Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1987, Side 26

38
FÖSTUDAGUR 9. JANÚAR 1987.
Menning
Dýrgrípur sem féll
úr gildi með
sauðskinnsskónum gömlu
í holskeflu útgáfuflóðsins íyrir
jólin var nærri drukknuð bók ein
sem fyrst var gefin út á Akureyri
árið 1915 en nú endurútgefin af
bókaútgáfunni Hildi eftir að hafa
verið ófáanleg í fjölda ára.
Bókasafnarar og áhugamenn um
hestamennsku, sem kappkosta að
viða að sér öllu finnanlegu lesmáli
um áhugasviðið, eru sjálfsagt þakk-
látir tækifærinu til þess að bæta
þessum sjötuga öldungi í gloppuna
á bókaskápnum sínum. Satt best að
segja hefur bókin í dag lítið annað
gildi en sem safngripur og sem lesn-
ing vart annað en spauglegt innlit í
það hvemig hestamennska íslend-
inga fyrir sjötíu árum rúmum hefur
komið útlendingi fyrir sjónir.
Það var heldur klaufalegt að fylgja
bókinni úr hlaði með stóryrðum og
auglýsingaskrumi eins og því að hún
væri „silfursvipa hins sanna hesta-
manns“ og „dýrgripur sem hesta-
menn, erlendir sem innlendir", hefðu
þráð að eignast. Við nánari skoðun
hestafólks af nútímakynslóð, sem
aldrei hefur heyrt af tilvist bókar-
innar „Hestar og reiðmenn á Is-
landi“ eftir George H.F. Schrader,
verður strax ljóst að þetta oflof gæti
verið hlálegt háð.
Það blasir við að bókin átti einu
sinni erindi við íslendinga og var
þá skrifuð með það að leiðarljósi,
að „vinur er sá sem til vamms seg-
ir“. í formála, sem skrifaður er á
Akureyri í ágúst 1913, kemur fram
að höfundur vill leyfa reiðmönnum
á Islandi að sjá sig sjálfa með ann-
arra augum. En aðfinnslur varðandi
reiðlag, hörð beislismél, fótabúnað
og annað ámóta, sem hvarf hér af
sjónarsviðinu með sauðskinnsskón-
um á sínum tíma, hittir ekki í mark
á því herrans ári 1986.
Hitt er áreiðanlega rétt hjá útgef-
endum að bókin hefur verið langt á
undan sínum tíma þegar hún kom
út, en það var rétt upp úr síðustu
aldamótum. Nú hefur um allangt bil
öldin verið allt önnur.
Höfundur kemur í bókinni víða
við. Hófar, hófhirða, jámingar, hest-
hirða, fóðrun, hesthús, sjúkdómar,
áseta, reiðlag, beislisbúnaður og
hvaðeina em meðal þess sem hann
grípur á. Allt hefur þetta verið holl
lesning á þeim tíma. En síðan hafa
margir riðið á þau vöð og miðlað
af nýrri fróðleik. Ráðunautar, tamn-
ingamenn, reiðmeistarar, dýralækn-
ar og fleiri hafa í millitíðinni komið
Bókmermtir
Guðmundur Pétursson
frá sér í góðum bókum og á aðgengi-
legu lesmáli kunnáttu sinni og
hollráðum, sem þessi bók stenst eng-
an samanburð við.
Margt er þó við bókina sem er
útgáfunni til sóma. Prentun og band
er vandað og þýðingin er góð, á
stundum skemmtilega frumleg.
Þama sér maður í fyrsta skipti heit-
ið „hófskekill" notað yfir króksáhald
sem notað er til þess að stanga
óhreinindi innan úr hófskálum og
hælraufum. Hnyttin og kurteisleg
er tilraun til nýyrðis eins, „skref-
mót“, yfir það sem durtar í daglegu
tali kalla einfaldlega klof. Svo að það
má víða hafa ánægju af því að lesa
textann í þaula auk þess sem margar
ágætis myndir eru í henni, að vísu
talsvert gamlaðar sumar.
Við endurútgáfu bókarinnar hefði
þó alveg að skaðlausu mátt sleppa
margra blaðsíðna töflum yfir verðlag
sem gilti um síðustu aldamót. Hey,
hafrar og annað kjamfóður er ekki
metið til svo og svo margra aura í
dag. Né heldur fengist reiðhestur á
150 krónur, ekki einu sinni annað
lærið af nýslátmðu sumargömlu fol-
aldi.
Það er kannski fullt eins heppilegt
að kaflinn um ganglag hesta birtist
ekki fyrr en á blaðsíðu 180. Ella
væri hætt við að hestamaðurinn í
dag mundi hætta lestrinum og leggja
bókina frá sér. Af lýsingu höfundar
á sjálfum eðalganginum, hýmspor-
inu, töltinu og hvemig það sé sargað
út úr hestinum, fer lesandann að
gmna að höfundur hafi kannski ekki
verið ýkja laginn reiðmaður og sem
slíkur varla aflögufær um þekkingu
á hestum. Það krimtir sjálfcagt í ein-
hveijum knapanum í dag að lesa:
„Töltið er í miklum metum á Is-
landi, þó ljótt sé.“ Eða áskorun
höfundar um að menn ríði drösulum
sínum heldur á valhoppi, sem stund-
um er kallað kýrstökk, og hefur ekki
þótt yfirmáta reiðmannslegt hér á
Fróni.
Eitt það fallegasta við þessa útgáfu
og langgimilegast til eignar er því
miður ekki á markaðnum. Það er
forsíða kápunnar. Myndin sú hlýtur
að vera fallegt og mikilfenglegt mál-
verk. Hún dregur þann, sem skoðar,
í einni andrá langt upp á heiðar eða
íram í afdali. Það er af henni jafn
rammíslenskur keimur og sjálfúm
Bjarti í Sumarhúsum. Hún er merkt
Gunnari Þorleifcsyni, og hann heföi
líka getað notað skýjafarið á henni
til að myndskreyta kvæðið um Egg-
ert Ólafeson.
GP
Frjálst.óháð dágblaö
A MORGUINI
Stundum finnst mönnum útlitið í refaræktinni dökkt.
Á öðrum stundum sjá menn mikla möguleika. Dr.
Stefán Aðalsteinsson hefur leitað að kostum gamla
íslenska melrakkans og fundið sitthvað merkilegt.
Allt um það í helgarblaðinu.
Úti í Kaupmannahöfn
býr íslendingur sem
sýkst hefur af hinum
skæða sjúkdómi
eyðni. Hann ræðir
málin í helgarblaðinu.
Með kvikmyndinni
American Graffiti varð
gulldrengurinn
George Lucas frægur.
Sjónvarpið sýnir
myndina um helgina
en í helgarblaðinu er
sagt frá meistaranum
sem gerði hana.
Leikfélag Reykjavíkur er að verða nírætt. í helgarblaðinu er sagt frá starfinu í litla
leikhúsinu við Tjörnina.