Dagblaðið Vísir - DV - 11.06.1986, Síða 15

DV. MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNÍ 1986.
15
Bytting á bernskuskeiði
Að liðnum kosningum er eðlilegt
að íhuga úrslit og reyna að gera sér
grein fyrir orsökum og afleiðingum.
Það hafa þegar margir gert, en um-
fjöllun þeirra nær harla lítið út fyrir
gömlu flokkana.
Lýsir það furðulegu skilningsleysi
á einni afdrifaríkustu aðgerð í ís-
lenskum stjórnmálum nú síðustu
árin, þ.e. sérframboði kvenna, sem
þegar hefur haft ótrúlega mikil áhrif
og á eftir að hafa enn frekari áhrif.
í fréttum af úrslitum kosninganna
hefur verið talað um fylgistap
Kvennalistans á landsvísu og þá
borið saman við árangur Kvenna-
framboðsins 1982. Slíkui’ saman-
burður er marklítill og varla
réttlætanlegur vegna mismunandi
aðstæðna. Sérstöðu hefur þó Reykja-
vík í þessu tilliti.
Fyrir 4 árum krossuðu 10,9% reyk-
vískra kjósenda við V-listann, en
8,1% núna og fylgistapið því heldur
meira en flestir bjuggust við. Frá
upphafi var þó Ijóst, að kosningabar-
áttan yrði mun erfiðari í þetta sinn
en hjá Kvennaframboðinu fyrir 4
árum, enda þótt málefnastaðan væri
sterk.
í fyrsta lagi vekja ný framboð allt-
af forvitni og athygli, sem er mjög
uppörvandi í kosningabaráttu og
bætir upp skort á öðrum þáttum, sem
nauðsynlegir þykja, svo sem flokks-
málgagni og vel smurðri kosninga-
vél.
í öðru lagi áttu allir minnihluta-
flokkarnir við ramman reip að draga
nú, þar sem er Davíðsdýrkunin.
Reyndar fannst mér óviðkunnanlegt,
hvað fulltrúar minnihlutaflokkanna
tóku undir þessa dýrkun og lögðu
mikla áherslu á andstöðu við Davíð
persónulega, að undanskildum fúll-
trúum Kvennalistans, sem lögðu
megináherslu á málefhin.
4 ár eða 40
í þriðja lagi - sem vegur sennilega
þyngst - eru flestir þeirrar skoðun-
ar, að sérframboð kvenna sé tíma-
bundín aðgerð, jafhvel uppeldisat-
riði. Hvort þessi aðgerð skuli standa
í 4 ár eða 40 eða eitthvað þar á milli
er hins vegar álitamál.
Augljóslega hefur sérframboð
kvenna haft mikil áhrif á gömlu
flokkana og raunar langt út fyrir þá,
jafnvel hin helgu vé búnaðarfélaga
og kaupfélaga. þeim, sem nægir þessi
árangur, finnst ekki lengur þörf að
styðja sérframboð. Eftir stendur þétt
fylgi fólks, sem skilur, að málið snýst
ekki eingöngu um það að fjölga kon-
um í stjómun lands og sveitarfélaga.
Ofangreind atriði em að mínu viti
meginorsök þess, að færri studdu
sérframboð kvenna í Reykjavík nú
en fyrir 4 árum. En auk þess fannst
mér ekki nægilega mikið unnið að
kynningu á málefhum Kvennalist-
ans, baráttan hófst of seint, of fáir
vinnustaðir heimsóttir, of lítið gert
til að vekja athygli.
Orsök þessa er fyrst og ffemst hið
hrikalega vinnuálag, sem láglauna-
fólk býr við og sem hefur aukist
verulega síðustu árin.
Flestar konumar, sem vinna fyrir
Kvennalistann, hafa böm og heimili
á sinni könnu, og flestar vinna að
auki fullan vinnudag utan heimilis.
Þær fóma miklu fyrir Kvennalist-
ann, en allar erum við sammála um
að taka sem mest tillit til bamanna
okkar og þarfa heimilanna, og þetta
er eitt af því, sem gerir starfið í
Kvennalistanum öðm vísi en í
gömlu flokkunum.
Kjallarinn
Kristín Halldórsdóttir
þingmaður kvennalista
Frábært á Selfossi
Utan höfuðborgarinnar vakti at-
hygli frábær árangur Kvennalistans
á Selfossi, þar sem hann hlaut tæp-
lega 11% atkvæða og vann fulltrúa
frá Sjálfstæðisflokknum. Það kann
að reynast þeim erfitt til útskýring-
ar, sem reynt hafa að reka Kvenna-
listakonur út í homið allengst til
vinstri.
