Dagblaðið Vísir - DV - 04.07.1986, Blaðsíða 10

10
DV. FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ 1986.
Útlönd Útlönd Utlönd Utlönd
Veisla í New Yoric
í dag hefjast í New York mikil hátíðahöld vegna eitt hundrað ára afmælis Frelsisstyttunnar. Hún var lengi vel
þaö fyrsta sem bar fyrir augu innflytjenda þegar þeir komu til Bandarikjanna. Nú er búið að gera við hana fyrir
2,6 milljarða króna og er hún nú glæsilegri en nokkru sinni fyrr.
í New York er boðið til veislu nú
um helgina. Fjörið hefst í dag og
stendur fram á sunnudag. I dag verð-
ur haldinn hátíðlegur þjóðhátíðar-
dagur Bandaríkjamanna, en í ár er
haldið upp á að ein öld er liðin síðan
franska þjóðin gaf þeirri bandarísku
Frelsisstyttuna, sem stendur í mynni
New York hafhar. Nú er nýlokið
miklum viðgerðum á styttunni, sem
kostuðu 2,6 milljarða íslenskra
króna. Það eina sem hefur breyst er
að nú er kominn skær logi úr gulli
fyrir ofan kyndilinn. Þessi logi er
nokkuð táknrænn fyrir þá dýrð sem
umlykur þessa „frelsishelgi".
Gífurlegur fjöldi „gesta“
Talið er að um 15 milljónir manna
muni koma og fylgjast með hátíðinni
um helgina. Ronald Reagan, forseti
Bandaríkjanna, mim „afhjúpa" og
kveikja á hinni nýviðgerðu styttu í
viðurvist fjölda stórmenna, þar á
meðal verður Mitterrand, forseti
Frakklands.
Þeir sem vilja fylgjast vel með
opnunarathöfhinni þurfa að greiða
200.000 krónur fyrir sæti sín, en í
staðinn fá þeir að taka í hönd Lee
Iacocca, forstjóra Chrysler bílaverk-
smiðjanna, sem hefur haft veg og
vanda af fjársöfhun þeirri sem fór
fram vegna viðgerðarinnar á Frelsis-
styttunni og Ellis Island.
Fyrir 400.000 krónur geta hjón
horft á athöfriina með Pierre du
Pont, fyrrverandi ríkisstjóra í
Delaware, og snætt síðan kvöldverð
um borð í glæsilegri snekkju og horft
á flugeldasýningu.
Bob Hope, sem er einn af 12 að-
fluttum bandarískum ríkisborg-
urum, sem Reagan mun sæma
frelsisorðunni, mun skemmta um
borð í annarri glæsisnekkju bæði
kvöldin. Miði, sem inniheldur kvöld-
verð og skemmtiatriði, kostar 40.000
krónur á manninn.
Gert út á hátíðahöldin
Veitingahús, sem eru með góðu
útsýni yfir Frelsisstyttuna og þau
hátíðahöld sem á dagskránni eru,
selja nú kvöldverð fyrir allt að 28.000
krónur, og einnig er hægt að fá stól
til að horfa á skipalest, sem fer um
hafharmynnið í tilefhi afmælisins,
fyrir gjald.
Ekki hefur verið svona mikið um
hátt verð við fyrri hátíðir í New
York. Á tvö hundruð ára afmæli
Bandaríkjanna fyrir tíu árum fékk
fólk að horfa á skipalestina og flug-
eldana ókeypis. Þegar Brooklyn-
brúin var eitt hundrað ára fyrir
þremur árum var allt meira í líkingu
við fjölskylduboð.
Einkaframtakið sá um við-
gerðina
í þetta skipti er það hins vegar svo
að verslunin er komin inn í málið.
Þetta má að miklu leyti rekja til
þess að fjársöfnunin vegna viðgerð-
anna var í höndum einkaaðila. Fyrir
eitt hundrað árum lögðu Banda-
ríkjamenn fram frjáls framlög til að
borga fyrir stöpulinn, sem Frelsis-
styttan stendur á, og franska þjóðin
hafði fjármagnað smíði stytturmar á
sama hátt, svo að vissulega var for-
dæmi fyrir því sem nú var gert.
Einnig var að Iacocca og hans
menn dáðust mjög að þvi hvemig
staðið var að fjármögnun Ólympíu-
leikanna í Los Angeles 1984 og beittu
sömu aðferð.
Þeir veittu fyrirtækjum leyfi til að
nota Frelsisstyttuna í auglýsinga-
skyni, þ.e. eitt fyrirtæki í hverri grein
keypti einkarétt á notkun Frelsis-
styttunnar í auglýsingaskyni.
Þetta gekk svo vel að jafrivel áður
en auglýsingaherferðin vegna helg-
arinnar hófst var búið að safria
næstum 10 milljörðum króna. Mest
af þessum peningum kom frá fyrir-
tækjum sem vildu fá að tengja
Frelsisstyttuna við framleiðslu sína.
