Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.1987, Qupperneq 19

LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1987.
19
ȃger
hrædd"
„Ég er hrædd,“ segir Klara Har-
aldsdóttir sem býr á Kaldbak og
heldur sig í tjaldi ásamt öðru heimil-
isfólki.
Hún þekkir vel til þeirra náttúru-
hamfara sem geta orðið á svæðinu
undir Heklu. Arið 1947 bjó hún á
Hólum ásamt foreldrum sínum og
var drifin út í tjald þegar Hekla byij-
aði að gjósa. Síðan hefur Klara
oftast sofið í tjaldi þau sumur sem
hún hefur verið á heimaslóðum.
- Ekki bara vegna hræðslunnar,
mér þykir gott að sofa í tjaldi, segir
Klara.
-pal
Litill aukakostnaður fyrir tryggari hús. Heimilisfólkið á Kaldbak við grunn-
inn á nýju skjálftaþolnu íbúðarhúsi sem á að risa fyrir haustið. í baksýn
gamli bærinn. Ljósm. JAK
Búið að leiða símann út i tjald. „Höfum hérna allt sem við þurfurn," segir Sigriður. Dæturnar Klara, inni i
tjaldinu, og Ösp hjá mömmu sinni.
Ljósm. JAK
Búa í tjaldi og
byggja skjálftaþolið hús
„Við búum í tjaldi í sumar og
ætlum að reyna að ljúka við nýtt
íbúðarhús í haust, annað er ekki
þorandi. Húsið er sérstaklega
teiknað með tilliti til jarðskjálfta,"
sagði Sigríður Heiðmundsdóttir á
Kaldbak í Rangárvallahreppi.
„Það fer ágætlega um okkur í
tjaldi, börnin hafa gaman af því og
maður leggst tryggari til svefns.
Annars finnst mér fólk hér ekki
taka hættunni á jarðskjálfta nógu
alvarlega. Það er talað um hættuna
en lítið gert.“
Eftir jarðskjálftahrinuna. sem
gekk yfir í ágúst i fvrra. ákváðu
hjónin Sigríður og Viðar Steinsson
að byggja nýtt og jarðskjálftaþolið
íbúðarhús úr viði. Þau segjast ekki
þekkja til annarra sveitunga sem
hafi byggt eða hafa í hyggju að
byggja skjálftaþolin hús. Bærinn
Kaldbakur er orðinn gamall og að
mestu levti hlaðinn. Þar búa þrjár
kynslóðir: Sigríður og Viðar og tvö
börn þeirra. auk foreldra Sigríðar.
Heiðmundar Klemenssonar og
Klöru Haraldsdóttur. í sumar eru
þar einnig tveir kaupamenn. Ragn-
ar H. Júlíusson og Óttarr Þ.
Sigurðsson.
Lítill aukakostnaður
Hjónin á Kaldbak fengu Bygg-
ingastofnun landbúnaðarins til að
teikna hús og taka tillit til þess að
það ætti að standa á jarðskjálfta-
svæði. Viðar sagði lítinn auka-
kostnað fylgja því að byggja svona
hús. Efniskostnaður væri nánast
sá sami og annars en vinnan eitt-
hvað aðeins meiri. ..Vitanlega
getur maður ekki byggt hús sem
þvldi hvers kyns jarðskjálfta. Það
er ekki hægt að vita fyrirfram
hvernig skjálftinn verður. Engu að
siður finnst okkur mikilvægt að
búa okkur undir hann eftir bestu
getu." sagði Viðar.
Forlagatrú
Viðar er í minnihluta hrepps-
nefndar Rangárvallahrepps og að
hans tillögu var samþykkt af
hreppsnefndinni að hrinda af stað
könnun á burðarþoh húsa í sveit-
inni með jarðskjálfta í huga. Enn
hefur þessi könnun ekki verið gerð
og kvaðst Viðar ekki búast við atf^"
af yrði.
..Það er ríkjandi forlagatrú í
þessum málum. Viðhorfið. ..það fer
sem fer og stendur sem stendur".
er algengt. Eftir síðustu skjálfta er
þetta aðeins að breytast en það er
enn langt í land að fólk sé tilbúið
að fara að gera eitthvað í þessurn
málum."
-pal
Jarðskjálftamir 1896:
FJórir létust en
„sumum lá vid vHfirringu“
I lok ágúst og byrjun september
1896 urðu geysiöflugir jarðskjálftar
á Suðurlandi sem lögðu byggð í rúst
allt frá Ölfusi að vestan og austur
undir Heklu. Sterkustu skjálftamir
eru taldir hafa verið á bilinu 7-7,5 á
Richterskvarða.
Samkvæmt skýrslum, unnum eftir
jarðskjálftann, gjöreyðilögðust 1300
bæjarhús af 7700 í Árnes- og Rangár-
vallasýslum og tæp 3000 voru mjög
skemmd. Þrátt fyrir þessa miklu
eyðileggingu létu ekki nema fjórir
lífið; hjón á Selfossi, unglingur í
Vestamannaeyjum og kona ein í
Flóa. Mun fleiri slösuðust meira og
minna og sumir lágu lengi á eftir.
Það var talið hafa bjargað mörgum
mannslífum að fólki tókst skjótt að
komast úr íbúðarhúsum og gat það
haldið sig úti vegna þess hve veðrið
var gott þetta skjálftahaust 1896.
Kýrnar öskruðu
Lýsingar sjónarvotta á jarðskjálft-
unum bera það með sér að fólk átti
sér einskis ills von þegar ósköpin
dundu yfir. Dómsdagshræðsla greip
um sig meðal fólks og er kannski
ekki að undra þegar þessi atburða-
lýsing er lesin:
„Jörðin var sem sollinn sær, menn
köstuðust til og slengdust niðiu og
urðu að halda sér, að þeir vltu ekki
sem kefli, fénaður fældist, féll, eða
stóð nötrandi af hræðslu með alla
fætur sem mest útundan sér til að
detta ekki, og trylltu augnaráði;
hestamir frísuðu og fnæstu, kýrnar
öskruðu hamslausar, kindurnar
stöppuðu í jörðina og blésu og engin
skepna þorði undir þak.“
I bók Þorvalds Thoroddsen, Jarð-
skjálftar á Suðurlandi, segir að
„jarðskjálftarnir höfðu mikil áhrif á
taugakerfi manna, bæði karla og
kvenna, þó mest á konur, svo sumum
lá við vitfirringu, en sumar voru
lengi á eftir veikai’ af svefnleysi,
hjartslætti og annari taugaveiklun".
(91)
-pal
Arnarbæli i Ölfusi lagðist gjörsamlega i rúst i skjálftunum 1896. Flóðbylgja reis í Ölfusá sem virtist ætla að sópa
fólki burt. Þáverandi prestur i Arnarbæli, Ólafur Ólafsson, sagði svo frá: „Fólkið stóð úti um jörðina i hópum,
lostið ótta og skelfingu og fól sig guði.“ Ljósm JAK