Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.1985, Síða 12

12
DV. FIMMTUDAGUR12. SEPTEMBER1985.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND
JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14, SÍMI 686611.
Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI
27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: ÁRVAKUR HF.,
Áskriftarver.ö á mánuöi 400 kr.
Verð i lausasölu virka daga 40 kr.
Helgarblað45 kr.
Stípaður sóknarkvóti
Kunn er sagan af drykkjumanninum, sem að ráði lækn-
is átti að halda drykkju sinni innan ákveðinna marka.
Þetta gekk svo sem ágætlega að öðru leyti en því, að
drykkjumaðurinn er byrjaður á kvóta ársins 1997. Þessi
aðferð drykkjumannsins er nú til alvarlegrar umræðu í
sjávarútveginum.
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra hefur gefið
upp boltann með því að missa út úr sér, að hugsanlega
megi á þessu ári veiða eitthvað upp í kvóta næsta árs. Ef
af því verður, má búast við, að sumir verði í maí næst-
komandi búnir með kvóta ársins og byrjaðir að væla aft-
ur.
Hugmynd Halldórs er kjörin aðferð við að heiðra skálk-
inn og refsa þeim, sem fara að með gát. Skálkamir eru
búnir að stunda berserksgang í aflahrotunni í sumar.
Þeir hafa mokað upp fiski í verðlitla vinnslu. Þeir hafa
lokið kvóta sínum og heimta nú að vera verðlaunaðir.
Eini kosturinn við hugmyndina er, að hún hefur opnað
fyrir nýja umræðu um kosti og galla aflakvótakerfisins.
Þetta kerfi var samþykkt með semingi fyrir tæpu ári. Síð-
an hafa menn möglað og muldrað, en í stórum dráttum
hefur ráðherra haft frið. Sá friður er nú úti.
I rauninni hefur kvótinn haft fáa aðra kosti en þennan
frið. Að flestu öðru leyti hefur hann reynzt verulega gall-
aður. Til dæmis hefur hann ekki megnað að halda afla-
magni niðri við það mark, sem hæfilegt er að mati fiski-
fræðinga. Bæði í fyrra og í ár er aflinn langtum meiri.
Kvótinn hefur líka leitt til, að smáfiski hefur verið hent
fyrir borð, svo að hann íþyngdi ekki kvóta skipsins. En
auðvitað er sá fiskur jafrdauður fyrir það. Ennfremur
hefur kerfið flutt völd til sjávarútvegsráðuneytisins og
gert ráðherra að eins konar einræðisherra.
Kvótakerfið hefði orðið mun farsælla, ef það hefði
heimilað frjálsa sölu á kvótum til að færa sóknina frá lé-
legri útgerð yfir til arðbærrar útgerðar og fækka skipum.
Því miður hefur áherzlan verið gagnstæð, reynt að hamla
sem mest gegn flutningi kvóta milli skipa.
Versti galli kvótakerfisins er, að það frystir aflann í
þeim hlutföllum, sem verið hafa. Þeir, sem ættu að hætta
veiðum, halda þeim áfram. Og hinir, sem ættu að koma
til skjalanna, fá það ekki. Sem heild er sjávarútvegurinn
frystur í þeim hlutföllum, sem voru fyrir tveimur árum.
Um leið hindrar kvótakerfið iausn á mesta vanda sjávar-
útvegsins, of miklum fiskiskipastól. Flestir voru sammála
um, að skipin væru allt of mörg, þegar kvótakerfið var
tekið í notkun. Þetta dýra og óarðbæra ástand hefur veriö
fryst með kerfinu, sem nú er að springa.
En það er ekki nóg að vera á móti þessu kerfi. Mestu
máli skiptir að benda á betri leiðir. Fráleitar eru hug-
myndir um, að skálkar fái að taka út kvóta næsta árs og
að kvóti þessa árs verði stækkaður til heiðurs skálkunum.
Því miður eru þær helzt til umræðu núna.
Betra væri að hafa kvótann óbreyttan til áramóta og
taka þá upp nýtt kerfi. Bent hefur verið á, að ýmsir kostir
hafi verið fólgnir í skrapdagakerfinu, öðru nafni sóknar-
kvótanum, sem var í gildi til ársloka 1983. Hugsanlegt
væri að taka það upp í slípaðri mynd.
