Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1985, Blaðsíða 22

i\70
ÐV. LAUGARDAGUR 8. JUNI1985.
Kvikmyndir Kvikmyndir Kvikmyndir Kvikmyndir
Kvikmyndaleikstjérinn
Carlos
Saura
Vinsælasta kvikmyndin á
nýafstadinni kvikmyndahdtíd var
spænska myndin CARMEI\ sem
Carlos Saura leikstýrdi
Nú er kvikmyndahátíð fyrir árið
1985 nýlega yfirstaðin. Að sögn að-
standenda hátíðarinnar var aösókn
góð þótt boðið væri upp á færri mynd-
ir en oftast áður. Sú mynd er naut
mestra vinsælda var spænska mynd-
in CARMEN leikstýrð af Carlos
Saura. Þessi 53 ára Spánverji er ís-
lenskum kvikmyndahúsagestum
ekki ókunnur því nokkrar mynda
hans hafa verið sýndar bæði sem
mánudagsmyndir Háskólabíós og á
fyrri kvikmyndahátíðum. Má þar
nefna PEPPERMINT FRAPPÉ,
CRIA CUERVOS, ELISA VIDA MIA
og DEPRISA DEPRISA. Það er því
ekki úr vegi aö kynna Carlos Saura
dálítið nánar fyrir lesendum.
Saura fæddist í borginni Huesca í
norðurhluta Spánar. Faðir hans
starfaöi í fjármálaráðuneytinu.
Saura nam stuttan tíma verkfræði en
gaf það nám upp á bátinn og geröist
ljósmyndari. Árið 1952, þegar hann
var tvítugur að aldri, skráði hann sig
í spænska kvikmyndaskólann, Instit-
uto de Investigaciones y Estudios
Cinematográficos og útskrifaðist
þaðan sex árum síöar.
Persónulegar myndir
Meðan á náminu stóö hóf Carlos aö
gera kvikmyndir. Þar á meöal var
hehnildarmyndin CUENCA. En
fyrstu kvikmyndina í fullri lengd
gerði hann árið 1959 en það var LOS
GOLFOS. Síðan þá hefur Carlos gert
sautján myndir og skapaö sér nafn
sem fremsti leikstjóri Spánverja og
sá leikstjóri sem nýtur mestrar
virðingar á erlendri grund. Myndir
hans eru nokkuð persónulegar og
endurspegla þaö breytingaskeið sem
spænska þjóðin hefur orðið að ganga
í gegnum sl. 25 ár. Sjálfur telur
Saura að aðeins tvær myndir hans
fjalli um þjóöfélagslegt ástand á
Spáni en það eru myndirnar Ana y
los Lobos (1972) og Mamá Cumple
CienAnos (1979).
Þau vandkvæöi sem fylgdu því að
gera kvikmyndir í stjórnartíö
Francos hafa sett svip sinn á per-
sónulegan stíl Saura. Saura byggir
myndir sínar mjög mikið á þeirri
menningarlegu arfleifð sem varð-
veist hefur í spænskum bókmenntum
en auk þess blandar hann saman
minningum og raunveruleika en því
hefur hann miklar mætur á. Ut-
koman er mjög sérstæður og oft á
tíðum magnþrunginn kvikmynda-
stíll. Þessi stfll Saura kemur ef til vill
best fram í myndunum CRIA
CUERVOS <1975) og ELISA VIDA
MIA (1977). Fyrri myndin fjallar um
hluti sem gerðust í barnæsku sögu-
hetjunnar en sú síðari um unga konu
sem hittir föður sinn sem hún hafði
verið án sambands við síðan í æsku.
Dóttir Chaplin
Báðar þessar myndir endurspegla
vel hve mikil áhrif sambýliskona
Saura hefur á kvikmyndir hans. Ger-
aldine Chaplin hefur unnið og starfað
með Saura i meira en tíu ár. Saura
vill helst alltaf starfa með sama fólk-
inu við gerð mynda sinna. Elías
Querejeta hefur verið framleiðandi
allra nema fimm mynda Saura og
Luis Cuadrado var kvikmyndatöku-
maður allra mynda Saura þangaö til
hann varð blindur 1974 en þá tók Teo
Escamilla við og hefur unnið síðan
með Saura. Síðast en ekki síst hefur
Pablo del Amo klippt allar myndir
Saura frá upphafi.
