Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.1985, Síða 10

• 10
« —
DV. FIMMTUDAGUR12. SEPTEMBER1985.
Útlönd
Utlönd
Utlönd
Útlönd
Eftir margra mánaöa deilur hafa
fjórar Vestur-Evrópuþjóöir nú kom-
ið sér saman um smiöi orrustuþotu,
hinnar svokölluöu Evrópuþotu. Sú
þota sem Bretland, Vestur-Þýska-
iand, Italía og Spánn ákváöu loks aö
smíöa á aö boöa byltingu í gerö
orrustuvéla. I Evrópuþotunni veröur
það ekki flugmaöurinn sem stjórnar
vélinni heldur tölva.
„I fyrsta skipti, þá mun flug-
maöurinn ekki hreyfa sjálf stjórn-
tridn,” sagöi breskur embættismaö-
ur. „Hann flýgur vélinni meö því aö
segja tölvu hvað hann vilji og tölvan
sérum afganginn.”
British Aerospace fyrirtækið er
þegar fariö aö hanna fyrstu prófunar-
vélina í verksmiðju sinni í Wilton í
norðanverðu Englandi. Flugvélin á
aö veröa komin á loft um mitt næsta
ár.
Embættismenn í varnarmálaráðu-
neytinu segja að framleiösla flugvél-
anna muni kosta aö minnsta kosti 20
milljarða dollara — eöa um 800 millj-
aröa íslenskra króna, sem samsvar-
ar þrjátíuföldum útgjöldum íslenska
ríkisins í ár.
Áætlaö er aö flugvélin veröi komin
í gagniö áriö 1995. Hún verður aöal-
orrustuvél NATO fyrslu áratugi 21.
aldarinnar.
Frakkar hættu við
Frakkar ætluðu upphaflega aö
vera með í leiknum, en þegar tillögu
þeirra um smíöi lítillar árásarvélar
var hafnað þá hættu þeir viö. Hinar
Evrópuþjóðirnar vildu heldur þessa
stóru kraftmeiri orrustuvél, sem
Bretar og Vestur-Þjóðverjar höföu
lagt fram.
Spánska stjórnin átti erfitt meö aö
ákveöa sig, en aö lokum greiddi hún
: bresk-þýsku vélinni atkvæöi sitt.
Vélin, sem nú hefur veriö ákveöiö
að smíða, er einsæta meö hreyfiana
aftan til, skávængi og eins konar stél-
vængi aö framan.
Heimildir innan breska varnar-
málaráðuneytisins herma aö löndin
fjögur hafi þegar skipt með sér verk-
um varðandi smíöi vélarinnar. Bret-
ar og Vestur-Þjóöverjar munu fá 33
Orrustuþotan sem Evrópuþjóðirnar fjórar ætla að smiða verður með vængi undir flugmannsklefanum,
eins og þessi bandaríska tilraunavél.
Ný evrópsk orrustuf lugvél:
Tölvan heyr
loftorrustuna
prósent smíöinnar hvorir, Italir 21
prósent og Spánverjar 13 prósent.
Bretar smíða nefið
Embættismenn British Aerospace
áætla aö þeir muni smíöa nefiö,
Messerschmitt-Bolkow Blohm í
Vestur-Þýskalandi muni smíöa
skrokkinn og Aeritalia á Italíu mest-
an hluta vængsins.
Bretar munu líklega framleiöa
hreyfilinn, en enn á eftir aö ganga
frá öðrum atriöum, svo sem rat-
sjánni og bakhlutanum.
Vængirnir veröa gerðir úr nýju
Umsjón:
Þórir
Guðmundsson
léttu kolefnissambandi sem Bretar
og Italir hafa hannað í sameiningu.
Kraftmeiri
Einn heimildarmaöur segir aö
þessi nýja flugvél veröi kraftmeiri á
hvert kíló en aðrar samsvarandi vél-
ar vegna þess að hún sé viljandi
hönnuö til aö vera loftfræðilega
óstöðug.
Venjulegar flugvélar eru hannaöar
til aö viöhalda stööugleika, svo aö
hver breyting frá stefnu beint
áfram, hver beygja, veldur því aö
þær ýta gegn innbyggöum stööug-
leika sínum.
Heimildarmaðurinn sagöi aö þetta
minnkaði nýtanlegan kraft, sérstak-
lega í orrustuþotu sem veröur aö
beygja og rísa snöggt og oft í orrustu.
Hönnuðir vélarinnar trúa því aö
lausnin felist í aö spara kraft og
þyngd með því aö setja vængina
nógu framarlega til aö lyfta nefinu,
og nota stélið tii aö skapa enn meiri
lyftikraft.
Eina vandamáliö er aö mennskur
flugmaöur myndi eiga erfitt meö að
stjórna slíkri vél. Honum myndi
jafnvel veröa þaö um megn. Hann
yröi aö framkvæma fleiri skipanir en
mannshugurinn getur annaö. Vélin
myndi því hristast og skjálfa
óstjórnlega.
