Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.1986, Blaðsíða 18

18
FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 1986.
Menning
Mestmegnis upplýsingar
Bolli Gústavsson:
Borðnautar
Bókaútgáfa Menningarsjóðs 1986,124 bls.
Bók þessi geymir rúm þijátíu ljóð
í fimm bálkum. Auk þess eru í henni
sjötíu snotrar teikningar eftir Hring
Jóhannesson. Nú er sr. Bolli kunnur
fyrir laglegar teikningar og hefur
m.a. myndskreytt ljóðabækur. Virði
ég honum til eðlilegrar hógværðar
að þykja Hringur fremri.
Ljóð bókarinnar eru af ýmsu tagi.
Fyrst eru Almanaksljóð, fjórtán tals-
ins. Þau eru flest mjög stutt, aðeins
ein mynd - eða lýsing, sem ekki
endilega er myndræn:
Páskamorgunn
Þánar skafl í varpa
og árrisul böm
bíða eftir
sólardansinum
Þetta eru bara upplýsingar, ekkert
sérkennilegt nema fomlegt orðalag,
en það nægir ekki til að lesendur
sjái eitthvað fyrir sér. Hér er flest
af þessu tagi, og þá em það teikning-
ar Hrings sem bjarga blaðsíðunum
frá því að verða algjört tóm. Fyrir
bregður þó lífi, þar sem ferskri skynj-
un er miðlað í mjög knöppu formi,
ekkert er nefnt nema hljóðið af
vængjaslætti og vatnsveðrum, en
það nægir til að skynja vorið:
Krossmessa á vori
Óró í lofti:
þytur vatns
og vængja.
Bókmenntir
Öm Ólafsson
Það er þó einkum í bálkinum
Mannamyndir, sem sr. Bolli kemur
afdráttarlaast fram sem smáskáld.
Það liggur við að þessi ljóð sann-
færi mig um réttmæti þeirra 19. aldar
hugmynda um fagurfræði, að list-
gildi verks fari eftir því hversu
háleitar hugsanir það ber. í þessum
frásögukvæðum er hugsunin bara
eins og í venjulegum eftirmælagrein-
um, almenns eðlis og slitin. En betur
að gætt, þá er orðalagið það líka,.
margtuggnar klisjur. Tökum fáein
dæmi:
Möðrudalur blasir við
í djúpri öræfakyrrð
Heilagt englalið
kallar skáld til farar.
Sr. Bolli Gústavsson.
Skáld svipullar gleði
skáld djúprar sorgar
leggur lúð ritföng
á þéttskráða örk,
í lágum dyrum
slær þreytt hjarta
hinsta slag
í veiku brjósti
Með leiftrandi log
sannleiksanda í svip
stendur hann ennþá
á köldu hallargólfí
Ljóðablálkurinn „Fljótið" tekur
yfir rúman þriðjung bókarinnar.
Þetta er mannlífsmynd liðinna tíma,
og margt vel gert. Það kemur hér í
ljós að Bolli getur vel skapað skýrar
og ferskar ljóðmyndir, hvort heldur
er af náttúrunni eða fólki. Bæði er
nákvæmni f smáatriðum lýsingar-
innar, og auk þess eru orðin valin
saman til að miðla hugblæ, það sem
virðist slæður er kuldalegt og grátt,
enda veiðivefur, festur á klær:
I.
Dökkur er fjalldrapi
drifinn regnúða,
veiðivefir köngurlóa
kulgráar slæður
festar á lyngklær
Konur í skósíðum
þungum vaðmálspilsum;
þröngt er á mjórri
gljáslitinni þóttu.
Vegna suddans
hafa þær bundið
svartar hymur
yfir skotthúfur.