Úrslitin í Hafnarfirði, þar sem ekki
tókst að vinna sæti, ollu hins vegar
vonbrigðum og reyndar undmn
flestra, því þar hafði Kvennalistan-
um verið spáð fulltrúa. En úrslitin í
Hafnarfirði voru undarleg á fleiri
vegu, og hafnfirskar kvennalista-
konur em reynslunni ríkari, sem
kemur þeim til góða í áffamhaldandi
kvennabaráttu.
Kvennalistinn bauð ekki ffam sér-
lista víðar, en kvennalistakonur
unnu góða sigra í samstarfi við aðra
á blönduðum og óháðum listum á
ýmsum stöðum á landinu, t.d. Höfn
í Homafirði og í Bessastaðahreppi.
það er því ffáleitt að slá nokkru
föstu um fylgi Kvennalistans á
landsvísu út frá úrslitum bæjar- og
sveitarstjómarkosninganna.
Ennþá langt í land
En árangur sérffamboðs kvenna
nær langt út fyrir það fylgi, sem
mælanlegt er í tölum kosningaúrsli-
tanna. Áhrif Kvennalistans á mál-
flutning og ffamgöngu margra
frambjóðenda gömlu flokkanna
leyndu sér ekki, hversu vel sem það
á svo eftir að skila sér í starfi. Og
svo mjög var konum hampað í kosn-
ingabaráttunni, að ætla mátti, að
þær væm a.m.k. helmingur fram-
bjóðenda í öruggum sætum. Úrslitin
sýndu hins vegar, að konur em að-
eins rúmlega fjórðungur þeirra, sem
kjöri náðu. En með þessu hefur
gömlu flokkunum vafalaust tekist
að slá ryki í augu margra kjósenda.
Er þá e.t.v. nóg að gert? Er þróun-
in svo vel á veg komin, að hún geti
ekki endað nema með fullkomnu
jafhræði kynjanna í lands- og sveit-
arstjómum? Og er þá markmiðinu
með sérframboði kvenna náð, þegar
konur verða orðnar helmingur kjör-
inna fulltrúa?
Svarið við öllum þessum spuming-
um er neitandi. Við eigum ennþá
langt í land. Sú hugarfarsbylting,
sem Kvennalistinn beitir sér fyrir,
er enn á bemskuskeiði.
Kynið ekki aðalatriðið
Fjölgun kvenna meðal kjörinna
fulltrúa er fagnaðarefhi, og megi
þeim öllum vel famast. En kynið er
ekki aðalatriðið, heldur sjónarmiðin,
málefhin og vinnubrögðin. Það
skiptir okkur konur harla litlu máli,
hvort við eigum fleiri eða færri full-
trúa, ef þær hafa það ekki að
meginmarkmiði að vinna að bættum
kjörum kvenna.
Það er langt ffá því gefið mál, að
kvennapólitískum sjónarmiðum hafi
vaxið ásmegin í réttu hlutfalli við
fjölgun kvenna í bæjar- og sveitar-
stjómum. Við vitum mæta vel, að
kvennapólitík á erfitt uppdráttar í
viðjum gömlu flokkanna með öllum
sínum ofuráherslum á valdabaráttu
og íhaldssama forgangsröðun verk-
efha og steinrunna starfshætti.
Margar þeirra kvenna, sem vinna
með Kvennalistanum, gætu aldrei
unnið með neinum gömlu flokkanna.
Þeir geta aldrei orðið þeim sá fijói
jarðvegur, sem er nauðsyn hverju
stjómmálaafli.
Kristín Halldórsdóttir,
þingmaður Kvennalista
„Það er langt frá því gefið mál, að kvenna-
pólitískum sjónarmiðum hafi vaxið
ásmegin í réttu hlutfalli við fjölgun kvenna
í bæjar- og sveitarstjórnum.“
Utvarp Reykjavík eða útvarp Island?
