Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.1987, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1987,
55
„Aðalverkefni mitt verður að
kenna og leika undir hjá strengja-
leikurum og blásurum í kammer-
músík við sama skóla.“
Og hvemig líst þér á?
„Því er ekki að neita að tilfmn-
ingamar eru blendnar. Ég veit
hvemig landið# mitt er en ég veit
harla lítið hvernig Tyrkland er í
raun og vem. Ég hef að vísu heyrt
það sagt um Tyrki að þeir séu
framúrskarandi gestrisnir, kurt-
eisir og almennilegir við útlend-
inga og eigi það til af eintómum
almennilegheitum og elskusemi
að lofa upp í ermina á sér. En ég
vænti alls hins besta, horfi bjart-
sýn fram á veginn og hlakka til
að vinna að nýjum verkefnum í
nýju landi.“
t
Engin músíkölsk eyðimörk
En að hverju hverfiö þið? Hvers
konar skóli er þetta koservator-
íum? Er Tyrkland kannski ekki
sú músíkalska eyðimörk sem íbú-
ar norðursins telja það?
„Nei, það er langt því frá að
Tyrkland sé einhver músíkölsk
eyðimörk. Tyrkir eiga sér músík-
hefð að mörgu leyti óskylda
okkar vestur-evrópsku. En Tyrk-
land nútímans er líka stórlega
frábmgðið Ottomanaríkinu sem
hugmyndir Vestur-Evrópubúa
um hið eina og sanna Tyrkland
hafa um aldaraðir mótast af. Það
var til dæmis sjálfur Kemal At-
aturk sem fyrirskipaði að vest-
ræn tónlist væri hámenning sem
bæri að innleiða," svarar Martin.
„í Tyrklandi á sér mikil og mark-
viss uppbygging staö. Þeir vom
til dæmis fyrir ári að stofna nýja
sinfóníuhljómsveit í borginni
Adana og reynsla mín af tyrk-
neskum tónleikagestum er vissu-
lega ánægjuleg. Skólinn, sem við
komum til með að kenna við, vel-
ur nemendur úr þegar þeir eru
um það bil tólf ára. Þeir búa i
heimavist og fá alla sína menntun
ískólanum".
Ekkert hálfkák
Hann er kannski hliöstæða viö
skóla austantjaldslandanna eða
músíkmótunarmaskínur Japana
síðustu áratugina?
„Það er nú kannski ekki svo
öfgafullt en þess ber að gæta að
tónlistarskólar í þessu formi hafa
lengi tíðkast," segir Martin,
„nægir þar að minna á nemendur
gömlu meistaranna sem bjuggu
heima hjá þeim. í skólanum sem
Liszt kenndi við í Weimar fengu
nemendur tilsögn í öllum sköp-
uðum hlutum sem komu músí-
kinni kannski ekki beint við, eins
og til dæmis hvernig ætti að
klæða sig rétt. Þannig alhliða
skólar, sem leggja höfðuáherslu
á tónlistarnám, eru víða til og
hafa lengi verið. En Tyrkir ætla
sér að byggja tónlistarlíf sitt upp
og í þessum sökum eru þeir ekki
með neitt hálfkák heldur er tekið
á málum af fyllstu alvöru."
Þyrfti að líta meira til gæða
en magns
En svo við lítum um öxl - Hverj-
ar eru tilfinningar ykkar til þess
tónlistarlífs og annars sem þið
eruöaðyfirgefa?
„Ég minntist jú áðan á árin í
Garðskagavita og það ekki að
ástæðulausu. Ég er afar lítið fyrir
háborgarlíf gefinn, eins og til
dæmis í París þar sem ég bjó þó í
3 ár. Og mér líkar frámunalega
illa að láta segja mér fyrir verk-
um,“ segir Martin. „Við erum
heldur ekki meira alfarin frá ís-
landi en svo að við eigum þar enn
lögheimili og íbúð. En tónlistar-
lífið á íslandi er alveg sér á báti.
Lítum bara á þetta óheyrilega
magn, sinfóniuhljómsveit, sem
leikur nánast vikulega, óperuna,
alla tólistarskólana, kórana og
svo framvegis. En við verðum
líka að athuga að toppurinn er
borinn uppi af gífurlegum áhuga
og ósérhlífni þeirra sem fremst
standa. Það eru hins vegar nógir
til að eigna sér heiðurinn. Ég held
að það sé tími til kominn að
Heima á íslandi við píanóiö
var alveg sérstök reynsla og gam-
an að upplifa þá þróun sem varð
eftir því sem við unnum okkur
áfram. Það tók á - svona hlutir
gerast ekki fyrirhafnarlaust. En
það veitti líka mikla ánægju að
vinna að þessu krefjandi verk-
efni.“
Og hvaö um Hús tónlistarinar?
„Hús yfir tónlistina á íslandi
hefur verið okkur hjartans mál
eins og fleirum. Vonandi verður
það ekki eyðilagt sem konserthús
með einhveijum málamiðlunum.
Kannski hefði átt að spyija nánar
um það hveijir standa raunveru-
lega aö baki góðum tónlistar-
flutningi, klassískri tónlist, óperu
eða í hvaða formi sem er á Is-
landi. En við erum bæði hreykin
og þakklát fyrir að hafa fengið
að vera með og leggja okkar af
mörkum til málefnisins. Gott tón-
listarhús er einhver besta gjöf
sem íslenska þjóðin getur gefið
sjálfrisér."
