Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.1985, Qupperneq 13

DV. FIMMTUDAGUR12. SEPTEMBER1985.
13
Kjallarinn
„Húsnæði Verndar i Teigahverfi
er í sjálfu sér ekkert annað en
hótel með ca 20 gestum."
Hótel Vernd
Húsnæöismál Verndar hafa veriö
nokkuð til umræöu vegna þess, aö
íbúar Teigahverfis mótmæltu því, aö
félagiö flytti þangaö starfsemi sína;
yröi þar meö húspláss fyrir ca 20
fyrrverandi fanga, auk starfs-
manna. Borgarstjórinn bauöst til
þess aö hjálpa til aö leysa vandamál-
iö meö því aö borgin keypti húsiö og
Vernd yröi síöan útvegaö annað hús-
næöi í borginni.
Þá hófst darraðardansinn. Alls
konar andstæöingar borgarstjórans
hafa síöan reynt að koma á hann
höggi vegna þessara tillögu og aö
sjálfsögöu eru hjálparmenn fanga
æfir yfir því, aö þeim skuli ekki tekið
eins og týnda syninum.
Aðrir þurfa leyfi
Eins og Reykjavík er skipulögð,
þá gilda tilteknar hömlur á atvinnu-
starfsemi í íbúöarhverfum. Menn
þurfa td. leyfi til þess aö mega setja
upp veitingastaði, og það er mjög
títt, að fólk í íbúöarhverfum andmæli
slíku. Menn þurfa einnig leyfi til þess
aö setja upp bílasölur, og fyrir
nokkru átti einn heisti bflasali Reykja-
víkur, Guöfinnur, í mesta basli með
aö fá lóö undir starfsemi sína. Hon-
um hefur nú tekist þaö í grennd viö
Miklatorg.
Og sama gildir um hótel. Menn
þurfa leyfi til þess að byggja hótel.
Ástæðan fyrir þessu öllu saman er
sú, að fólk, sem á eignir í tilteknum
hverfum, er taliö eiga rétt til þess aö
verjast því, að svipmót hverfisins
breytist, m.a. til þess aö eignir falli
ekki í veröi.
Húsnæöi Verndar í Teigahverfi er
í sjálfu sér ekkert annaö en hótel
meö ca 20 gestum. Ég er ekki viss um
að þeir, sem hæst gala nú, heföu tek-
iö því neitt svipað, ef íbúar Teiga-
hverfis heföu t.d. veriö aö mótmæla
hótelbyggingu Ölafs Laufdals. Ég
held þvert á móti, að Þjóöviljinn
heföi barist harkalega gegn slíkri
röskun á íbúöabyggö.
Þegar þar viö bætist, aö gestir
hótelsins eru yfirleitt menn, sem
hafa komist undir manna hendur, er
þá nema eðlilegt, aö óskaö sé eftir
því, aö hótelið sé reist annars
staðar?
Þaö er talaö um fordóma gagn-
vart fyrrverandi föngum. Þaö er alls
ekki um neina fordóma aö ræöa.
Engir fordómar
Þeir, sem þekkja til refsimála á
íslandi, vita, aö menn eru yfirleitt
ekki dæmdir til fangelsisvistar í
fyrsta sinn, nema um alvarleg brot
sé aö ræða. Og gagnvart ungum
mönnum gilda sérstakar ívilnunar-
regiur — þaö er frestaö ákæru, —
síðan er viökomandi dæmdur í skil-
orðsbundiö fangelsi — og þá fyrst er
farið aö beita fangelsisdómum. Þaö
er sem sagt búiö að veita viðkom-
anda veruleg tækifæri og með því aö
nöfn þeirra, sem dæmdir eru í refs-
ingu, eru yfirleitt ekki birt, þá vita
fáir af þessu. Og atvinnurekendur
eru ekki andsnúnir þessu fólki og
fúsir aö reyna að hafa þaö í vinnu.
Island er lítiö land. Hér þekkjast
allir og yfirleitt geta menn komið sér
fyrir hjálparlaust og jafnframt út-
vegaö sér vinnu, nema — og þar er
vegna þess nema, sem Vernd er
stofnuö.
Sumir menn hafa nefnilega reynt
svo á þolrifin í sínum nánustu og hinu
opinbera, aö menn eru hættir að
slátra kálfum.