Bezt væri að haga sóknarkvóta á þann hátt, að ríkið
byði út sóknartækifærin og seldi þeim, sem hæst byðu.
Þar með væri unnt að grisja út sumt af lélegustu útgerð-
inni og veita hinni frelsi til að haga veiðunum skrapdaga-
lítið á sem arðbærastan hátt. Jónas Kristjánsson
„Gamall bandariskur rugludallur hefur orðifl átrúnaðargoð þeirra í efnahagsmálum, rétt eins og Marx
sálugi hefur orðifl mörgum vinstri sinnanum."
Frjálshyggja þar oghér
Urslit þingkosninganna í Noregi á
mánudaginn hljóta aö vera hægri
mönnum mikið umhugsunarefni.
Þau viröast vera enn ein vísbending
um það aö hægri sveifla á Vestur-
löndum sé í rénun. Og þaö sem verra
er fyrir hægri menn: Þaö er hún eftir
aö þeir hafa fengiö tækifæri til þess
aö kynna fólki hana í raun.
Sjálfsagt liggja margar orsakir til
þess aö verkamannaflokkurinn
norski hiröir fylgi af hægri mönnum.
Því má ekki gleyma aö verkamanna-
flokkurinn hefur lengi haft tögl og
hagldir í norskum stjórnmálum, og
enda þótt losnað hafi um tök hans í
nokkurn tíma og fyrrum fylgismenn
hans hafi ákveöiö aö veita hægri
mönnum brautargengi til þess aö
sýna hvaö í stefnu þeirra felst, þá á
stefna verkamannaflokksins ákaf-
lega sterk ítök í fólki.
Engu aö síður viröist þaö fyrst og
fremst hafa veriö hægri stefna sem
kjósendur höfnuöu. Öruggt má telja
aö það hafi ekki veriö ágreiningur
um utanríkismál sem olli breyt-
ingum og forsætisráðherra sjálfur
lét þau orö falla í miöri talningu aö
ekki heföi tekist aö túlka rétt fyrir
kjósendur stefnu hægri flokka í
heilbrigöismálum, einmitt þar sem
rætt var um breytingar í anda hægri
manna.
Hvers vegna?
Þessarar spurningar hljóta menn
að spyrja nú, bæði hægri menn og
aðrir. Ekki ætla ég mér þá dul aö
geta svarað henni tæmandi, en
benda má á nokkur atriöi, sem
vafalítið koma hér viö sögu.
I fyrsta lagi má benda á þaö aö
raunveruleg velferö allra þegna
þjóöfélagsins er hvergi meiri en í
Norðvestur-Evrópu. Vissulega eru
þar undantekningar, sem fyrst og
fremst eru vegna ógæfu einstakl-
inga, og vissulega er auði þar einnig
misskipt. Engu að síöur líöur fólki
þar yfirleitt betur en annars staðar
og þess freistar hvorki lögreglukerfi
austursins né frumskógur vesturs-
ins.
Enda þótt margir stynji undan
þeim kvöðum sem velferöarkerfi
leggur á heröar skattborgara, vilji
gjarna draga úr ríkisútgjöldum og
séu ómyrkir í máli um margháttaö
bruðl og spillingu sem þróast innan
velferöarkerfisir.s, þá vilja þeir samt
ekkert missa af því sem þeir hafa.
Hinn almenni borgari í þessum
löndum bregst öndverður viö ef hann
álítur aö veikja eigi velferöarkerfiö,
enda þótt hann vilji gjarna gefa
mönnum tækifæri til þess aö gera
Kjallari
á fimmtudegi
MAGNUS
BJARNFREÐSSON
þaö einfaldara og ódýrara.
Þarna held ég aö hægri menn hafi
víöa gert skyssu. Þeir hafa túlkað
stuöning almenning viö sig sem frá-
hvarf frá velferðarstefnunni.
Og þeir hafa gert fleiri skyssur.