Tölvustjórn
Svarið er tölvustjórn.
Flugmaöurinn hefur ekki hendurn-
ar á stjórntækjunum. Hann segir
bara tölvunni hvað hún á að gera.
Mörgum sinnum á sekúndu fær hún
upplýsingar frá mælitækjum um
hvaö vélin er aö gera. Tölvan færir
síöan stjórntækin samkvæmt því.
„Þetta mun breyta loftorrustum til
frambúöar,” segja kunnugir.
Svíþjóð:
Með hringluna í annarri
og kjörseðilinn í hinni?
Ættu börn að fá aö greiða atkvæöi í
stjórnarkosningum?
Spurningin er enginn brandari í
Svíþjóö. Barnalæknasamband Sví-
þjóöar leggur til aö hinar tvær
milljónir sænskra barna fái at-
kvæðisrétt. Sambandið segir aö for-
eldrar ættu aö neyta atkvæöisréttar-
ins þangaö til barniö er oröiö 18 ára.
Ástæðan fyrir þessari óvenjulegu
tillögu er sú aö læknarnir telja aö
ekki sé tekiö nægjanlegt tíllit til
barnafjölskyldna opinberlega.
Læknafélagiö hefur því beöiö stjórn-
völd aö leita leiða til aö gefa barna-
fjöiskyldum aukin áhrif í stjórnmál-
um.
Stjórnmálaflokkarnir, sem nú
berjast um þingsæti í kosningum á
sunnudag, foröast eins og heitan eld-
inn aö taka afstööu til þessa máls. En
fólk sem býr einsamalt hefur þegar
tekiö afstööu gegn því.
Vilja rannsókn
Barnalæknafélagiö hefur krafist
opinberrar rannsóknar á því hvort
rétt sé aö breyta kosningakerfinu á
einhvern hátt, eða athuga hvort hægt
sé aö ganga úr skugga um aö rödd
barna heyrist í stjórnmálakerfinu á
annan veg.
„Einn möguleikinn sem ætti aö
rannsaka er sá að börn — eöa fulltrú-
ar þeirra, foreldrar — ættu aö fá
kosningarétt í almennum kosning-
um,” segir Claes Sundelin, aöstoöar-

Nýjasta deilumállfl í Sviþjóð: kosningaréttur við getnaö eða við fœðingu?
prófessor viö Uppsala spítalann.
Hann er formaður samtaka barna-
lækna í Svíþjóö.
Embættismaður í dómsmálaráðu-
neytinu sagöi aö stjórnin myndi
ákveöa eftir kosningar hvort setja
eigi upp rannsóknarnefnd til aö
kanna málið.
Velferð barna
á hakanum
Sundelin segir aö hinir 800 meölim-
ir barnalæknafélagsins telji aö heilsa
og velferö barna sitji á hakanum í
opinberum ákvaröanatökum, í
samanburði við launamenn og ellilíf-
eyrisþega.
Hann sagöi aö opinber fjárútlát til
tryggingar á öryggi barna séu aðeins
eitt prósent af þeirri upphæö sem
eytt er til aö tryggja öryggi á vinnu-
stööum, þrátt fyrir aö tölur sýni aö
slys og meiðsli séu jafnalgeng á
meðal barna og á vinnustöðum.
„Ástæöan fyrir því aö svo litlu er
eytt á börn er einfaldlega sú aö það
er ekkert sérstaklega hagkvæmt
stjórnmálalega.”
Foreldrarnir kjósa
Samtökin vilja gæta sín á því aö
búa ekki til mynd í hugum fólks af
bömum meö hringlu í annarri hendi
og kjörseðil í hinni. Þau leggja
áherslu á aö aöeins þeir sem hafi náö
þeim aldri aö geta lagt sjálfir mat á
hlutina fái aö kjósa. Annars sjái for-
eldrarnir um atkvæöagreiösluna.
„Okkur finnst 18 ára aldurstak-
markið sanngjarnt, en aö foreldrar
eigi að hlusta á börn sín þegar þau
greiöa atkvæði.”
Tvær milljónir barna
Þaö myndi bæta nokkuð á kjör-
skrána ef börn fengju kosningarétt.
Þegar eru 6,2 milljónir manna á
kjörskrá, og lög um kosningarétt
barna myndu bæta tæpum tveimur
milljónum við.
Ekki eru allir sammála hugmynd-
um barnalæknanna. Einstæðingar
segja aö ríkiö hlaupi þegar svo mikiö
undir bagga meö barnaforeldrum aö
óþarft sé aö bæta þessu viö. Og tals-
maður hóps þess fólks sem býr eitt
benti nýlega á ýmis raunhæf vanda-
mál. Hvaö ætti til dæmis aö gera ef
foreldrarnir vildu greiða sitt hvorum
flokknum atkvæöi?