Sjónvarpsstríð
Mestu lætin urðu vegna sölu á
sjónvarpsréttindum til ABC sjón-
varpsstöðvarinnar fyrir 400 milljónir
króna. Keppinautar hennar mót-
mæltu þessu og bentu á að mikill
hluti af hátíðahöldunum hefði
fréttagildi og því ætti að leyfa þeim
að taka myndir líka. Bentu þeir á
að allt það sem Reagan forseti kæmi
nálægt væri fréttnæmt. Sérstaklega
var tínd til sú athöfn er Reagan
sæmir bandaríska ríkisborgara
„Frelsisorðunni". David Wolper,
kvikmyndaframleiðandi í Holly-
wood, sem meðal annars framleiddi
þættina „Rætur“, sagði að þetta
væri sín hugmynd og ætti einungis
að vera til skemmtunar, alveg eins
og athöfh sú, er Warren Burger, frá-
farandi forseti hæstaréttar Banda-
ríkjanna, sver inn 250 nýja
ríkisborgara.
Eftir miklar samningaviðræður
féllst ABC á að leyfa öðrum stöðvum
að sýna frá þessum tveimur athöfn-
um en hefur eftir sem áður einkarétt
á flestum þáttum hátíðarinnar.
Gagnrýni á framkvæmd
Eins og alltaf þegar mikið er að
gerast, eru ekki allir sáttir við allt
sem fram fer og hefur dagskrá „frels-
ishelgarinnar" ekki farið varhluta
af því. Harðasta gagnrýnin hefur
komið fram vegna veitingar „frelsis-
orðunnar", sem 12 aðfluttir banda-
rískir ríkisborgarar verða sæmdir.
Það hefur verið gagnrýnt að þeir 12,
sem fá orðumar, séu hreint ekki
spegilmynd af samsetningu þjóðar-
innar. I hópnum er einn svertingi,
þrír Asíumenn og ftmm gyðingar en
enginn rómverskur kaþólikki, Iri,
ítali eða Pólveiji. (Edward Koch,
borgarstjóri í New York, var svo
hneykslaður á þessu að hann til-
kynnti að hann myndi sjálfur veita
70 aðfluttum Bandaríkjamönnum
orður.) Bandarískir svertingjar telja
sig almennt vera útskúfaða frá há-
tíðahöldunum, en raunar er það svo
að þeir eru flestir komnir af inn-
flytjendum sem voru fluttir nauðugir
til Bandaríkjanna, svo að þeim
finnast hátíðahöldin ósmekkleg í
alla staði.
Pyntingaskipi mótmælt
Öldungadeild Bandaríkjaþings
hefur mótmælt því að ríkisstjóm
Chile skyldi boðið að senda skipið
Esmeralda til hátíðarinnar. Þetta
skip var notað af hemum undir
pyntingar eftir valdaránið 1973 og
finnst öldungadeildinni það varla í
anda frelsishugsjónar þeirrar sem
Frakkar og Bandaríkjamenn halda
í heiðri.
Einnig hafa heyrst gagmýnisradd-
ir vegna þess að fyrirtæki og ein-
staklingar með miklar tekjur skuli
geta notað mikið af kostnaði sínum
í tengslum við hátíðina til frádráttar
frá skatti og að því muni byrðamar
lenda að miklu leyti á efhaminna
fólki sem hafi ekki einu sinni efni á
að fara á hátíðina. Þessari gagnrýni
hefur verið hafnað og bent á það að
hátíðin er fjármögnuð á vegum
einkaaðila og því muni ríkið ekki
lenda í neinum kostnaði vegna
hennar.
Dýrðleg veisla
En hvað sem öllum deilum líður
er ljóst að um helgina verður haldin
fjörug veisla í New York. Hún verð-
ur svo fjörug að margir íbúar
borgarinnar hafa ákveðið að fara
úr borginni yfir helgina til að losna
við mannfjöldann og umferðina. Þeir
sniðugustu leigja síðan íbúðir sínar
fyrir tugi og hundmð þúsunda króna
yfir helgina, sérstaklega þar sem
gott útsýni er yfir alla dýrðina.
Óttinn við að hryðjuverkamenn
muni gera árás við þetta tækifæri,
sem fyrir nokkrum mánuðum var í
algleymingi, hefur nú dvínað, en lög-
regla þorir þó ekki að taka neina
áhættu og hefur flesta sína menn á
vakt yfir helgina.
Peningarnir tala sínu máli
Bandaríkin hafa breyst á síðustu
eitt hundrað árum. Þau eru ekki
eins „kapitalísk" nú eins og þá. Samt
kunna Bandaríkjamenn enn að láta
peningana tala og skilja að stéttir
manna. Að lokum má geta þess hér
að þó að flestir innflytjendur frá
Evrópu hafi á sínum tíma farið fram
hjá Frelsisstyttunni og síðan þurft
að fara gegnum Elliseyju áður en
þeim var hleypt inn í landið, þá
sluppu þeir sem ferðuðust á fyrsta
fanými við þá reynslu.
Umsjón: Ólafur Amarson