,
vildu eiga upptöku af þættinum.
Astæðan var sú að í þættinum var þeim
att saman Jóni Baldvin og Anker
Jörgensen vegna ágreinings þeirra um
kjarnorkuvopnalaus Noröurlönd. Þar
sem það er nánast óheyrt innan
norrænu kratafjölskyldunnar aö krata-
foringjum sé att þannig saman vildu
þessir menn eiga upptöku af því að því
er Bjarni sagði í samtali viö DV í gær.
Jón Baldvin bar þessar sakir á
Bjarna í Morgunblaðinu í gær. Af þeim
sökum hefur Bjami fengið skjalfestan
vitnisburð um að hann hafi aðeins
fengið afrit af þessum Kastljósþætti
hjá starfsmanni sjónvarpsins.
Hiö rétta í málinu er að ummæli Jóns
í sjónvarpi 11. desember fóru ekki
framhjá finnska sendiherranum á
Islandi. Hann fékk þá þegar afrit af
þessum ummælum og sendi þau eins
og vera ber til utanríkisráðuneytisins í
Finnlandi. Þaðan berast þau til Kalevi
Sorsa, forsætisráðherra Finnlands.
Af þessum ástæðum ákvað Sorsa að
mæta ekki í hóf sem Alþýðuflokkurinn
hélt norrænum jafnaðarmönnum á
Norðurlandaráösþingi síðastliðiö
mánudagskvöld. Sorsa gaf finnskum
blaöamönnum þá skýringu að honum
hefði borist þessi ummæli Jóns Bald-
vins til eyma. Finnsku fréttamennim-
ir fengu síðan ummælin orðrétt hjá
finnska sendiherranumí Reykjavík.
En hver vom þessi ummæli sem hafa
farið svo fyrir brjóstiö á finnskum
jafnaðarmönnum? Ummælin viöhafði
Jón Baldvin í svari við fyrirspurn frá
fulltrúum Kvennalistans í fyrr-
greindum sjónvarpsþætti 11. desemb-
er. Hann var spurður hvort hann teldi
að það væri ábyrgðarhluti aö lýsa
Island kjamorkuvopnalaust svæði.
Svar Jóns er þannig orörétt:
Hin fleygu ummæli
„Það breytir því hvernig að því er
staðið. Eg rifja upp að það er eitt
meginmarkmiö sovéskrar utanríkis-
stefnu í okkar heimshluta og litið á það
sem fyrsta skref að fá sum Noröur-
landanna, þau sem í Atlantshafs-
bandalaginu eru, Noreg, Island, Dan-
mörk, til þess aö segja sig úr NATO og
það á aö vera fyrsta skref í þá átt að
rjúfa varnarsamstarf Vestur-Evrópu
og Bandaríkjanna. Ef að þetta er gert
að sovésku frumkvæði og á sovéska
ábyrgð þá gæti þetta oröið fyrsta
skrefið að „finnlandiseringu” Norður-
landanna og eyðilegging á öryggiskerfi
lýðræðisríkjanna í okkar heimshluta.
Ef hins vegar hér er um aö ræða
gagnkvæmt samkomulag og þá ekki
hvaö síst ef um væri að ræða
kjamorkuvopnalaust svæði í Mið-
Evrópu, þar sem báðir aöilar tækju á
sig gagnkvæmar skuldbindingar, til
dæmis Sovétmenn fjarlægðu líka fyrir
sitt leyti þær eldflaugar sem nú ógna
öryggi Evrópu, þá gæti þetta verið álit-
legleið.”
Þannig hljóðuðu þessu ummæli Jóns
Baldvins sem urðu þess valdandi að
Kalevi Sorsa kom ekki í kvöldveröar-
boð Alþýöuflokksins og Jón Baldvin
hefur nú séð ástæðu til að biðjast sér-
staklega afsökunar á. Þá afsökun
sendi hann á telexi til Sorsa í gær með
þeim orðum að hann myndi aldrei taka
sér þetta orð „finnlandisering” í munn
aftur.
Það er ekki gott að segja til um
hvaða áhrif þetta kann aö hafa á sam-
skipti Alþýöuflokksins við aðra
jafiiaðarmannaflokka á Norðurlönd-
um. Þessi ummæli hafa setið lengi í
finnskum jafnaðarmönnum og sam-
skipti þeirra við formann Alþýðu-
flokksins síðan verið stirð þótt Jón
Baldvin sé nú fyrst aö átta sig á ástæðu
þess. Hann sagði í samtali við DV að
hann hefði fyrst orðið þessa var á f undi
jafnaöarmanna í Osló þann 17. janúar
síðastliðinn. Þá kom það honum á
— segirJón
Baldvinum
umfjöllun
fjölmiðla um
ágreining
hansvið
norræna
krataforkólfa
óvart aö Finnarnir heilsuðu honum
ekki án þess að hann fengi á því nokkra
skýringu. Skýringin kom ekki fyrr en
eftir kvöldverðarboð Alþýðuflokksins
síöastliðinn mánudag.
