Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1985, Síða 9

DV. LAUGARDAGUR 8. JUNl 1985.
57
andi um krossviðarleikmyndir eins
og teiknimyndafígúrur meö armana
útrétta. Meöal þeirra sem rísa upp
eru Nóbíturinn (Bela Lugosi), hin
töfrandi Nábítskona hans (Vampira,
sem á sínum tima stjómaöi miðnæt-
urþóttum í sjónvarpinu) og síðast, en
alls ekki síst, lögregluforinginn Clay
(Tor Johnson, „sænski risinn”).
Eftir að hann hverfur af sjónarsvið-
inu fara lögreglumenn út í kirkju-
garðinn ógurlega til að reyna aö
kveða niður ófreskjumar. Löggur
þessar em engar smáræöismann-
vitsbrekkur: „Eitt er víst,” hrópar
háttsettur lögregluforingi. „Clay
hefur verið myrtur!” og eftir að
hafa hugsað sig um nokkra stund
kemst hann aö niðurstöðu sem
Sherlock Holmes hefði verið full-
sæmdur af: „Og einhver hefur gert
það!”
Einn maður getur
bjargað mannkyni
En þrótt fyrir vit í kollinum tekst
lögreglumönnunum ekki að hafa
hemil ó vaxandi óhugnaöinum og
herinn er kallaður út. Áhorfendur fó
að sjó æöstu hershöfðingja Banda-
ríkjanna í réttu umhverfi sínu; skrif-
stofa Roberts hershöfðingja er bæði
þröng og eyðUeg en ó skrifborði sínu
hefur hann þó einn lampa og tvo
svarta síma. Næst er brugðið upp
myndum af skriödrekum ó fullri
ferð, eldflaugum í skotstöðu og orr-
ustuskipum ó hraðri leið um heims-
höfin (allt greinilega aðkeyptar
auglýsingamyndir fró hemum) en
jafnvel þessi viöbúnaður dugar ekki.
Ahorfendur fó að fylgjast með geim-
búunum sleppa; þrír pappadiskar
endasendast um loftið.
Nú stendur aðeins einn maður
milli grafarræningjanna og mann-
kynsins, þotuflugmaðurinn Jeff Tent
sem Gregory Walcott leikur. Hann
heldur af stað ásamt félaga sínum til
að eyða óvinunum en óður en hann
fer kveður hann konu sína (Monu
McKinnon) á afar eftirminnilegan
hátt.
„Ég hef þó koddann
þinn"
Hún: Farðu varlega. Hafðu ekki
óhyggjurafmér.
Hann: Æ, þú ert það eina sem ég
hef óhyggjur af. Gleymum þessum
fljúgandi diskum. Þeir em þama
uppi! En það er eitthvað úti i kirkju-
garðinum — og hann er of nálægt til
aö mér sé rótt.
Hún: Diskamir em þama uppi —
og kirkjugarðurinn er þama úti. En
ég verð læst þama inni (bendir ó
svefnherbergið). Núna. Farðu nú út í
bláinn.
Hann: Þú lofar að læsa að þér
undir eins?
Hún: Eg lofa því. Auk þess — verð
ég komin i rúmið óður en hólftími er
liðinn. Með koddann þinn við hliðina
ómér.
Hann: Koddannminn?
Hún: Nú, eitthvað verö ég aö hafa
til að halda mér félagsskap þegar þú
ertfarinn!
En því miður gleymir eiginkonan
aiveg aö læsa að sér og þegar
zombiinn Tor Johnson ris úr gröf
sinni líkastur flóðhesti aö koma úr
kaf i er hún honum auðveld bróð.
Geimbúar og draugar
kýldir í klessu
Orrustuvöllurinn hefur nú verið
markaöur. Annars vegar eru geim-
búamir og nábítarnir fylgisdraugar
þeirra sem halda ungfrú McKinnon
fanginni í geimskipinu; hins vegar er
Jeff Trent. Til þess að bjarga kon-
unni sem hann elskar og mannkyni
öllu um leið upphugsar Trent flókna
og hugmyndaríka áætlun: hann ætl-
ar að ráðast um borð i geimskipið og
kýla óvinina í klessu. Og það gerir
hann. Þó geimbúamir búi yfir nægri
tækni til þess að vekja þá dauðu til
lífsins eiga þeir greinilega enga vöm
gegn snöggu hægri handar höggi. Er-
os er sleginn í hel og um leið kviknar
i geimskipinu af einhverjum ástæð-
um. Trent og kona hans sleppa burt í
tæka tíð en geimskipið brennur til
kaldra kola á flóttanum. Mannkyni
er borgiðíbili.