Ætla verður að Ríkisútvarpið okk-
ar, bæði hljóðvarp og sjónvarp, eigi
að vera fyrir alla islensku þjóðina
og að þeir sem búa úti á lands-
byggðinni njóti þar jafnréttis við
höfuðborgarbúa. Þannig á það að
vera. Fyrir kemur þó að engu er lík-
ara en sumir starfsmenn þar haldi
að útvarpið sé aðeins fyrir Reykvík-
inga og kannski á ávarpið „útvarp
Reykjavík" einhvem þátt í því. Það
virðist stundum hreinlega gleymast
að ísland sé eitthvað annað en
Reykjavik. Mun líka vera svo að
bæði stjómendur og starfslið er skip-
að Reykvíkingum.
Ekki sama hver á í hlut
Sá hópur starfsmanna Ríkisút-
varpsins, sem mest er í sviðsljósi, em
fréttamennimir. Nokkrir þeirra eru
nú, á þessum peningaausturs- og
eyðslutímum, hafðir hingað og þang-
að úti í löndum og senda þeir
nákvæmar fréttir af því sem þar er
að gerast. Hins vegar virðist oft
minni áhugi á fréttastofunum fyrir
innlendum fréttum af landsbyggð-
inni. Og þótt ótrúlegt virðist þá
virðast sumar fréttir ekki vera í náð-
inni hjá þeim fyrir sunnan. Frétta-
menn sjónvarpsins eru frekar
sjaldséðir úti á laridi, nema þegar
Ómar kemur á Frúnni, og fréttarit-
arar em misjafnlega duglegir og
misjafhlega djarfir að senda fréttir.
Forystumenn Landssamtaka um
jafnrétti milli landshluta hafa marg-
oft rekið sig á að ekki virðist sama
hvor á í hlut hann Jón eða hann
séra Jón. Þeir voru búnir að gera
margítrekaðar tilraunir til að fá að
kynna samtökin i þessum ríkisfjöl-
miðlum en höfðu ekki árangur sem
erfiði. Sjónvarpið hefur fram undir
þetta virst vera hreinlega lokað fyrir
þessum fjöldasamtökum dreifbýlis-
búa og hefur það sáralítið sagt frá
þeim ennþá. Og hljóðvarpið var lengi
vel litlu skárra. Reyndar er svo um
fleiri fjöhmðla í Reykjavík að þeir
hafa mjög lítið sagt frá þessum sam-
tökum, - hvorki stofhun þeirra né
öðru. Verður að ætla að þau öfl sem
mestu ráða í þessum fjölmiðlum hafi
nokkum ótta af samtökunum og
finnist þau ógna veldi sínu.
Hættuminnst þegar fæstir
hlusta
Dæmi um vinnubrögðin hjá Ríkis-
útvarpinu er lestur ályktunar sem
samþykkt var á fundi Skagafjarðar-
deilda samtakanna í Miðgarði 22.
febr. sl. Útdráttur úr henni var les-
inn kl. 10 á sunnudagsmorgni og svo
ekki minnst á hana frekar. Var varla
hægt að finna „hættuminm" tíma til
að lesa þetta enda munu fáir hlusta
svo snemma hvíldardagsins. (Alykt-
unin var um landbúnaðarmál.)
Á landsfundi samtakanna, sem
haldinn var í Skjólbrekku i Mý-
vatnssveit 8.-9. júni 1985, var frétta-
maður sjónvarpsins og tók myndir
og viðtöl. Ekkert af þeim myndum
var sýnt og ekkert sagt frá lands-
fundinum. Hins vegar var sama
kvöldið alllöng fréttamynd af borg-
arstjóra Reykjavíkur að veiða fyrsta
laxinn í Elliðaánum. Er þetta ekki
undarlegt fréttamat? Þegar grennsl-
ast var eftir hverju þetta sætti var
sú skýring gefin að myndimar hefðu
týnst (eða eyðilagst).
Rósmundur G.
Ingvarsson
bóndi, Hóli, Tungusveit,
Skagafjarðarsýslu.
Svo bregðast krosstré sem
önnur
Forystumenn samtakanna höfðu
samband við Ómar Ragnarsson og
óskuðu að koma fram í sjónvarps-
þætti hans er útvarpa átti frá
Akureyri 12. mars sl. Tók Ómar því
vel til að byrja með, enda áhugasam-
ur um málefni dreifbýlisins. Ákveðið
var að sama daginn yrði Ólafi Þ.