Nýrri myndir Saura hafa beinst
inn á aðrar brautir en eldri myndir
hans. 1 myndinni LOS OJOS VENDA-
DOS, sem gerð var 1978, fjallar
Saura um hryðjuverkastarfsemi.
DEPRISA DEPRISA frá árinu 1981
fjallar síðan um afbrotaunglinga. Sú
mynd hlaut þó nokkurt umtal þegar
einn leikaranna var handtekinn fyrir
vopnað rán skömmu áður en myndin
hlaut verðlaun á kvikmyndahátíð-
inni í Berlín. En með myndum sínum
með Antonio Gades, sem er einn
þekktasti dansari Spánverja í dag,
hefur Saura fikrað sig meira inn á
braut leikhússins. Gades hefur leikið
í tveimur myndum Saura eða CARM-
EN og BODAS DE SANGRE. Eftir
að hafa fylgst með Gades i CARM-
EN, sem sýnd var nú á kvikmynda-
hátíðinni, er auðvelt að skilja hvers
vegna samstarf þeirra Saura er
svona árangursríkt.
Bakgrunnurinn
Fyrir ekki löngu birtist athyglis-
vert viðtal við Saura í breska kvik-
myndatímaritinu Stills. Hér á eftir
fer hluti af þessu viðtali í islenskri
þýðingu.
SP.: Hvemig uppgötvaðir þú kvik-
myndina?
SV.: Gegnum ljósmyndunina, gegn-
um myndefnið. Þegar ég var átta
ára gamall varð ég ástfanginn af
stúlku og vantaði eitthvað til
minja um hana. Þetta er ástæðan
fyrir því að ég tók mina fyrstu ljós-
mynd. En þetta er nú ekki nema hálf-
ur sannleikur. Eins og flestir krakk-
ar var ég heillaður af kvikmyndum.
Ég vildi fara í bíó daglega og varð
stundum að stela fyrir aðgangseyrin-
um. Það var því þegar ég var 10 eða
11 ára gamall að ég heillaðist af kvik-
myndunum.
SP.: Hvers konar myndir voru sýnd-
ar þá i kvikmyndahúsum á Spáni?
SV.: Aöallega bandarískar myndir.
Við fengum þær á undan Frökkum.
Við vissum allt það sem hægt var að
vita um bandarískar kvikmyndir á
árunum 1930 til 1950. Á valdatíma
Francos voru bandarísku dreifingar-
fyrirtækin þau einu sem voru virk.
Auðvitað voru þýskar myndir
sýndar í stríðinu en ég man bara eft-
ir bandarísku myndunum. Ég man
t.d. bara eftir bandarískum myndum
frá tímum borgarastyrjaldarinnar í
Barcelona en ég rugla þeim og göml-
um sovéskum myndum saman. Ég
rugla Walt Disney myndum og POT-
EMKIN saman frá þessum tíma.
Fyrsta myndin
Þegar ég lauk skyldunámi hóf ég
ljósmyndun fyrir alvöru. Ég hafði
framköllunaraðstööu og fékk mikinn
áhuga á tæknilegu hliöinni. Og þaö
var einmitt þá sem ég fékk áhuga á
kvikmyndun, þ.e. út frá sjónarhóli
ljósmyndarans sem framleiðandi
heimiidarmynda. Sem ljósmyndari
var ég að taka heimildarmyndir af
stööum og fólki með það að marki að
gefa út bók um Spán. Ég fór því að
gera tilraunir með kvikmyndatöku-
vél eftir að ég fór í kvikmyndaskól-
Ég gerði að visu stutta kvikmynd
fyrir kvikmyndaskólann sem kallað-
ist LA TARDE DEL DOMINGO en
frá minum bæjardyrum séð var hér
ekki um merkilega mynd aö ræða.