Þeir hafa fariö offari í málflutningi
og framkvæmdum. Þeir hafa í allt of
ríkum mæli reynt aö troöa
amerískum kapítalisma upp á
Evrópuþjóöir sem ekkert vilja meö
hann hafa. Gamall bandarískur
rugludallur hefur oröiö átrúnaöar-
goö þeirra í efnahagsmálum, rétt
eins og Marx sálugi hefur oröiö
mörgum vinstri sinnanum. Þannig
hafa bæöi hin svokallaöa frjáls-
hyggja, sem í raun er megnasta
öfugmæli og ætti að heita auðhyggja,
og kommúnismi oröiö trúarbrögö
öfgahópa. Hvorugt höföar til
velferðarþjóöfélaga Norðvestur-
Evrópu.
Sá er þó mikill munur þessara
trúarbragöa aö þar sem
kommúnistar komast til valda er
lýöræðiö afnumiö og engin leiö til
baka; þar sem frjálshyggjutrúar-
menn ná völdum í lýöræðis-
þjóöfélögum er ekki haggaö viö
kosningarrétti hins almenna
borgara. Og þessi munur er
vissulega mikill, svo mikill aö kjós-
endur taka óhræddir þá áhættu aö
fela frjálshyggjutrúarmönnum
völdin til reynslu en ekki hinum.
Áhrif annars staöar
— og hér?
Ekki er gott aö segja hvort
kosningarnar í Noregi hafa áhrif
annars staöar, hvort þær eru hvati
eða afleiöing. Ljóst er aö frjáls-
hyggjan á í vök aö ver jast í Bretlandi
og litill vindur er í frjáls-
hyggjumönnum annars staðar.
Spennandi veröur þó aö sjá úrslitin í
Svíþjóö á sunnudaginn, kannski
bregðast þrautskattpíndir Svíar
öðruvísi við en Norömenn.
Ekki hefi ég trú á aö norsku úr-
slitin hafi mikil áhrif hérlendis. Til
þess eru okkar vandamál of sérstök.
Viö glímum viö allt aöra hluti en
aörar þjóöir í þessu heimshorni,
okkar vandamál er fyrst og fremst
timburmenn eftir verðbólgufyllirí
undanfarinna ára. Hérlendis hafa
ekki verið geröar neinar alvarlegar
tilraunir til þess aö hrófla viö vel-
ferðarríkinu aörar en þær sem felast
í almennum samdrætti kaupmáttar,
en eru ekki kerfisbreytingar í sjálfu
sér. Þær fáu tiiraunir, sem gerðar
hafa verið til þess aö einfalda kerfiö
og gera það hagkvæmara, hafa hins
vegar mætt mikilli tortryggni, svo
ekki sé meira sagt, enda njóta þeir
hópar, sem standa vörö um kerfið,
undarlega góörar aöstööu í fjöl-
miðlun hérlendis.
Víst má telja að næstu almennar
kosningar sem fara fram hérlendis
veröi sveitarstjórnarkosningar aö
vori. Þótt þær taki ávallt miö af
öörum sjónarmiðum en alþingis-
kosningar þá koma miklar almennar
sveiflur þar einnig fram, samanber
úrslitin 1978. Mestar almennar
sveiflur koma fram í stærstu kjör-
dæmunum og er þá höfuðborgin efst
á blaöi.
Þar hagar nú svo til aö vart getur
talist vafi á því aö núverandi meiri-
hluti og borgarstjóri fari meö yfir-
buröasigur af hóimi, hvaö sem líöur
öllum almennum pólitískum
straumum. Allar líkur benda meira
aö segja til aö túlka megi úrslitin í
Reykjavík aö vori sem enn eina
hægri sveiflu í íslenskum stjórn-
málum. Um orsakir þess má aö sjálf-
sögöu eitthvað deila, en látum þær
liggja hér á milli hluta.
Engu aö síöur hygg ég aö viöbrögö
frænda okkar í Noregi séu æstustu
frjálshyggjumönnum hérlendis þörf
lexía og þá kannski fyrst og fremst
þeim sem þurfa að gera þaö upp viö
sig hve miklum áhrifum slíkir menn
eiga aö ná innan stjórnmálaflokka.
Ég hefi sem sagt trú á því aö þaö sé
æskilegt fyrir borgaraleg öfl í
landinu aö hörðustu frjálshyggju-
mönnum sé ekki hampað meira en
þörf krefur innan raöa þeirra!
Magnús Bjarnfreðsson.