Kemst fyrr að kjarna verka
Liszts en annarra
Nú ert þú Martin af mörgum
talinn fyrst og fremst Liszttúlk-
andi. Þú ert einnig þekktur sem
spíritisti. Er þarna eitthvert sam-
hengiámilli?
„í sjálfu sér ekki og ég ætla alls
ekki að halda þvi fram að Liszt
sé öðrum tónskáldum æðri eða
meiri. Það vill bara svo til að ég
á auðveldara með að komast að
kjarna verka Liszts en flestra
annarra tónskálda. Mér finnst ég
geta nánast strax séð og skihö
uppbyggingu og alla formgerð
þeirra. Eg þarf til dæmis aö veija
miklu meiri tíma til að komast til
botns í Beethovensónötu heldur
en nokkru verka Liszts. Þar með
geri ég ekki neinn mun á gæðum
innihaldsins. Það er svo afstætt
hvað gott telst. Samt finnst mér
að H-moll sónata Liszts sé stór-
kostlegasta verk sem samið hefur
verið. I henni finnst mér ég sjá
allt - lífsstefnu hans, meðal ann-
ars þá ákvörðun hans aö gerast
andans maður og yfirgefa tón-
leikasalina til að helga sig
tónsmíðum - án nokkurs vafa til
að geta samiö betri tónverk. En
ekki aðeins hans lífsbaráttu held-
ur baráttu hvers manns við
sjálfan sig. Sem börn stöndum við
öll ráðþrota frammi fyrir spurn- .
ingunni um hvar alheimurinn
endi. Við fáum engin skynsamleg
svör ef við spyijum. Spurningar
af þessu tagi eru í hæsta máta
óþægilegar. En með þessu hefst
viðleitni mannsins til þess að ná
út fyrir takmörk sinnar verald-
legu tilveru. Þessa má leita á
sama hátt í tönlistinni."
Finnuðu einhverja samsvörun
með raíódellu þinni og tónhsta-
riðkun?
, .Radíósamskiptin og tónlistin
gera hvort tveggja heiminn
smærri og vinsamlegri - og bæta
hannlíka."
Eyjólfur Melsted
hyggja meira að gæðunum en
magninu. Það þarf einfaldlega að
borga úrvalsfólkinu betur til að
það sé ekki hlaupandi eftir auka-
verkum út um borg og bý til að
geta framfleytt sér. Þetta dugm-
ikla fólk í Sinfóníuhljómsveitinni
þyrfti að geta helgað sig óskiptara
því að gera hana enn betri og
kennarar þyrftu að geta sinnt
efnilegum nemendum betur.
Þetta gerist aðeins með því að
veitameirafé.“
„Það er líka ýmislegt í kringum
tónleikahaldið sem hstamenn
þyrftu algjörlega að sleppa við,“
segir Anna Málfríður. „Það er
ekki hægt að ætlast til að hsta-
maður viti hvemig á að mata
íjölmiöla, sjá um miða og efnis-
skrárprentun og annað stúss
fyrir tónleika. Venjulega lendir
þessi vinna á versta tíma, einmitt
þegar listrænn undirbúningur er
að smeha saman og þá getur svo
farið að sú mikla vinna skih sér
ekki á tónleikunum."
„Hvar annars staðar í veröld-
inni heldur þú að úrvalslista-
menn á borð við Guðnýju
Guðmundsdóttur, Gunnar Kvar-
an, Einar Jóhannesson og þeirra
hka, létu sig hafa það að standa
í shku argaþrasi?" bætir Martin
við.
Ferhendur Schuberts voru
ákveðin ögrun
Hvemig horfír shkt við hjá ykk-
ur? Er til dæmis pláss fyrir tvo
píanista í einu hjónabandi?
„Hví ekki?“ svarar Anna Mál-
fríður. „Það má eins spyrja hvort
pláss sé fyrir tvo fiöluleikara,
söngvara, eða yfirleitt tvo hsta-
menn í einu hjónabandi. Því er
þó ekki að neita að það getur bitn-
að Ula á heimihslífinu og verið
ansi erfitt ef bæði eru að und-
irbúa hvort sína tónleikana á
sama tíma - og það með öUum
öðmm störfum. En það verður
bara að bæta upp á öðrum og
rólegritímum."
Átt þú þér til dæmis einhveija
dellu th mótvægis viö radíódellu
Martins?
„Nei, enga svo algjöra dellu sem
yfirtekur allt en ég hef gaman af
saumaskap, fatasaumi og þess
háttar og við það uni ég
mér gjarnan þegar tóm gefst
tU.“
Hvemig var það tU dæmis þeg-
ar þið lékuð öU ferhenduverk
Schuherts?
„Það var ákveðin ögmn - eigin-
lega fyrst og fremst tíl að vita
hvort okkur tækist þetta. Þetta

Vx:;:-:::-

Í: ' ' V' -.
gi MÍP
Berkofsky er með ólæknandi radiódellu og prófaði þvi tæki sin ó leiðinni yfir hafið.
DV-mynd EM