Dagblaðið Vísir - DV - 12.12.1985, Blaðsíða 14

14
DV. FIMMTUDAGUR12. DESEMBER1985.
Frjálst, óháö dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarfofmaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÖSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMII 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKUR H F. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð i lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Fimm flokkarnir
Vilmundur heitinn Gylfason stofnaði Bandalag jafnað-
armanna og sagði, að það mundi aldrei verða flokkur.
Vilmundur gekk úr Alþýðufiokknum, af því meðal
annars að honum geðjaðist ekki flokksræðið. Bandalag
jafnaðarmanna er nú orðið flokkur.
Bandalagsmenn hafa gjarnan talað um gömlu flokkana
sem fjórflokkana eða jafnvel fjórflokkinn. Þeir hafa
þótzt skera sig úr. Þeir væru grasrótar- eða regnhlífar-
samtök. Þar væri rúm fyrir ýmsa áhangendur jafnaðar-
stefnu, þótt allir væru ekki sammála um allt. Raunar
er vitað jafnt um Bandalag jafnaðarmanna og kvenna-
listana, að klofningur kemur upp, þegar þessi samtök
komast til einhverrar ábyrgðar og þurfa að taka afstöðu
til mála. Einfalt er að vera í stjórnarandstöðu, mótmæla
stjórnarstefnu og skírskota óljósum orðum til þess, sem
fagurt er. Það gerðist í Bandalagi jafnaðarmanna, að
forystumenn urðu að taka í alvöru afstöðu til mála.
Þetta olli strax klofningi. Annars vegar eru frjáls-
hyggjumenn, sem vilja kerfisbreytingu og fráhvarf frá
ríkjandi aðferðum fyrirgreiðslupólitíkurinnar. Hins
vegar eru þeir, sem vilja leggja áherzlu á hefðbundna
jafnaðarstefnu eða sósíalisma. í odda skarst.
Landsfundur breytti Bandalagi jafnaðarmanna í flokk
um síðustu helgi. Fámennur fundur tók þessa mikilvægu
ákvörðun. Fáir mættu á fundinn úr röðum andófs-
manna, þeirra sem fylgja hefðbundinni jafnaðarstefnu
og mótmæla frjálshyggju hinna, sem mest ber á. For-
ystumenn frjálshyggjunnar, Kristófer Már Kristinsson
og Valgerður Bjarnadóttir, mættu ekki heldur. Þing-
mennirnir Guðmundur Einarsson og Stefán Benedikts-
son réðu lögum og lofum á fundinum. Þeir voru kosnir
til forystu í flokknum. Eftir fundinn sögðu foringjarnir,
að draugur sundurlyndisins hefði verið kveðinn niður.
Hvers vegna? Einfaldlega vegna þess, að andstæðing-
arnir innan flokksins mættu ekki á landsfundinn. Eftir
stendur hópur, sem kannski getur staðið saman um
hríð. En flokksræðið í nýja flokknum er slíkt, að hvergi
var vikið til að koma til móts við hina óánægðu. Afleið-
ingin varð strax sú, að einn fjögurra þingmanna flokks-
ins, Kristín S. Kvaran, gekk úr þingflokknum. Nýi
flokkurinn hóf feril sinn með því að klofna.
Þannig horfir illa fyrir Bandalagi jafnaðarmanna.
Samtökin voru sprottin af persónufylgi Vilmundar
Gylfasonar. Enginn hefur komið í hans stað. Fyrir
flokknum getur átt að liggja að lognast út af. Það er
líklegasta niðurstaðan, og hún er sorgleg. Bandalag
jafnaðarmanna hefur boðið upp á stefnu, sem verið
hefur ólík stefnu annarra flokka. Sjálfstæðisflokkurinn
kann til að mynda að boða einstaklingsfrelsi en er í
reynd einn fyrirgreiðsluflokkanna. Bandalag jafnaðar-
manna bauð valkost. Nú kann sá kostur að vera fyrir
bí.
Engu síður er margt gott í stefnu Bandalags jafnaðar-
manna. Það er rétt, að þingmenn eiga ekki að sitja í
stjórnum og ráðum, sem heyra undir ríkisstjórn. Æski-
legt væri, að ríkisafskipti gætu horfið, þegar ákveðið
er verð sjávarafurða. Rétt er að fella niður útflutnings-
uppbætur og niðurgreiðslur á landbúnaðarvörum.
Gjaldeyrisverzlunin á að vera frjáls. Vinnustaðafélög
launþega yrðu heppileg. Ekki verður á móti mælt, að
bezt værí að gera ríkisbankana að almenningshlutafé-
lögum. Þarna er boðuð frjálshyggja.
Haukur Helgason.