Og svo dregur höfúndur þessa
gömlu þjóðlífsmynd áfram, kyrra og
tíðindalitla. Hún væri góð, ef hann
héldi sig við ytra borðið, en því mið-
ur þarf hann að blanda heldur
lágkúrulegum vangaveltum inní:
Þar mun vera maður
er á vetrum
smíðar hnakka
söðla og aktygi
af hagvirkni,
fyllir bæ sinn
leðurangan og
drýgir tekjur
efhaheimilis,
Af sama tagi er þegar höfúndur
er búinn að segja frá eggjatekju, þá
þarf hann að bæta því við, að eggin
„veita heilnæma saðningu". Þetta
er ansi nykrað á vissan hátt, mynd-
inni spillt með innskotum, og þó
mest í lok bálksins. Það var leiði-
minni (endurtekið atriði) í honum
hve mjög menn þráðu brú yfir fljót-
ið. En í lokin spyrst vestur yfir það,
að bændur austan þess séu hættir
að standa upp í kirkju undir pistli
og guðspjalli. Og þá segir sá sem
talar í kvæðinu:
Hinn breiði
og stríði tálmi
þrútinn af jökulgormi,
hefur breyst
í brýna vöm
mót framandi vá.
Og það er sama hvaða skoðun
menn hafa á þessum nýju kirkjusið-
um, kvæðið dettur hér niður í hreina
lágkúru hreppasjónarmiða í ríki
andans. Það er leitt að höfundur
skuli ekki leggja meiri rækt við
hæfileika sína, því þá virðist mér
hann hafa.
Germönsk rómantík
og síðrómantík
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar Islands
Háskólabíói 27. nóvember.
Stjórnandi: Miltiades Caridis.
Einleikari: György Pauk.
Efnisskrá: Carl Maria von Weber: Forleikur
að óperunni Oberon; Felix Mendelssohn-
Bartholdy: Fiölukonsert í e-moll op. 64;
Richard Strauss: Also sprach Sarathustra
op. 30.
Að heyra homtóna upphafsins á
Oberonforleiknum svo meistaralega
blásna, sem á fimmtu tónleikum
hljómsveitarinnar okkar, kemur
fólki í óumræðilega gott skap. A eft-
ir þeim fylgdi líka í flestu vandaður
og góður leikur. Það em eiginlega
vandræði að íslenskir tónlistamnn-
endur skuli einungis þekkja ópemr
Carls Maria von Webers af plötum
og myndböndum. Ekki er ég frá því
að jafnvel efiii þeirra kynni að höfða
til íslendinga og músíkin stendur
fyrir sínu og við eigum fullboðlegt
lið til að flytja til dæmis Töfraskytt-
una.
Rómantíkin innan frá
Hvílík unun það er að heyra menn
í eins og György Pauk fara með Fiðlu-
konsert Mendelssohns. Þama var
ekki verið að reyna að skrúfa ein-
hverja gervirómantík út úr hverjum
tóni heldur var henni leyft að koma
innan frá úr músíkinni sjálfri og tón-
unum gefinn nægur tími til að
hljóma og sitja í eyra hlustandans.
Þannig leika aðeins snjallir menn.
Tónlist
Eyjólfur Melsted
Verst var að tréð skyldi ekki vera
honum og stjómandanum sammála
í samsöng sínum með fiðlunni í sex-
ólum miðkaflans en yfir það fymist.
Að flestu öðm leyti skilaði hljóm-
sveitin hlut sínum vel, stundum mjög
vel.
Nauðsyn þess að fá að príla
að vild
Að glíma við verk Richards
Strauss er hverri hljómsveit nauð-
syn. Vart þarf fram að taka að
hljómsveitin okkar er á algjöm byrj-
endastigi hvað þetta snertir. Hin
viðamiklu verk germanskrar síðró-
mantíkur em lestrarbækur sem hún
er rétt að byrja að stauta sig í gegn-
um. Hvergi kemur það betur fram
en einmitt í verkum af þessu tagi
hversu misvel læsir hljómsveitarlim-
imir em. Þetta breytist ekki nema
að hún fái að reyna sig við efnið og
ná smám saman tökum á því, svona
rétt eins og hveiju bami er það
nauðsyn að fá að príla að vild og fá
klifurþörf sinni fullnægt en um leið
að ná tökum á jafiivægi hreyfinga
sinna svo að það geti tileinkað sér
aðra og flóknari hluti þegar því er
náð. Og mikið má hún teljast heppin
að fá að feta sig áfram undir leiðsögn
jafngóðs leiðbeinanda og Miltiades
Caridis, en heildargetan byggist upp
innan frá með hljómsveitinni sjálfri
og til átaka við verk eins og Svo
mælti Zaraþústra verður hún búin
þegar allir limir hafa öðlast næga
hreyfifæmi til að príla um óhindrað.
-EM
György Pauk fiðluleikari.