Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1987, Qupperneq 10

10
FÖSTUDAGUR 9. JANÚAR 1987.
Útlönd
DV
Vænta má nýrrar öldu
verkfalla í Grikklandi
Sorphaugar fylltu götur Aþenu í
lok síðasta árs og voru hermenn
sendir á vettvang til þess að hreinsa
strætin. Sorphreinsunarmenn höfðu
verið í tólf daga verkfalli, einu af
mörgum sem gengu yfir Grikkland
á árinu. Og nú er allt útlit fyrir að
árið 1987 verði einnig ókyrrðarár.
Verkalýðsfélög eru að undirbúa
allsheijarverkfall sem heíjast á þann
15. janúar og á það að standa í sólar-
hring. Eru verkalýðsfélögin, sem
njóta stuðnings kommúnistaflokks
Grikklands, að mótmæla spamaðar-
aðgerðum stjómarinnar sem hófust
í október 1985. Afleiðingamar hafa
orðið þær að laun hafa staðið í stað
á meðan verð hefur farið hækkandi.
Fylgistap
Þetta hefur án efa haft áhrif á vin-
sældir stjómarinnar eins og fram
kom við borgarstjómarkosningam-
ar í október síðastliðnum en þá
tapaði flokkur forsætisráðherrans
kosningunum í Aþenu, Salonika og
Piraeus.
Andreas Papandreou, forsætisráðv
herra Grikklands, segir að halda
verði spamaðaraðgerðunum áfram
ef hægt á að vera að koma verð-
bólgunni niður í tíu prósent en hún
er núna rúmlega tuttugu prósent.
Einnig þarf að reyna að minnka er-
lendar skuldir landsins sem nema
um fimmtán milljörðum dollara.
í nýársræðu sinni hvatti forsætis-
ráðherrann landslýð til þess að sýna
einingu í þessum efnahagsörðugleik-
um ríkisins. Kvað hann enga aðra
leið til þess að komast hjá því að
verða háður öðrum íjárhagslega.
Óvinsælar aðgerðir
Hann lagði áherslu á það að stjóm
hans hefði ekki reynt að fara í graf-
götur um staðreyndir og að ekki
hefði verið hikað við að grípa til
óvinsælla aðgerða sem hann sagði
vera famar að bera árangur.
En Constantine Mitsotakis, leið-
togi nýrra demókrata, sem em í
stjórnarandstöðu, hefur látið í ljós
að Grikkland standi frammi fyrir
miklum og margþættum erfiðleikum.
Gagnrýnir hann stjómina fyrir það
sem hann kallar einræðisstefriu.
Papandreou hóf annað kjörtímabil
sitt í fyrra og þarf hann ekki að lýsa
yfir kosningum fyrr en árið 1989.
Stjómmálasérfræðingar útiloka þó
ekki þann möguleika að forsætisráð-
herrann neyðist til þess að lýsa yfir
kosningum í lok þessa árs.
Erfitt verkefni
Forsætisráðherrans bíður hið erf-
iða verkefni að hefja viðræður við
Bandaríkjamenn um nýtt samkomu-
lag um dvöl bandarísks herliðs í
Grikklandi. Það sem nú er í gildi
rennur út árið 1988.
Er Papandreou kom til valda árið
1981 var það á stefhuskrá hans að
bandarískar herbækistöðvar skyldu
burt og að Grikkland segði sig-úr
Sparnaðaraðgerðir Andreas Papandreous, forsætisráðherra Grikkiands, eru óvinsælar og boðað hefur verið til
allsherjarverkfalls þann 15. janúar.
Nató og Evrópubandalaginu.
Hann hefur þó haft hægt um sig á
þessum sviðum og hefur það valdið
frekari ágreiningi milli hans og
kommúnista sem hann hefur getað
reitt sig á í kosningum undanfarinna
ára. Hafa þeir þá veitt sósíalistum
stuðning með því að draga sig í hlé
varðandi viss atriði.
Víetnam:
Nýir leiðtogar - gömul vandamál
Á sjötta og sjöunda áratugnum var
Víetnam tákn fyrir baráttu smáþjóð-
ar fyrir frelsi og fullveldi. 1975 voru
Bandaríkjamenn hraktir af víet-
namskri grund við lítinn orðstír og
Víetnam sameinað eftir þriggja ára-
tuga skiptingu í norður og suður. Á
þeim áratug sem liðinn er hefur þess-
ari fyrrum nýlendu Frakka ekki
tekist að koma undir sig traustum
fótum á sviði efnahags. Landinu er
haldið á floti með efnahagsaðstoð frá
Sovétríkjunum sem talin er nema
milljón Bandaríkjadölum á dag.
Sjálfstæðisbarátta við Frakka,
Japani og Bandaríkin þjappaði ví-
etnömsku þjóðinni saman og hún
var tilbúin að leggja á §ig ómældar
fórnir til að ná settu marki. En nú
er öldin önnur og stríðsbrölt Hanoi-
stjómarinnar í Kampútseu vekur
hvorki hrifningu né fómfysi meðal
þjóðarinnar. Það em fremur áhyggj-
ur af hversdagslegri afkomu sinni
sem upptekur hugi Víetnama en
framgangur ófriðarins í Kampútseu.
Skortur á neysluvörum í borgum
landsins og vannæring víða í sveit-
um veldur því að svartur markaður
þrífst vel og stjóminni hefúr ekki
tekist að ná tökum á peningakerfinu
með þeim afleiðingum að í landinu
geisar 800% verðbólga.