Jón Baldvin
sniðgenginn
En það var ekki aðeins fjarvera
Kalevi Sorsa sem varpaði skugga á
það boð. Anker Jörgensen var varla
kominn inn úr dyrunum er hann hóf
mikinn reiðilestur yfir Jóni Baldvin
vegna afskipta hans af fyrirhuguðum
ræðuhöldum Ankers um kjarnorku-
vopnalaust Island. Aðrir norrænir
krataforingjar nánast sniðgengu for-
mann Alþýðuflokksins í boðinu.
Anker Jörgensen sagði í samtali við
DV aö hann teldi þessi mál ekki myndu
hafa veruleg áhrif á samskipti nor-
rænna jafnaðarmannaflokka við
Alþýðuflokkinn. Hann sagðist telja aö
skoðanaágreiningur milli Alþýðu-
flokks og annarra jafnaðarmanna-
flokka á Norðurlöndum væri ekki eins
mikill og fram kæmi í ummælum Jóns
Baldvins. Gunnar Berge, varafor-
maður þingflokks norska Verka-
mannaflokksins, svaraöi sömu spurn-
ingu á þennan veg: „Nei, þaö tel ég
ekki. En það er háð því hvað maður
tekur sérkennilegar fullyrðingar hans
alvarlega,” og bætti því við aö það
væri varla hægt að taka þær alvarlega.
Sjálfur segir Jón Baldvin að hann
geti ekki ímyndað sér að þetta hafi
áhrif á samstarfið. Hann segir reyndar
að öll þessi umræöa sé „yfirgengileg
yfirreaksjón”. „Þetta er dauðþreytt
blaðamannalið sem hefur hangið hér
yfir engu á Norðurlandaráðsþingi og
hleypur upp til handa og fóta þegar það
heldur aö það sé að ná í frétt.”
ÓEF/APH
Þátttakendur i hinum umdeilda sjónvarpsþætti 11. desember ræða
saman að þættinum loknum. Þorsteinn Pálsson, Jón Baldvin
Hannibalsson og Páll Magnússon fréttamaður. Væntanlega er eitthvað
annað en finnlandisering á dagskrá. DV-mynd BJ. BJ.
Jón Baldvin
við norræna
blaðamenn:
Jón Baldvin Hannibalsson formaöur
Alþýðuflokksins boðaöi norræna blaða-
menn sem staddir voru á þingi Norður-
landaráös til fundar í Þjóðleikhús-
kjallaranum síðdegis á miðvikudag.
Ætlunin var að sverja af sér ýmis
móögandi ummæli sem hann átti aö
hafa viöhaft um aðrar Norðurlanda-
þjóöir og stjómmálaforingja.
DV birtir hér orðréttar spumingar
og svör sem fram komu á fundinum.
En sem kunnugt er hefur Jón síðan
breytt afstöðu sinni og viðurkennt að
hafa viöhaft ummæli sem hann neitar
á þessum f undi.
„Um þetta mál vil ég segja þetta:
Eg vissi ekki að finnski forsætisráð-
herrann hefði verið aö mótmæla ein-
hverju sem ég hafði sagt. Eg las fyrst
um það í Þjóðviljanum að sú var
staðreyndin. Þar stóð að mótmæli hans
stöfuöu af einhverju sem ég átti að
hafa sagt í einhverjum ræðna minna.
Mitt svar við þessu er einfaldlega aö
þetta er ekki rétt. Það hugtak
(finnlandisering) hef ég aldrei notað.
Ef einhver hefur sagt þetta við Finn-
ana þá er það ósatt.
Ég er m.a. komin hingað til að fá
tækifæri til að útskýra þetta beint fyrir
Kalevi Sorsa að þetta er ekki satt.”
— Hvað ætlar þú að gera í þessari
stöðu? (Spurning frá finnskum blaða-
manni).
„Það eina sem ég get gert er að ná
sambandi við Sorsa og segja honum og
sanna fyrir honum að þessir hlutir sem
ALDREINOTAÐ HUGTAKIÐ
„FINNLANDISERING”
einhverjir aörir hafa sagt að ég hafi
sagt séu ekki réttir.”
— Þú ætlar sem sagt að biðja hann
fyrirgefningar? (Spuming frá finnsk-
umblaðamanni).
