Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.1987, Side 6

6
MIÐVIKUDAGUR 4. MARS 1987.
Viðskipti
Hugmyndir um sölu 49 opinbena fyrirtækja:
Eignir fyrirtækjanna
nærri 150 milljarðar
Fyrirtæki SAMEIGNARFYRIRTÆKI Rekstrar- Framlög Halli/ Eignir tekjur Hagnaður Eigiö fé
SKÝRR Landsvirkjun BÚR’ 200.988 12.129 104.882 2.805.658 253.42031.507.611 552.249 - 58.472 957.002 69.307 10.980.457 70.922
Hér er miðað viö tímabiliö 1. jan. - 16. nóv. 1985. Nú Grandi hf. í meirihlutaeigu Reykjavíkurborgar.
Eins og DV skýrði frá í gær hefur Verslunarráð íslands lagt
fram skrá yfir 49 opinber fyrirtæki sem það telur koma til greina
að einkavæða, selja einkaaðilum. Fyrirtækin eru ýmist mjög stór
eða mjög smá og allt þar á milli. Sum hafa verið rekin með tapi,
önnur með hagnaði. Heildartekjur þeirra voru um 30 milljarðar
króna árið 1985. Eignir þeirra voru samanlagt að verðmæti um
150 milljarðar og eigið fé sömuleiðis rúmlega 47 milljarðar króna.
„Á vegum ríkis og sveitarfélaga, hér sem erlendis, er rekinn
fjöldi fyrirtækja með sjálfstæðan fjárhag sem ætlað er að standa
undir útgjöldiun með tekjum af seldri vöru og þjónustu. Þessi
fyrirtæki eru víða um heim rekin af einkaaðilum, enda eru þau
í beinni og óbeinni samkeppni við rekstur einkaaðila," segir í
formála að skrá Verslunarráðsins.
„Á margan hátt er fróðlegt að velta fyrir sér hver þessi fyrir-
tæki eru hér á landi sem svo er ástatt um. Hversu mikið fé er
bundið í rekstri þessara fyrirtækja? Er hagnaður eða tap af starf-
semi þeirra?"
Skrá Verslunarráðsins nær vafalítið til stærstu fyrirtækja af
þessu tagi hér á landi. Hins vegar tekur hún aðeins til minni
fyrirtækja í eigu ríkisins og Reykjavíkurborgar. Mörg álíka fyrir-
tæki eru nú í eigu annarra sveitarfélaga eða eru sameign þeirra
og annarra. Skráin er því hvergi nærri tæmandi. En hér kemur
hún. eins langt og hún nær:
BORGARFYRIRTÆKI RÍKISBANKAR
Fyrirtæki Rekstrar- Framlög Halli/ Eignir Eigiö OG FJÁRFESTINGARLÁNASJÓÐIR*
tekjur Rvkborg Hagnaður fé Fyrirtæki Rekstrar- Framl.úr Halli/ Eignir Eigið
Húsatryggingar 41.779 9.199 125.521 114.919 tekjur rikissjóöi Hagnaður fé
Pipugerð 32.450 2.137 36.789 36.789 Búnaðarb. íslands 2.381.885 109.225 9.860.082 830.387
Grjótnám 46.595 708 38.665 38.665 Landsbanki islands 6.372.324 260.082 32.129.050 2.071.700
Malbiksstöö 210.387 7.673 128.052 128.052 Útvegsbanki islands 1.930.779 - 442.622 9.753.206 89.983
Vélamiöstoö 183.862 7.500 226.150 109.793
Trésmiðja 60.482 253 14.749 14.749 SAMTALS 10.684.988 -73.315 51.742.494 2.992.070
Strætisvagnar Rvk 248.791 76.468 241.974 237.475
Reykjavikurhofn 186.364 21.288 2.517.026 2.320.738 Framkvæmdasj. Isl. 3.631.853 35.529 14.600.398 623.526
Rafmagnsveita Rvk 1.124.509 6.977.114 6.753.862 Byggöasjóöur 57.232 172.974 2.374.993 938.423
Hitaveita Reykjavíkur 886.670 198.235 5.554.716 5.203.824 Fiskveiöasjóöur 83.401 -20.167 235.116 - 69.203
Vatnsveita Reykjavíkur 169.920 49.989 632.976 621.532 Fiskimálas/óður 9.820 11.026 29.292 14.859
Iðnlánasjóður 887.782 28.500 192.126 2.877.659 740.141
SAMTALS 3.191.809 76.468 296.982 1.649.373 1.558.040 Stofnlánad. landbún. 670.642- 125.390 2.650.009 490.268
Lánasjóöursveitarf. 50 34.262 1.252.712 755.036
Byggingarsj. rík. 26.595 * 989.123 80.814 13.453.781 5.253.866
Byggingarsj. vkm. 131 282.000 -66.319 3.627.874 2.392.591
Samtals 4.422.492 1.075.637 565.635 37.473.960 11.139.507
Peningamarkaður
INNLÁNSVEXTIR (%) hæst
Innlán óverðtryggð
Sparisjóðsbækur óbund. 8.5-11 Lb
Sparireikningar
3ja mán. uppsögn 10-15 Sb
6 mán. uppsögn 11-19 Vb
12 mán. uppsögn 12-20 Sp.vél.