Og nú birtist Criswell aftur á tjald-
inu og mælir alvarlegur á svip: „Vin-
ir minir, það sem þið hafið séð er
„Versta
kvikmynd
allra tíma”
Tor Johnson er risinn upp frá dauðum og ögnar hér hinni elskulegu
Monu McKinnon.

Hún hefur þó alltaf koddann hans. Mona McKinnon og Gregory
Walcott í hlutverkum sínum.
Innrásarmennirnir úr geimnum fara yfir rullurnar sinar ásamt
sögumanninum, hinum ógleymanlega miðli og spámanni Criswell
(sitjandi).
Ekki fundum við nægilega góðar myndir af snillingnum Edward
Wood. Hér sést hann þó lengst til hægri og með honum eru þrjár
leikkonur og sjálfur Bela Lugosi sem lauk frægum ferli á heldur
óhrjálegan hátt i myndum Woods.
byggt á eiðsvömum framburði.” Og
bætir svo við, sannfærandi: „Getið
þið sannað að þetta hafi ekki gerst?
Guðhjálpi okkur í framtíðinni! ”
Áætlun tíu á leiðinni?
Criswell þessi er óreiðanlegur
maður svo þaö er eins gott að trúa
honum. Hann spóði því ó sinum tima
að 1973 yrðu fjölmargar borgir
Amerfku byggðar kynvillingum ein-
göngu; að í mars 1976 myndi Banda-
rikjastjórn gefa indiónum næstum
allt fylkið Nýju Mexíkó; að órið 1982
myndi mannót færast i tisku i fylkinu
Pennsylvaníu; aö skyndileg skalla-
plága myndi geisa meðal kvenna i
Missouri órið 1983; og loks að ein-
hvem tíma á þessum óratug muni
verða haldin róðstefna helstu vits-
munavera innan sólkerfisins i Las
Vegas. Þar munu mæta fulltrúar
Mars, Venusar, Neptúnusar, tungls-
ins og Bandaríkjanna. Ekki gat
„miðillinn” þess í spádómi sínum
hvort þau Eros og Tanna yrðu meöal
þátttakenda. Kannski þau séu of önn-
um kafin við að setja saman Áætlun
tiu...
Sami veggurinn
notaður þrisvar
Burtséö fró sjálfum söguþræðin-
um er Áætlun niu utan úr geimnum
snilldarleg að hér um bil öllu öðm
leyti. Eins og vant er í myndum
Woods er tæknivinnan til dæmis ó
mjög hóu plani. Pappadiskunum
fylgir jafnan ljósgeisli fró vasaljósi
og einn og sami veggurinn er notaður
á mjög hugmyndaríkan hótt til þess
að túlka allt í senn: stjórnklefa flug-
vélar, stjómklefa fljúgandi disks og
meira að segja himininn fyrir ofan
kirkjugarðinn. Jafnvel mjög óathug-
sugunnar. Leikstjórinn klæddi
Lugosi í gamla Drakúiabúninginn
sinn og í tvo daga filmaði Wood hann
á heimili hans. Myndavélamar
sýndu Lugosi bramboltast gegnum
dyr og rangla síðan út í gönguferð.
Heilar 30 sekúndur eru til af Lugosi
þar sem hann læðupokast illúðlegur
bakviðtré.
Gerólíkur tvífari Lugonis
Því miöur gerðl Lugosi vini sínum
þann grikk að detta niður dauður
eftir þessa efnilegu byrjun. Gröf
blóðsugunnar féll þvi um sjálfa sig
en nokkrum árum síðar fékk Wood
þó bróðsnjöllu hugmynd að nota
filmubútana sem til voru í nýja
mynd: Áætlun níu utan úr geimnum.
Hann réð annan mann til að fylla upp
i hiutverk Lugosis og skipaði honum
að halda svartri slá jafnan fyrir and-
liti sinu svo engan myndi gruna neitt.