Síðan hittist hluti okkar sem voru við
kvikmyndaskólann, þ.e. ég, Mario
Camus og Angelo Fons, og ræddi
möguleikann á því að gera kvik-
mynd. Við fundum framleiðandann
Pedro Portabella og útkoman varð
mín fyrsta mynd, LOS GOLFOS.
Ritskoðun
SP.: Gekk myndin vel á Spáni?
SV.: Nei, ekki sérstaklega vel. Það
voru klipptar 10 minútur af mynd-
inni, ef til vill meira. Ég varð sann-
færður um að ég fengi aldrei tækifæri
til að gera aðra mynd. Góður vinur
minn, Tomas Gutierrez Alea, hafði
boðið mér til Kúbu. Hann hafði dval-
ið hjá mér í Madrid áður en Castro
kom til valda og hann hafði einnig
verið með mér og bróður mínum í
Cuenca. En ég fór ekki. Erlendis var
LOS GOLFOS vel tekið og ég byrjaði
á öðru verkefni með Mario Camus
sem nefndist LA BODA. En kvik-
myndaeftirlitið bannaði þá mynd
alla, svo ég endaði með að gera
myndina LLANTO POR UN BAND-
IDO. Þetta átti að vera stórmynd en
framleiðandinn, Jose Luis Dibildos,
var samtímis með aðra stórmynd í
framleiöslu svo allt tækniliðið sem
átti aö vinna við mína mynd var upp-
tekið við gerð hinnar.
SP.: Hvað getur þú sagt okkur um
myndimar sem þú gerðir með Ant-
onioGades?
SV.: Það er erfitt að losna við þá til-
finningu að sérhver mynd sé sú sið-
Hér sjást þrir þekktir spænskir ieikstjörar, þeir Luis Bunuel, Saura og Luis-Garcia Berlanga.
Hér sést Carlos Saura ésamt bróður sínum.
Atriði úr myndinni Crisa Cuervos en Geraldine Chaplin hefur verið sam-
starfsmaður og sambýliskona Carlos Saura í yfir 10 ár. Hún er hægra
megin á snyndinni.
ann og það var ekki fyrr en þar að ég
gerði mér grein fyrir því aö ég vildi
verða kvikmyndaleikstjóri. Fyrst
leikstýrði ég heimildarmynd sem hét
CUENCA árið 1958. Þetta var mynd
sem ég gerði næstum einn á báti fyr-
ir utan vin minn Antonio Alvarez
sem er nú látinn. Það tók mig eitt ár
að gera myndina. Þetta var fyrsta
verk mitt sem atvinnumanns.
asta sem maður ætlar að gera. I
hvert skipti sem ég lýk við mynd
hugsa ég með sjálfum mér að nú
muni ég ekki gera fleiri myndir. En
það má líka segja að mér datt aldrei
í hug að ég ætti eftir að gera ballett-
mynd. Þegar ég var ungur tók ég
ljósmyndir af dönsurum á Granada
og Santander hátíöunum. Þá komst
ég að því aö mér þótti gaman að
fylgjast með æfingum. Ég kann ekki
vel við sýningarnar sjálfar. Klass-
ískar ballettsýningar eru svo „geril-
sneyddar”. En meðan æfingar standa
yfir liggur eitthvaö dulrænt í loftinu,
eitthvað magnað í tengslum við alla
þessa líkamlegu áreynslu, æfingarn-
ar og nákvæmnina sem þörf er á. Ég
var búinn að gleyma þessu eftir að
éghóf kvikmyndagerð.
Þetta var ekki nema hluti af viðtal-
inu við Saura þar sem margt annað
forvitnilegt kemur í ljós. Eftir að vin-
sældir CARMEN komu í ljós á kvik-
myndahátíðinni skulum við vona að
kvikmyndahúsaeigendur fari að
sýna Carlos Saura myndum meiri
áhuga svo við þurfum ekki aö bíöa til
næstu kvikmyndahátíðar árið 1987
eftir nýrri mynd frá Saura.
B.H.
Heimildir: Stills 8. hefti
Intemational Fil Guide
1984 og 1985.