18 mán. uppsögn 18 Bb
Ávisanareikningar 3-10 Ab
H laupareikn ingar 3-7 Sp
Innlán verðtryggð Spar íreikníngar
3ja mán. uppsögn 1.5-2 Ab.Bb. Lb.Úb.Vb
6 mán. uppsögn 2.5-4 Ab.Úb
Innlán með sérkjörum 10-21,5
In.nlán gengistryggð
Bandarikjadalur 5-0 Ab
Sterlingspund 9.5-10,5 Ab
Vestur-þýsk mörk 3-4 Ab
Danskarkrónur 9-9.75 Ib
ÚTLÁNSVEXTIR (%) lægst
Utlán óverðtryggð
Almennir vixlar(forv.) 17,75-20 lb
Viðskiptavixlar(forv.)(1) kge/21. 75-22
Almenn skuldabréf(2) 18-21.25 Úb
Viðskiptaskuldabréf(l) kge Allir
Hlaupareikningar(yfirdr.) 18.5-21 Lb
Utlán verðtryggð Skuldabréf
Að2.5árum 5.75-6.75 Lb
Til lengri tima 6.25-6.75 Lb
Utlán til framleiðslu
ísl. krónur 15-20 Sp
SDR 7.75-8.25 Lb.Úb
Bandaríkjadalir 7.5-8 Sb.Sp
Steriingspund 12,25-13 Bb.Vb
Vestur-þýsk mörk 5.75-6.5 Úb
Húsnæðislán 3,5
Lífeyrissjóðslán 5-6.5
Dráttarvextir 27
VÍSITÖLUR \
Lánskjaravisitala feb. 1594 stig
Byggingavisitala 293 stíg
Húsaleiguvisitala Hækkaði 7.5% l.jan.
HLUTABRÉF
Söluverð að lokinni jöfnun m.v. 100 nafnv.:
Almennar tryggingar 113 kr
Eimskip 300 kr.
Flugleiðir 310 kr.
Hampiðjan 140 kr.
Iðnaðarbankinn 135 kr.
Verslunarbankinn 125 kr.
’ Einungis eru teknir sjóðir sem hafa notiö opinberra framlaga
en kunna þó aö vera aö verulegu leyti í eigu viökomandi atvinnugreinar.
RÍKISFYFIRTÆKI
Fyrirtæki Rekstrar- Framl. úr Halli/ Eignir Eigið
tekjur ríkissjóði Hagnaður fé
Aburöarverksmiöja
ríkisins 621.172 130.000 - 96.480 1.518.417 719.765
Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins 2.981.939 1.910.772 649.871 370.887
Einangrunarstöö
holdanauta í Hrísey 23 1.657 -3.196 6.773 6.757
Feröaskrifstofa ríkisins 24.503 479 34.743 31.844
Fóöur- og fræframleiðslan
Gunnarsholti 29.202 - 5.961 72.673 19.120
Fóðuriðjan ólafsdal 13.010 3.000 747 47.171 7.323
Frlhöfnin
Keflavíkurflugvelli 383.982 131.388 80.316 79.788
Grænfóöurverksmiðjan
Flatey 18.058 1.037 -19.235 53.138 7.663
Grænfóöurverksmiöjan
Saltvík 269 -711 6.601 5.476
Háskólabíó 75.289 -1.287 100.299 84.878
Jarðboranir ríkisins* 154.154 44.878 227.693 68.871
Jarðvarmaveitur ríkisins 10.776 - 2.203 78.157 -81.096
Laxeldisstöö Kollafiröi 3.081 4.419 - 6.409 37.228 29.888
Lyfjabúö Hl 54.072 9.081 17.519 12.676
Lyfjaverslun ríkisins 173.567 11.712 282.263 44.917
Póstur og sími 2.090.182 73.376 5.756.963 4.410.012
Sala varnarliðseigna 52.278 17.516 76.319 71.661
Sementsverksm. ríkisins 408.583 - 46.479 603.240 242.959
Síldarverksm. ríkisins 1.452.495 127.308 969.017 389.335
Skipaútgerö rikisins 159.984 78.047 -158.617 502.279 - 74.383
Stórólfsvallabúiö 35.831 -14.648 81.636 8.574
Tunnuverksm. ríkisins -46 5 -127
U mferðarm iöstööi n 1.568 655 28.056 28.041
SAMTALS 8.744.018 218.160 1.972.64011.230.377 6.484.876
AnAtvr 5.762.079 61.86810.580.506 6.113.989
’Nú Jaröboranir hf., en áfram í eigu opinberra aöila
Einkavæðingin í byggingum og mannvirkjagerð:
Gæti sparað 1.670
milljónir árlega
(1) Við kaup á viðskiptavíxlum og við
bankinn, Lb = Landsbankinn, Sb =
Samvinnubankinn, Úb= Utvegsbank-
inn, Vb = Verslunarbankinn, Sp = Spari-
sjóðirnir.