Vernd hefur um árabil útvegað
fyrrv. föngum húsnæði, og er annað
húsiö á Ránargötu en hitt á Skóla-
HARALDUR
BLÖNDAL
HÆSTAHÉTTARLÖGMAÐUR
A „Þegar þar viö bætist, aö gestir
hótelsins eru yfirleitt menn, sem
hafa komist undir manna hendur, er
þá nema eðlilegt, aö óskaö sé eftir því,
aö hóteliö sé reist annars staðar?
vörðustíg. Þar eru hóparnir litlir og
það verður enginn var við þá. Ég
stórefa, að 20 herbergja hótel fyrir
þessa menn sé skynsamlegt. Til
samanburöar má nefna, aö aöeins
Litla-Hraun er stærra fangelsi á Is-
landi — á Kvíabryggju eru mun færri
fangar og sama er aö segja um
Hegningarhúsiö.
Of margir saman
Reyndur maöur hefur sagt mér,
að hann heföi aldrei hrúgað þessum
mönnum saman svona á einn staö.
Þeir hafa engin umræöuefni nema
gamlar glæpasögur, og það er ekki
beinlínis ástæða til þess að tryggja
samheldnina eftir fangelsisvistina.
Það skal tekið fram, aö ég er ekki
aö gera lítið úr starfi Verndar. Ég er
aöeins aö benda á, að það hefur lík-
lega veriö röng ákvörðun hjá félag-
inu aö sameina hjálparheimilin.
Kostirnir viö hagkvæmari rekstur
eru mun minni en ókostimir við að
safna skjólstæðingunum sama i einn
staö.
Og þar fyrir utan held ég, aö félag
eins og Vernd eigi aö starfa í kyrr-
þey. Er það í anda félagsins aö vera
með svo viðamikla starfsemi, aö
hver maður viti, aö þarna sé fanga-
húsið — halda menn, að fangarnir
fyrrverandi telji þaö eftirsóknarvert
að koma aö uppljómuðu Verndarhús-
inu? Nei — ætli þeir vilji ekki frekar
nafnlausa húsiö á Ránargötunni eða
Skólavöröustíg.
Menn saka fólkið á Teigunum um
fordóma? Ég spyr — af hverju var
ekki keypt raöhús í Brúnalandi undir
starfsemina? Þar mætti koma
mörgum fyrir.
Aöild borgarstjórans aö málinu
kemur því hins vegar ekkert viö,
hvort menn vilja hús Verndar í Teig-
ana eða ekki. Borgarstjórinn geröi
hins vegar þaö, sem allir skynsamir
menn gera, hann bauöst til þess aö
kaupa hús Verndar og beita sér fyrir
því, aö félagið fengi hús annars
staöar. Með því hefði fólkið í hverf-
inu losnað viö starfsemi, sem þaö vill
ekki, og henni markaöur staður ann-
ars staöar. Þetta er borgin oft að
gera — og þaö er sjáifsgt og eðlilegt.
Við skulum t.d. hugsa okkur — aö
Vernd heföi viljað verða við óskum
nágranna sinna. Var það ekki til
lausnar málinu, aö kaupandi var til-
búinn strax?
Haraldur Blöndal
Er bjórinn allra meina bót
— í áfengismálum íslendinga?
Bjórbann hefur löngum veriö rök-
stutt á þann veg að ef bjórinn yröi
leyföur myndi þaö hafa alvarlegar
afleiðingar, áfengisneysla myndi
aukast verulega og áfengisvandinn
vaxa aö sama skapi. Andstæöingar
bjórbanns, a.m.k. sumir, eru þessu
ósammála, því hefur m.a. veriö
haldið fram aö því fari víös fjarri aö
bjórinn sé sá skaðvaldur sem and-
stæðingar hans vilja meina, þvert á
móti geti hann verið allra meina bót í
áfengismálum Islendinga. Eöa meö
orðum Jóns Ottars Ragnarssonar f
DV 30. ágúst: „Eina leiöin til aö
draga úr tíðni alkóhólisma á Islandi
er aö beina neyslunni yfir á veikari
drykki meö því að leyfa bjór og ýta
undirneyslu hans.”
Jón gengur út frá þeirri forsendu
að meginorsök þess aö áfengisvand-
inn á Islandi sé jafnstór og raun ber
vitni sé því aö kenna aö hlutur
sterkra vína sé stærri hjá okkur
tslendingum en nokkurri annarri
þjóö.
Draumar Jóns Óttars
Ég er alveg sannfæröur um aö
draumsýn Jóns Ottars um aukna
bjórdrykkju á Islandi getur hæglega
ræst. Honum mun sjálfsagt ganga
ágætlega aö fá Islendinga til aö
drekka bjór og ýta undir neyslu
hans, þannig aö hiutfall létts áfengis
í heildarneyslu þjóöarinnar aukist,
en það er aftur á móti gríðarlegt verk
aö fá menn til þess aö minnka
drykkju sterkra drykkja og allsendis
óvíst hvort það heppnast.