Það kom mér ekki á óvart að
greinarkorn, sem ég skrifaði hér
fyrir hálfum mánuði um húsnæðis-
mál, færi fyrir brjóstið á einhverj-
um. Ekkert kemur eins við kaun
þeirra sem sigla undir fölsku flaggi
í pólitískum aðgerðum og þegar
bent er á vinnubrögð þeirra. Það
hefur einmitt gerst í þessu dæmi.
Alllengi hefur ákveðinn sjálf-
skipaður hópur fólks sagst vera
hinn eini sanni málsvari húsbyggj-
enda á íslandi. Þessi hópur varð
til upp úr fjölmennum fundi fólks
sem átti í erfiðleikum með að
standa við greiðsluskuldbindingar
vegna húsbygginga. Fundur sá var
haldinn í samkomuhúsinu Sigtúni
í Reykjavík og við það hús er
hópurinn síðan kenndur og kallað-
ur Sigtúnshópurinn.
Þessi hópur hefur ákaflega ein-
falda afstöðu til stjórnvaldsað-
gerða í húsnæðismálum. Þær eru
einskis virði - basta. í hvert sinn
sem stjómvöld hafa komið til móts
við húsbyggjendur hafa þessir
sjálfskipuðu forsvarsmenn þeirra
birst ábúðarfullir í íjölmiðlum -
ekki síst ríkisíjölmiðlunum - til
þess að birta fólki þann sannleika
að hinar opinberu aðgerðir væru í
besta falli gagnslausar og stundum
að manni hefur virst til bölvunar.
Ráðgjöf, þar sem fólki hefur verið
bent á skástu leiðir út úr ógöngun-
um, hefur verið afskrifuð sem
gagnslaus. Lenging lána hefur
verið kölluð þeim háðulegu og lítt
smekklegu orðum „lenging í heng-
ingarólinni". Þegar veitt hafa verið
sjálfskuldarábyrgðarlán til iangs
tíma, án þess að veð þurfi að vera
fyrir láninu, til þess að grynna á
lausaskuldum er rokið til að dreifa
fölsuðum upplýsingum á prenti þar
sem þessu atriði er beinlínis snúið
við.
Að vísu skilst mér að einn af
forystumönnum þessa hóps hafi í
sjónvarpsviðtali um daginn talið
að síðustu ráðstafanir, nefnilega
að fara þess á leit við banka að
þeir afnemi verðtryggingu, væru
spor í rétta átt. Líklega hefur bless-
aður maðurinn þar séð draumsýn
sína rætast, nefnilega að þurfa ekki
að borga skuld sína að fullu.
Sparifé stolið
Til þess að draga athygli frá
raunverulegum kröfum grípa for-
svarsmenn þessa hóps gjarna til
þess ráðs að níða niður það fólk
er byggði á verðbólgutímum vinstri
óráðsíunnar, þegar sparifé lands-
manna eyddist í verðbólgubálinu
og vextir voru hvað neikvæðastir.
Hjal um þetta er meginuppistaða í
greinum tveggja kvenna er sent
hafa mér tóninn hér í DV undan-
‘ farið. Önnur er verkfræðingsfrú í
Breiðholtinu og kallar sig því
hógværa nafni „húsfreyju", hin er
Steinunn frænka mín Jóhannes-
dóttir leikkona.
Enda þótt vesalingur minn skipti
litlu máli í þessari umræðu þá vill
svo til að skrif verkfræðingsfrúar-
innar eru tilvalinn umræðugrun-
dvöllur um veigamikil almenn at-
riði. Því ætla ég að svara henni
nokkrum orðum.
Þegar við hjónakornin byggðum
íbúðina okkar í byggingarsam-
vinnufélagsblokkinni í Kópavogi
var verðbólga lítil miðað við það
sem síðar varð. Þó var þá þegar
orðið erfitt að fá lán - bankalán
var eins og happdrættisvinningur.
Okkar vinningur var ekki hár því
það orð lá á að það fé sem laust
væri færi fremur til annarra hluta
en blokkaríbúða einstaklinga.
Þessi ár risu nefnilega miklar
verslana- og skrifstofuhallir og sá
grunur hefur nú oft læðst að mér
að það hafi fremur verið vegna
eigenda þeirra en blokkaríbúða í
Breiðholti og Kópavogi sem svo
lengi var haldið i neikvæðu vext-
ina.
Þau lán, sem á annað borð voru
veitt á þessum tíma, (árunum fyrir
1970), voru með venjulegum vöxt-
um en ekki verðtryggð. Fyrst í stað
kom það ekki að sök því að verð-
bólga var lítil í lok viðreisnartí-
mans. Greiðslubyrði var því tal-
svert þung fyrstu árin, enda kemur
okkur kunnuglega fyrir sjónir
þegar talað er um að böm þekki
vart foreldra sína. Það tók mig
nefnilega mánaðarsumarfrí að fá
son minn til þess að þekkja mig og
vilja fara með mér einum í göngut-
úr.