Skipt um forystu
Við þessar aðstæður var sjötta
flokksþing víetnamska kommúnista-
flokksins haldið í síðasta mánuði.
Fyrirfram var búist við uppgjöri við
þá stefhu sem kommúnistaflokkur-
inn hafði fylgt frá lokum ófriðarins
við Bandaríkin. í efhahagsmálum
hafði verið lögð áhersla á þungaiðn-
að og utanríkisstefhan verið herská.
Bágur efnahagur þjóðarinnar komst
í brennidepil þegar aðalritarinn í
flokknum, Truong Chinh, viður-
kenndi í ræðu í október að hörmu-
lega hefði tekist til með að byggja
upp iðnaðinn og aðstoðin frá Sovét-
ríkjunum að miklu leyti farið í
súginn. Þessi tegund sjálfsgagnrýni
hefur ekki farið hátt í kommúnista-
ríkjum til þessa og mun trúlega ekki
gera það í bráð því Chinh missti
embættið á flokksþinginu í desemb-
er. Sumar heimildir segja að með
Fyrrum leiótogi Kommúnista-
fiokksins, Truong Chinh. Sjálfs-
gagnrýni dugði ekki til.
sjálfsgagnrýni sinni hafi Chinh og
stuðningsmenn ætlað að vinna tiltrú
flokksmanna, sannfæra þá um að
leiðtoginn væri hæfur til að ráða bót
á ástandinu. Það tókst ekki og ásamt
Chinh fuku tveir aðrir háttsettustu
menn flokksins, Le Duc Tho og
Pham Van Dong. Þessir þrír eru all-
ir lærisveinar landsfoðurins, Ho Chi
Minh, sem leiddi baráttuna gegn
Japönum, Frökkum og loks Banda-
ríkjamönnum.
Til valda var leiddur fyrrum leið-
togi flokksins í Ho Chi Minh borg,
áður Saigon, Nguyen Van Linh.
Linh stjómaði áætlun í lok síðasta
áratugar sem miðaði að endurreisn
efnahags Ho Chi Minh borgar, áður
Saigon. Hann þótti sína nokkra
dirfsku og reyndi umbótasinnaðar
leiðir sem ekki féllu í kramið hjá
kreddufostum kommúnistum sem
höfðu tögl og hagldir í Hanio. Eftir
stuttan tíma í ónáð hefur vegur
Linhs aukist á síðustu árum. Kosn-
ing hans i embætti aðalritara þykir
sýna að Víetnamar ætli að taka á
þeim vanda sem við þjóðinni blasir.
Ný stefna í efnahagsmálum
Ekki er talið líklegt að Linh velji
leið Kínverja og finni blöndu af kap-
italísku hagkerfi og áætlunarbú-
skap. Trúlegra er að Linh rói á mið
Gorbatsjovs og reyni miðstýrða end-
urbótastefhu sem meðal annars felur
í sér þá kröfu á hendur ríkisfyrir-
tækjum að þau skiii hagnaði en verði
lögð niður ella.
Fréttaskýrendur byggja alla spá-
dóma sína um breytta efnahags-
stefhu Víetnama á þeirri staðrejmd
að við svo búið megi ekki standa.
Leiðtogar þjóðarinnar verða hrein-
lega að taka til hendinni að hreinsa
til í efriahagslífi landsins. En það
hefur sýnt sig að í kommúnistaríkj-
um er í gildi tregðulögmál sem gerir
umbótasinnum erfitt um vik. Til-
raunir til að rétta við efnahags-
ástandið koma óhjákvæmilega til
með að grafa undan valdahópum
sem hafa hreiðrað um sig í stjóm-
kerfinu. Það fer síðan eftir styrk-
leika og samstöðu þessara
valdahópa hversu fast þeir spyma
við fótum.
Ef umbætur ganga of hratt yfir er
hætt við að valdakerfið riðlist og
stjómkerfið fari í upplausn. Sé aftur
á móti tekið vettlingatökum á ríkj-
andi ástandi em líkur á að tregðu-
lögmálið sjái til þess að ekkert verði
úr. Það er þetta einstigi sem hinn
nýi leiðtogi Víetnam, Nguyen Van
Linh, verður að feta ætli hann að
ná árangri.
Kampútsea
Annar höfuðverkur Víetnama er
herseta þeirra í Kampútseu. 1979
réðust þeir inn í landið og hröktu
frá völdum Pol Pot og Rauðu
Khmerana. Þar með slitnaði upp úr
vinskap Víetnama og Kínveija og
Rússar einu bandamennimir eftir.
Lausn á vandanum í Kampútseu er
enn ekki í sjónmáli og sumir frétta-
skýrendur telja að Víetnamar muni
seint fara þaðan sjálfviljugir. Það
getur þó verið að Rússar taki að
beita þrýstingi í þá átt sem lið í
bættum samskiptum við Kínveija.
Kínveijar hafa gert mál Kampútseu
að frágangssök í samskiptum sínum
við Víetnama og kann að vera að
Kínveijar krefjist þess að Rússar
hætti stuðningi sínum við hersetu
Vietnama þar. Það fer þá eftir því
hversu Rússum er mikið í mun að
bæta samskiptin við Kínveija hvort
þeir þrýsti á að Víetnamar hverfi frá
Kampútseu.