Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1986, Qupperneq 15

)V. FÖSTUDAGUR 21. MARS1986.
15
Kjallarinn
Fjölskyldukreppan
Er íjölskyldan úrélt? Er hið hefð-
bundna fjölskylduform að riðlast
innan frá?
Nær daglega berast fregnir af
tvístrun íjölskvldna vegna sam-
búðarslita og sundurlyndis. Aðrar
eru tengdar saman með óhefð-
bundnum hætti.
í Stundarfriði Guðmundar
Steinssonar er góð lýsing á þess-
ari umturnun fjölskyldulífs og
heimilishalds, einni mestu sem
mannkynið hefur upplifað.
Kreppan
Fáir gera sér grein fyrir þeirri
samfélagsbyltingu sem á sér stað
fyrir augum okkar og mun hafa
áhrif á þjóðfélagsþróun um kom-
andi ár.
Kynslóðum er stíað sundur.
Fækkað hefur í heimili. Híbýli hafa
stækkað og vélvæðst. Einstæðum
foreldrum fjölgar frá ári til árs.
í stað fjölbreytts heimilishalds
kemur sjónvarpsgláp, doði og deyfð
þar sem hver lifir einangruðu lífi
eftir eigin tímatöflu og geðþótta.
Börnin eru skilin eftir hjá ætt-
ingjum, kunningjum, dagmæðrum
eða dagheimilum. Önnur eiga að-
eins í auða íbúð eða tóman kofa
að venda.
Smávandamál breytast í óleysan-
lega hnúta þar sem börn lenda milli
steins og sleggju, bera vanda sinn
á torg eða skóla landsins.
I skólunum er barist við að fmna
samnefnara aga- og áhugaieysis
sífellt kröfuharðari hóps. Bar-
nauppeldi bætist við hefðbundið
fræðsluhlutverk.
Að éta úr ísskáp
I sveitum tíðkast enn að heimilis-
fólk safnist við matarborðið á
máltíðum. Eru þetta sameiningar-
stundir þar sem fjölskyldan hittist
og ræðir sín mál.
í bæjum er komið til sögunnar
annað mynstur, ef mynstur skyldi
kalla, en er í raun óreiða á ýmsum
stigum og rís hæst á ísskápsheimil-
um.
Á ísskápsheimilum er máltiða-
hald í því fólgið að allir, fullorðnir
sem börn, fá sér bita eftir hendinni
þegar sulturinn sverfur að.
Þannig geta þeir sem kjósa haldið
áfram að lifa í eigin heimi og dregið
enn frekar úr takmörkuðum sam-
skiptum við umheiminn.
Apartheid í framkvæmd
Eftir að þorri fólks hætti að bjóða
upp á morgunmat í heimahúsum
hafa sjoppumar eignast nýjan og
áhugasaman aðdáendahóp.
Af þessu leiðir að mörg börn lifa
nú aðallega á sjoppumat. En þau
eru ekki ein um hituna. Margt
aldrað fólk er síst betur sett.
Á meðan þessu vindur fram hírast
fyrirvinnurnar á einhverjum
skyndibitastað eða ríkismötuneyti-
í biðröð eftir hamborgara og kóka-
kóla.
Hvað er á seyði? Svarið er ofur-
einfalt. Þetta er apartheidstefnan
í framkvæmd, sú félagsmálastefna
sem hefur riðið hér húsum síðustu
áratugi.
Svo rækilega er þessi aðskilnað-
arstefna komin til framkvæmda í
þjóðlífmu að það verður enginn
hægðarleikur að snúa til baka.
Hvað skal til ráða?
Taka þarf tillit til síaukinnar
fjölbreytni í fjölskylduformi þar
sem „þín“ börn og „mín“ deila
heimili með „ykkar“ bömum og
„okkar“.
í stað þess að auka firringu og
breikka bil milli k> aslóða með
nýjum stofnunum þarf nýja hug-
myndafræði sem stuðlar að
sameiningu, ekki sundrun.
Jafnframt er orðið óhjákvæmi-
legt að börn fái kennslu í næring-
ar- og heilbrigðisfræði þegar í
fyrstu bekkjum grunnskólans.
Þá þurfa skólabörn að læra mat-
reiðslu (ekki síst piltamir) sem
miðast við að elda holla fæðu á
skömmum tíma, ekki íburðarmik-
inn veislukost.
Síðast en ekki síst þarf matvæla-
iðnaðurinn að koma til móts við
neytendur og leggja áherslu á holl-
ar vörur sem matreiða má með lít-
illi fyrirhöfn.
Skólamáltíðir
En þetta er ekki nóg. Óhjá-
kvæmilegt er að taka nú þegar upp
skólamáltíðir fyrir öll skólabörn
, a.m.k. á höfuðborgarsvæðinu ef
ekki víðar.
Þessar máltíðir þurfa að vera
vísindalega saman settar þannig
að börnin fái þann skammt af
næringarefnum sem þeim er ekki
boðið upp á heima hjá sér.
Þetta kann einhverjum að þykja
dýrt spaug, en í raun er þetta
ekkert annað en óumflýjanlegur
fylgifiskur þeirrar stefnu sem þegar
hefur verið mörkuð.
a „Skólamáltíðir eru fyrsta skilyrði
^ þess að unnt sé að stuðla að heil-
brigðari lífsháttum í íslensku þjóðfélagi
við núverandi aðstæður.“
JÓN ÓTTAR
RAGNARSSON
DÓSENT
FRJÁLSLYNDI
ÍFRAMKVÆMD
Lokaorö
Skólamáltíðir eru fyrsta skilyrði
þess að unnt sé að stuðla að heil-
brigðum lífsháttum í íslensku þjóð-
félagi við núverandi aðstæður.