En þegar vinstri stjórnar verð-
bólgufylliríið byrjaði skömmu síð-
ar snarléttist greiðslubyrðin. Þá
upphófst sparifjárbruninn og lánin
urðu að engu. En mér finnst unga
fólkið, sem mest fjasar yfir þessu,
nú gleyma einu. Það lætur eins og
því komi þetta ekkert við. Ekki
það, nei? Það skyldu nú aldrei hafa
verið foreldrar þess, þetta vonda
fólk, sem græddi á sparifjárbrunan-
um? Það skyldi nú ekki vera að
þetta fé hafi verið notað í föt, sólar-
Iandaferðir og menntunarkostnað
handa þessu sama unga fólki? Líti
hver í eigin barm.
Svo breyttist tíðin
Fyrst í stað var þessu mætt með
því að brenna spariféð á verð-
bólgubáli. Síðan voru tekin erlend
lán. Það er í raun fyrst og fremst
erlent lánsfé sem nú er lánað í
húsnæðislánunum, þó auðvitað
megi alltaf fara í orðaleik um
uppruna fjár. Svo var ákveðið að
breyta til og láta fólk borga lánin,
eins og gert var „þegar amma var
ung“. Fólk var varað við, en það
tók ekki allt mark á viðvörunun-
um. Sumir grófu of stórar holur,
bæði uppi í Breiðholti og víðar, og
vöknuðu upp við vondan draum
þegar þeir áttuðu sig á að þeir áttu
að borga það sjálfir sem í holurnar
færi.
Sumir brugðust skynsamlega við,
aðrir ekki. Ég veit dæmi um fjöl-
skyldur sem hafa lagt ákaflega
hart að sér og lifað sparlega. Sumar
hafa komist yfir erfiðleikana og
MAGNÚS
BJARNFREÐSSON
aðrar ekki. Aðrar hafa ekki reynt
þetta, farið í sínar árlegu sólar-
landaferðir, farið út að borða um
nær hverja helgi og kastað skít í
þjóðfélagið á virkum dögum.
Við hjónakornin, sem verkfræð-
ingsfrúin í Breiðholtinu heldur að
vöðum í peningum og fyrirlítum
húsbyggjendur i erfiðleikum, búum
enn í blokkaríbúðinni okkar með
krökkunum okkar - og kunnum
því vel. Við ákváðum að grafa ekki
holu - Guði sé lof. Og við höfum
heldur ekki þurft að standa emj-
andi á torgum til þess að formæla
þjóðfélagi og stjórnvöldum fyrir
okkar eigin glópsku.
Hið sama á við um yfirgnæfandi
meirihluta fólksins í þessu landi.
Margir hafa grafið holur og átt
fyrir því. Það er vel.
Aðrir lenda í ógöngum og neyð
þeirra getur vissulega verið sár.
Slíku fólki á að hjálpa innan skyn-
samlegra marka og það er reynt
að gera. En kannski er það alvar-
legasta afleiðing verðbólgufyllirís
síðasta áratugar að sú æska, sem
þann tíma hefur alist upp, hefur
talið sjálfri sér trú um að hún væri
fædd með silfurskeið í munni, enda
þótt það sé aðeins ryðguð járnspik.
Það er orðið lítið pláss til að
svara henni Steinunni frænku. Það
má líka vera lítið. Hún notar
gamalkunna komma-aðferð, nefni-
lega að láta líða það langan tíma
frá grein að flestir séu búnir að
fleygja henni, skrifa svo grein, gera
höfundi fyrri greinar upp orð og
skoðanir og slást við þennan til-
búning undir drep í von um að
fæstir muni hvað stóð í fyrri grein-
inni.
Þar sem ég veit að frænka kann
að lesa get ég enga aðra skýringu
fundið á hennar grein því hún
heldur því fram að ég hafi kallað
það fólk, sem á í erfiðleikum vegna
húsbygginga, þjófa! Það er sagt
svo, Steinunn frænka, að ónefndur
herramaður lesi ónefnda bók á
vissan hátt, en það er ég viss um
að hann er sárgramur yfir því að
vera ekki frændi þinn, eins og ég!
Magnús Bjarnfreðsson.
„Sumir grófu of stórar holur, bæði uppi í Breiðholti og viðar, og
vöknuðu upp við vondan draum þegar þeir áttuðu sig á að þeir
áttu að borga það sjálfir sem í holurnar færi.“
a „Alllengi hefur ákveðinn sjálfskipað-
^ ur hópur fólks sagst vera hinn eini
sanni málsvari húsbyggjenda á íslandi.“