Ég er algjörlega ósammála Jóni
Ottari um að meginvandi Islendinga
varðandi áfengismál sé hátt hlutfall
sterkra drykkja, vandinn felst fyrst
og fremst í því hvernig menn nota
áfengi, en ekki aö þeir drekki áfengi
af röngum styrkleika. Vandinn er aö
óhófleg áfengisneysla er rótgróinn
þáttur í íslensku skemmtanalífi. Til-
koma bjórsins kemur ekki til með aö
breyta neinu þar um, þvert á móti
getur bjórneysla falliö ágætlega inn í
slíka drykkjuhætti. Þá byrja menn á
bjór meðan þeir eru aö hita sig upp
og færa sig síöan yfir í sterkari
drykki.
Meginástæða þess aö menn deila
hart um áfengi er sennilega sú aö
verulegur hluti fólks neytir áfengis
sér til ánægju án þess aö neinn um-
talsveröur skaöi hljótist af en þaö
breytir því ekki aö áfengi er ávana-
lyf sem viss hluti fólks ánetjast
smám saman og veröur meira og
minna háö þvi.
Alltaf hörmungar
Talsmenn áfengisneyslu einblína
gjarnan á hófdrykkjumennina og
segja; svona á aö drekka áfengi og
þá verður áfengið bara til þess að
gera lífið betra og skemmtilegra, en
GUÐJÓN
EYJÓLFSSON
KENNARI
gallinn er bara aö áfengi er þaö
hættulegt ávanalyf aö slíkt er nánast
óhugsandi. Þegar menn skoöa kosti
og galla áfengisneyslu veröa þeir aö
gjöra svo vel aö horfast í augu viö
staöreyndir lífsins. Þegar á heildina
er litið þá hlýtur áfengisneysla ávallt
að hafa miklar hörmungar í för meö
sér, þótt siöir og venjur geti haft þar
hvetjandi eöa letjandi áhrif. Jón
Ottar leggur áherslu á gallana viö
íslenska drykkjusiði. Þaö er líka
önnur hlið á því máli. Áfengisneysla
Islendinga hefur löngum einkennst
af mikilli drykkju þegar menn neyta
áfengis, en áfengis hefur hins vegar
ekki almennt verið neytt upp á hvern
dag sem er stór kostur. Menn sem
drekka áfengi í óhófi um hverja helgi
fá t.d. tíma til þess aö jafna sig aö
nokkru leyti milli helga. Ef Jóni Ott-
ari og skoöanabræðrum hans tekst
aö innleiða daglega neyslu áfengis á
flest heimili án þess aö draga úr
óhóflegri neyslu, er hætt við aö tala
alkóhólista hækki i staö þess aö
lækka. Þó að Jón minnist ekki á
hættur sem eru samfara neyslu létts
áfengis, eru þær svo sannarlega til
staöar. Alkóhólistar sem drekka
fyrst og fremst bjór eru síður en svo
óþekkt fyrirbæri.
Bjórinn — nýtt tilefni
til drykkju
Bjór er kannski fyrst og fremst
hættulegur vegna þess aö menn hafa
tilhneigingu til þess að líta á bjór
sem svaladrykk, og setja því ekki
neyslu hans sömu skorður og annars
áfengis. Auk þess sem tilkoma bjórs-
ins skapar ný tilefni til áfengisneyslu
enda er dagleg áfengisneysla meðal
þjóða sem neyta mikils bjórs algeng.
Það má vel vera að ekki veröi staö-
ið á móti afnámi bjórbanns vegna
þess aö andstaöan gegn því er orðin
svo mögnuö. Fyrr eða síðar hlýtur
því að veröa aflétt. Það er í sjálfu sér
í lagi og þarf ekki endilega aö hafa
alvarlegar afleiöingar í för með sér
ef veröi á bjór veröur haldiö svo háu
að engin hætta sé á að stór hluti
þjóöarinnar fari aö drekka verulegt
magn af bjór daglega. En allt tal um
aö slíkar breytingar geti orðið til
þess að draga úr tölu alkóhólista á
Islandi er afar ósannfærandi.
Guðjón Eyjólfsson
^ „Þegar litið er á heildina þá hlýtur
áfengisneysla ávallt að hafa mikl-
ar hörmungar í för með sér, þótt siðir
og venjur geti haft þar hvetjandi eða
letjandi áhrif.”