Einnig þarf að auka fræðslu í
næringar- og heilbrigðisfræði
svo börnin geti sjálf dæmt um hvort
þau fá rétta næringu eða ekki.
En umfram allt þurfum við að
vakna upp og átta okkur á því að
fjölskyldan verður aldrei söm aftur.
Áðeins ef við bregðumst skjótt við
á hún enn lífsvon ... í nýrri mynd.
Jón Óttar Ragnarsson
Þjóðarsátt
umfátækt
Kjallarinn
I Garðastrætissamningunum
skrifuðu ASl, Alþýðuflokkur og
Alþýðubandalag undir ríkisstjórn-
arstefnu VSÍ, Sjálfstæðisflokks,
SlS og Framsóknar. Verkalýðs-
hreyfingin og gömlu flokkarnir í
stjórnarandstöðu sporðrenndu í
einum bita öllu því góðmeti sem
ríkisstjórn Steingríms Hermanns-
sonar hefur borið á borð. Þeim
flökraði ekki við 25% kaupmáttar-
skerðingunni frá 1983. Ekki stóð í
þeim virðingarleysið, sem þingræð-
inu var sýnt, þótt þetta sama þing-
ræði verði þeim heilagt þegar til-
lögur BJ um breytingar á stjórnar-
skrá ber á góma.
Nei. Öll stjórnarstefnan rann
Ijúflega niður enda sykruð með
tollalækkun á dekkjum og bifreið-
um.
Ekki dugði minna af hálfu for-
manns Alþýðuflokksins en að lýsa
því yfir að hér væri gerð þjóðarsátt
um lífskjarasáttmála.
Vitnisburður
En sama daginn og fjórflokkur-
inn samþykkti „sáttina" birtist í
Morgunblaðinu grein eftir Stefán
Ólafsson, lektor við Háskólann,
sem lýsti því sem menn voru að
sættast á.
Hann lýsti því að hér er mesta
láglaunastefna á Vesturlöndum,
þrátt fyrir að þjóðartekjur séu
meðal þeirra hæstu. Hann lýsti
áhrifum þessarar stefnu á fólkið í
landinu. Hann lýsti vinnuþrælkun-
inni og upplausn fjölskyldunnar.
Af lýsingum hans virtist raunar
lítil ástæða til sátta. Miklu meiri
ástæða virtist til andspyrnu og
uppreisnar.
Annar vitnisburður
Tveim vikum eftir sáttagjörðina
barst annar vitnisburður um lífs-
kjör á íslandi. Sigurður Snævarr,
hagfræðingur á Þjóðhagsstofnun,
birti niðurstöður sínar á rannsókn-
um á afkomu landsbúa. I annað
sinn á hálfum mánuði var blautri
Ægj „Sjónvarpið sendi mann til Filipps-
^ eyja þar sem tekist var á um lýðræði,
réttlæti og lífskjör. En sjónvarpið hafði
engan mann á íslandi þar sem tekist var
á um þessi sömu mannréttindi á sama
tíma.“
tusku kastað í andlit þeirra sem
sungu dýrðaróðinn um lifskjara-
sátt Garðastrætisins. I annað sinn
á hálfum mánuði var truflaður
lofsöngur fjórflokkakvartettsins
um samningana.
Sigurður Snævarr sagði frá þeim
niðurstöðum sínum að fjórða hver
fjölskylda á Islandi byggi við fá-
tæktarmörk. Það þýðir að tuttugu
þúsund fjölskyldur búa við fátækt
hjá einni ríkustu þjóð Vesturlanda.
GUÐMUNDUR
EINARSSON
ALÞINGISMADUR Í
BANDALAGI
JAFNAÐARMANNA
„Sífellt fleiri gera sér grein fyrir því að samningarnir eru eins og nýju fötin keisarans. Forsöngvararn-
ir eru hættir að syngja dýrðaróðinn opinberlega.“
Þögnin
Vitnisburðir Stefáns og Sigurðar
komu á sérkennilegum tíma. Vik-
um saman hafa ríkisfjölmiðlar og
dagblöð étið upp eins og páfagauk-
ar alla blekkinguna um hinar nýju
leiðir samninganna. Engin tilraun
hefur verið gerð til að skýra og
skiljaþessi mál.
Sjónvarpið sendi mann til
Filippseyja þar sem tekist var á um
lýðræði, réttlæti og lífskjör. En
sjónvarpið hafði engan mann á
íslandi þar sem tekist var á um
þessi sömu mannréttindi á sama
tíma.
Þjóðviljinn var eini fjölmiðillinn
i landinu sem virtist hafa sjálf-
stæða hugsun, enda ásökuðu þjóð-
arsáttarmenn blaðið um siðleysi.
Að kyssa á vöndinn
Sífellt fleiri gera sér grein fyrír
því að samningarnir eru eins og
nýju fötin keisarans. Forsöngvar-
amir eru hættir að syngja dýrðar-
óðinn opinberlega.
En tilbeiðsla verkalýðsforkólf-
anna heldur áfram. Við hátíðlega
bænarstund í Alþingishúsinu
krupu þeir að fótstalli eins ráð-
herrans og færðu stjómarstefhunni
blómvönd.
Ætli kransar hafi verið afþakkað-
ir?
Guðmundur Einarsson