Nánari upplýsingar um peninga-
markaðinn birtast í DV á fimmtudög-
um.
Könnun á hagkvæmni útboða í
byggingariðnaði, sem Pálmi Kristins-
son byggingaverkfræðingur gerði,
sýnir að ef þau næðu til 60% af fjár-
festingunum myndi það þýða spamað
upp á 1.670 milljónir á einu ári. Hlutur
útboða er þetta hár í Danmörku en
hér er hann einungis 15-20%.
Þetta kom fram í erindi Jóhanns
G. Bergþórssonar, forstjóra Hagvirkis
hf,. á viðskiptaþingi Verslunarráðsins
um einkavæðingu atvinnulifsins.
Hann fjallaði einkum um útboð sem
leið til einkavæðingarinnar. Hin leiðin
er sala opinberra fyrirtækja.
Vegagerðin
Vegagerðin bauð út 76 verkefni 1985.
Kostnaðaráætlanir námu 426,8 millj-
ónum króna en tilboðin 294,3 milljón-
um, eða 69%. Spamaðurinn varð því
132,5 milljónir króna. Árið 1986 bauð
Vegagerðin út 51 verkefni og var áætl-
aður kostnaður vegna þeirra 485,5
milljónir króna. Tilboðin hljóðuðu upp
á 389,4 milljónum króna, eða 80%-
Sparaðar vom 96,1 milljón.
Fyrra árið var beitt útboðum vegna
Jóhann G. Bergþórsson: Stórsparn-
aður af útboðum. DV-mynd: GVA
30% nýframkvæmda hjá V egagerðinni
en vegna 43% af þeim seinna árið.
Vegagerðin hefur í framhaldi af niður-
stöðum útboða lækkað kostnaðará-
ætlanir sínar um 20%. Áður var við
þær miðað og framkvæmdir almennt
unnar eftir reikningi.
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar
Forstjóri Hagvirkis hf. sagði þróun-
ina á þessu sviði stefna í átt til
einkavæðingar og nefndi nokkur
dæmi um það. Jafnframt vék hann að
einu dæmi sérstaklega um árangur af
sölu opinbers fyrirtækis til einkaaðila.
Þar átti hann við Bæjarútgerð Hafn-
arfjarðar sem tapaði 170 milljónum
króna árið 1984. Hún var seld einka-
fyrirtæki nokkurra manna á miðju ári
1985 og á síðasta ári var það í fullum
rekstri, skilaði tekjum fyrir öllum út-
gjöldum og fjármagnskostnaði þar
með. Samt var fyrirtækið keypt að
mestu í skuld og fékk hvergi inni í
neinum banka með viðskipti sín.
„Adrenalínið" virkar ekki
„Við íslendingar höfum enn fjár-
lagagat að glíma við, fjárlagagat sem
við þurfum að fylla fyrr eða síðar,“
sagði Jóhann G. Bergþórsson. „Það
gat verður aðeins fyllt með sparnaði
í opinberum rekstri og aukinni verð-
mætasköpun þjóðarbúsins.
Með flutningi verkefna frá opinbera
geiranum til einkageirans þarf í flest-
um tilvikum færri starfsmenn til
verkefnanna og fleirum verður kleift
að vinna að framleiðslu þjóðarverð-
mæta.
Einhver kann að spyrja hvaða rök
liggi á bak við þá fullyrðingu að einka-
geirinn þurfi færri starfsmenn til
verkefnanna. Því er til að svara að
það er alkunna í heiminum að opin-
berar stofnanir hafa tilhneigingu til
að vaxa jafnt og þétt, sveigjanleiki
þeirra verður lítill sakir þungs kerfis
og pólitískra sjónarmiða. Ekki fer
saman Qármálaleg ábyrgð og völd,
flest er leyst með hærri íjárveitingum
eða hærri gjaldskrám.
Uppsagnir starfsmanna vegna
breyttra þarfa er nánast óþekkt fyrir-
brigði, tilfærsla manna og tækja milli
stofnana og svæða lítil sem engin. Ró
öryggis og huggulegheita færist yfir
stofhanimar, framleiðni verður litil
þar sem „adrenalinið" virkar ekki.“
-HERB