Þórðarsyni alþingismanni afhentar,
með nokkurri viðhöfh, tillögur sam-
takanna að nýrri stjómarskrá
íslands. Átti sú athöfn að fara fram
- og fór fram á Akureyri og skyldi
Ómar mæta þar sem myndatöku-
maður sjónvarps. Þegar til kom
fengu Landssamtökin um jafnrétti
ekki aðgang í sjónvarpsþáttinn „Á
líðandi stundu" og Ómar er sagður
hafa verið hafður í öðm nægilega
lengi svo hann komst ekki til af-
hendingarathafnarinnar. Athöfnin
var þó tekin upp, af fréttamönnum,
en sáralítið sagt frá henni í útvarpi
og sjónvarpi.
fslenska þjóðin hefur beðið eftir
stjómarskrá lýðveldisins í meira en
40 ár, - stjómarskrá sem henni var
lofað við stofnun lýðveldisins 17.
júní 1944. Stjómmálamönnum hefur
ekki tekist að efna loforðið enn. Svo
þegar Landssamtök um jafnrétti
milli landshluta hafa, með mikilli
vinnu og kostnaði, samið tillögur að
stjómarskrá og vom að afhenda þær
alþingismanni til flutnings á Alþingi
þá lætur sjálft Ríkisútvarpið eins og
ekkert sé að gerast. Sjónvarpið eyðir
aðeins fáum sekúndum til að segja
frá þessum atburði en í sama frétta-
tíma eyðir það löngum tíma til að
segja frá því að nýi valdhafinn á
Filippseyjum muni kannski láta
semja nýja stjórnarskrá fyrir þjóð
sína. Samkvæmt þessu kemur okkur
íslendingum eiginlega ekkert við
okkar eigin stjómarskrármál en
þurfum hins vegar allt að vita um
stjómarskrármál Filippseyinga.
Hvílík fréttamennska.
Er stjórnað með spottum?
Hljóðvarpið bætti nokkuð úr
þessu, fyrir sinn hlut, er það stuttu
síðar útvarpaði viðtali við Pétur
Valdimarsson, formann samtak-
anna, í tilefni þess að búið var að
leggja stjómarskrártillögumar fram
á Alþingi.
Ég sem þessar línur rita hefði lík-
lega engu trúað af því sem baráttu-
menn jafnréttis - samtakanna segja
um furðulega fréttamennsku fjöl-
miðlanna ef ég hefði ekki kynnst
vinnubrögðum „landeyðingar-
manna“ í virkjunarmáli Blöndu. En
vegna fenginnar reynslu koma mér
svona vinnubrögð varla á óvart. Það
er stundum lfkast því að einhverjir
hafi spotta til að kippa í ef þeim
þykri- við þurfa.
En vonandi em það bara tilviljan-
ir sem hér hafa verið að verki. Hlutir
geta týnst. Kannski þykir ekki frétt-
næmt suður í höfuðborginni þótt
samtök áhugafólks séu eitthvað að
brölta úti á landi. Það vekur þó
óneitanlega nokkum ugg að starfs-
menn útvarpsins virðast nú vera
valdir eftir pólitískum lit og þóknan-
legir konunginum sem sagðui- er
mikið til einvaldur í borg sinni.
Samtökin fullrar athygli verð
Nú er eðlilegt að fólk spyrji hvort
þessi landssamtök um jafnrétti séu
svo merkileg að ástæða sé til að segja
frá þeim í ríkisfjölmiðlunum eða lofa
þeim að koma þar fram. Þetta getur
hver og einn metið sjálfur.
Samkvæmt upplýsingum frá
starfsmanni samtakanna er þetta í
fyrsta sinn sem stofnuð em á Islandi
óflokksbundin þjóðmálasamtök með
miklu og almennu fylgi alstaðar þar
sem skipuleg félagasöfnun hefur far-
ið fram. Þetta er einnig í fyrsta sinn
sem áhugamannasamtök, sem að
öllu leyti kosta sig sjálf, leggja ára-
langa vinnu í endurbætur á íslensku
stjómkerfi, en stjómarskrártillög-
umar hafa verið í vinnslu í þrjú ár.
Samtökin vinna að jafhrétti og jöfh-
un lífskjara þjóðfélagsþegnanna
hvar á landinu sem þeir búa. Þau
vinna að því að landið haldist í
byggð áfram, þvert á móti því sem
mestráðandi stjómmálaöfl virðast
stefha að í dag. Samtökin vinna að
velferð þjóðfélagsins og þegna þess.
Rósmundur G. Ingvarsson.
„Kannski þykir ekki fréttnæmt suður í
höfuðborginni þótt samtök áhugafólks séu
eitthvað að brölta úti á landi.“