„A ég að biðjast afsökunar á ein-
hverju sem ég hef aldrei sagt. Eg held
að ég verði að fá leyfi til að leiðrétta
það sem aðrir hafa sagt. ”
— En hvemig lítur þú á mótmæli
Sorsa?
„Eg get reyndar ekki myndað mér
neina skoðun á því, ef það er rétt sem
kommúnistadagblaðiö segir að þetta
hafi verið gert í mótmælaskyni við um-
mæli mín um Finnland.
Ef Sorsa segir að honum hafi verið
sagt þetta þá spyr ég hann hver sagði
þér þetta? Ef hann segir að ég hafi
sagt þetta einhvers staöar, þá spyr ég
hann um hvar ég hafi sagt þetta.
Eg hef skrifað nokkrar greinar um
utanríkismál upp á síðkastiö. Eg hef
lesiö þær allar núna og þar er ekkert
sem bendir til þess að ég hafi sagt eitt-
hvað móðgandi um Finnland.
Um skeið var ég í bæjarstjóm Isa-
fjarðar. Isafjörður á vinabæ í Finn-
landi, í Karilja. Þar hef ég verið og
þaðan hafa Finnar komið hingað í
heimsókn. Eg vil aðeins segja það að
ég hugsa sérstaklega hlýtt til Finna
vegna þeirra samskipta sem ég hef
haftviðþá.”
— Hvaða augum lítur þú á hugtakið
„finnlandisering”? (Finnskur blaða-
maður)
„Ég hef aldrei notað það. Aldrei.”
Þá spurði blaöamaðurinn Jón hvort
þetta hugtak væri til. Jón vitnar þá í
bók sem gefin hafi verið út i Moskvu
um ísland. Þar er ekki notað hugtakiö
um að finnlandisera. Hins vegar er
talað um að eitt af verkefnum Rússa sé
aö koma Islandi úr NATO. Þar segir aö
það mundi vera mikill sigur fyrir
friðarbaráttuna ef það heppnaðist að
koma Islandi úr NATO. Þar segir
einnig að ef Island, Noregur og Dan-
möric færu úr þessum hemaðar-
samtökum og stofnsettu kjarnorku-
laust svæði meö tryggingu af hálfu
Rússa þá væri það fyrsta skrefið í átt
að gagnkvæmum friði.”
— Hvað átt þú við þegar þú talar um
aö Finnar eigi erfitt með að spila út
sínum spilum án sænskrar hjálpar?
(sænskur blaðamaður)
„An sænskrar hjálpar? Stóla Finnar
ásænskahjálp?”
— Hefurþúekkisagtþetta?
„Nei, nei, ég hef ekkert sagt um
sænskahjálp.”
— En hvað úm utanríkisráðherrann
sem ekki sér né heyrir? (sænskur
blaðamaður)
„Það er nú bara eitthvað sem ég les
um í sænkumdagblöðum.” (Núlas Jón
upp kafla sinn um Svíana. Þá las hann
þá útgáfu þar sem ekki var minnst
einu orði á utanríkisráðherrann.)
— Þetta er allt sem þú sagðir um
Svíana?
„Já.þaðheldég.”
Aftur var Jón spurður um utanríkis-
ráðherrann. Þá rak hann augun í
annað sem hann haföi skrifaö um Svía.
I hans plaggi stóð — enda þótt sænski
utanríkisráöherrann þykist hvorki
heyranésjá.
Þessi ruglingur mun þannig til kom-
inn að Jón Baldvin skilar kjallaragrein
sinni, sem birtist í DV í gær, síöastlið-
inn mánudag. Þar segir orðrétt: „Aö
sögn Svía er Eystrasaltið morandi í
sovéskum kafbátum sem flytja
kjamorkuvopn. Þá ber stundum upp á
sker undir bólvirkjum hins konunglega
sænska flota.” Snemma á þriðjudags-
morgun hringir Jón Baldvin hins vegar
til blaðsins og biður um að bætt verði
við þessa setningu. Viðbótin hljóðaði
svo: „... enda þóttsænskiutanríkisráð-
herrann þykist hvorki heyra þá né
sjá.”
Meö þessari viðbót birtist greinin
síðan í DV í gær. Hann hefur hins vegar
látið Morgunblaðið hafa greinina án
viðbótarinnar. Blaðamenn viröast hins
vegar hafa ýmist fengið greinina með
eða án viðbótarinnar. Það jók enn á
ruglinginn.
aph/oef
VottorA Bjarna P. Magnússonar frá starfsmanni sjónvarpsins um að Bjarni
hafi aðeins fengið hljóðupptöku af Kastljósþætti fró 5. mars. Þar með
hreinsar Bjarni sig af þeim áburði Jóns Baldvins að hann hafi komið hinum
fleygu ummælum Jóns til finnskra fráttamanna.