Fyrir Wood var það algert auka-
atriði að þessi tvífari Lugosis var
sjónarmun hærri og mun ljósari ó
hór en hinn burtsofnaði Drakúla.
Síðan var myndin auglýst sem „síð-
asta mynd hins mikla Bela Lugosis”
þó hann sjálfur sjáist ekki ó tjaldinu
nema í tæpar tvær mínútur.
Aðrir leikarar standa sig með
mikilli prýði, miðað við myndir
Edward D. Woods yngra. Það er að
segja, þeir eru allir öldungis ómögu-
legir og sumir eiga meira að segja
erfitt með að taka hlutverkin alvar-
lega. Og lái þeim hver sem vill.
„Það er skrýtið að
búa á jörðinni"
Að síðustu skal þess getið að skáld-
gófa Woods var upp ó sitt besta um
það bil sem hann gerði Áætlun niu
utan úr geimnum. Samtök leikara í
Wood náði akki að taka upp nema tvær mínútur af leik Bela Lugosis. Þá
gerði gamla Drakúlastjarnan Wood þann grikk að detta niður dauð.
ulir áhorfendur munu taka eftir því
að húsgögnin á verönd Trenthjón-
anna eru þau sömu og inni i svefn-
herbergi.
Kirkjugarössenumar eru kapituli
út af fyrir sig. Kynngimagnað
andrúmsloftið helgast ekki sist af
nokkrum dauðum trjágreinum og
legsteinum úr krossviði. I einni senu,
sem Wood sá vitanlega enga ástæðu
til að klippa burt, sjó áhorf endur lög-
regluþjón óviljandi velta einum
þeirra um koll. Fyrir ofan mó svo sjá
ljóskastarana sem lýsa upp sviðið.
Bela Lugosi
læðupokast bak við tró
Lýsingin var raunar nokkur
höfuðverkur fyrir Wood. Þannig er
það einu sinni sýnt þegar ungfrú
McKinnon flýr skelfingu lostin úr
kirkjugarðinum um miðaftansbil og
beint út á þjóðveg þar sem er hódegi.
Þetta gerist nokkrum sinnum í
myndinni. Aðdáendur Woods segja
þetta einungis til marks um það
hversu ótímabundiö listaverk mynd-
insé.
Bela Lugosi og tvífari hans valda
óhorfendum líka oft töluverðum
heilabrotum. Þessi frægi Drakúla-
leikari var um þetta leyti orðinn for-
fallinn róni og dópisti eins og sjó má
af því að hann var lentur í félagsskap
Woods og furðudýranna hans. Hann
hafði leikið í nokkrum mynda Woods
og 1955 hugðist Wood fó hann til að
leika í mynd sem heita ótti Gröf blóð-
flestum öðrum myndum verða flat-
neskjulegt píp miðað við það hug-
myndaflug, ljóðrænu og heimspeki-
legt innsæi sem Wood lagði persón-
um sínum í munn. 1 myndinni Glen
eða Glenda lætur hann til dæmis
„sálfræðinginn” (Timothy Farrell)
halda eftirfarandi einræðu um
vandamál tilvistar mannsins á jörð-
inni:
„Það er skrýtið að búa á jörðinni.
Allir þessir bílar! Allir á leiðinni eitt-
hvað! Allir með fólk innanborðs sem
er að lifa lífinu! En lífið — jafnvel þó
breytingamar séu hægar — heldur
áfram.”
Þetta er vart hægt að orða betur.
Og eins og öll sönn skáld lét Wood
fófengileg smáatriði eins og skýr-
leika eða máltilfinningu, hvað þá rétt
mól, ekki hindra sig. Klassískt dæmi
um þetta er einmitt úr Aætlun níu
utan úr geimnum. Tveir lögreglu-
menn fá tækifæri til þess aö mæla
fram þessar djörfu replikkur:
Fyrsta lögga: Fékkstu eitthvað
upp úr henni?
Seinni lögga: Hún var að visu
hrædd og haföi orðið fyrir áfalli. En
gleymdu því ekki að hún hafði rifið
náttkjólinn sinn og var með skrám-
aða fætur.
Fyrsta lögga: Jó, mér hafði ekki
dottið þaðihug.
Það hefði heldur engum nema Ed-
ward D. Wood yngri dottið í hug að
búa til kvikmynd eins og Áætlun niu
utanúrgeimnum...
-IJ tóksaman.