Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.1987, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 26. OKTÓBER 1987.
Menning
Myndlist
Frá sýningu Outi Heiskanen i Norræna húsinu.
Aðalsteinn Ingólfsson
í anddyri Norræna hússins treð-
ur hún upp með „ísjaka“, um-
fangsmikinn hvítan massa, þekur
hann með þrykktum grafíkblöðum
og raðar svo innrömmuðum graflk-
myndum utan um jakann í sosum
75 sentímetra hæð frá gólfi.
Bernska og vísdómur
í bókasafninu er síðan að finna
þá fleti „ísjakans" sem leynast und-
ir yfirborði sjávar, alþakta litlum
grafíkverkum og stórum.
í höndum Outi Heiskanen verður
„ísjakinn" að eins konar líkingu
fyrir sköpunargáfuna, og kannski
mannssáhna hka, hvg,ð veit ég.
En hún fylgir þessari líkingu ekki
eftir í smáatriðum heldur lætur
áhorfandann um að „tengja á milli“
hugmyndarinnar um jakann og
þess kynlega mann- og dýralífs sem
leikur lausum hala í myndverkun-
um.
Grafíkmyndir Outi Heiskanen
eru í senn bernskar og upfuhar
með vísdómi aldanna.
Afstaða hennar til náttúrukraft-
anna er í eðli sínu panþeísk, það
er hún persónugerir (eða dýr-gerir)
þessa krafta og gerir að vinum sín-
um: fjall verður að skógarbimi,
tréstofn veröur að mann-skepnu.
Undirrót þessa myndræna við-
horfs er löngunin eftir að verða
Outi Heiskanen.
eitt með náttúrunni, upplifa hana
bæði innan frá og utan.
Ritúöl og dulsmái
Um leið eru grafíkmyndir Outi
Heiskanen gegnsýrðar frumstæðri
dulúð. Það er engu líkara en að
hstakonan hafi á ferðum sínum um
skóglendi sálarinnar rekist ófor-
varandis á aévaforn og stundum
ógnvekjandi ritúöl og dulsmál sem
hún nóterar hjá sér eins og önnur
einkamál.
Svo persónulegar eru sumar
þessara „endurminninga" hennar
að áhorfandanum þykir stundum
sem hann eigi enga heimtingu á að
fá að berja þær augum.
Það sem er einnig athyglisvert
við list Outi Heiskanen og vel-
gengni er að hvort tveggja er fyrst
og fremst grundvahað á púra teikn-
ingu, yfirlætislausu ferli grafíkná-
lar um litlar málmplötur. En þetta
ferh nálarinnar er með afbrigðum
sérstætt og innfjálgt. Um leið rúm-
ar það heila veröld og himintunghn
með.
Sýningu Outi Heiskanen í Nor-
ræna húsinu lýkur þann 1.
nóvember næstkomandi. -ai
Grafík á ísjaka
Sýning Outí Heiskanen í Norræna húsinu
Þá er sú makalausa seiðkona,
Outi Heiskanen, komin aftur í
heimsókn til íslands en milh henn-
ar og landvætta hér virðist hafa
myndast nokkurs konar trúnaðar-
samband á undanfornum árum.
Að minnsta kosti hefur hún kom-
ið hingað oftar en nokkur annar
finnskur listamaður sem ég þekki.
Þótt hún Outi Heiskanen hafi ah-
an sinn ferh verið í miklum metum
hefur vegur hennar farið vaxandi
í heimalandi hennar hin síðari ár,
meðal annars hlaut hún þar nafn-
bótina listamaður ársins í fyrra.
Sú útnefning þykir mikih heiður
og fylgja henni yfirlitssýningar og
ýmislegt annað umstang.
Nú heldur hún meiri háttar sýn-
ingu á grafíkverkum sínum í
anddyri og bókasafni Norræna
hússins.
Sem endranær bindur Outi Hei-
skanen bagga sína ekki sömu
hnútum og samferðamennirnir,
hvorki í hstinni sjálfri né sýningum
á henni.
Skáldskapur
úr skóla
Kristján Hrafnsson - á flesta textana. Mynd Einar Karlsson
Kjaftæði
Útgáfufélag framhaldsskólanna, 1987
Kver þetta geymir rjómann úr
ljóða- og smásagnasamkeppni
framhaldsskólanna, 16 ljóð og 15
smásögur, þar á meðal að sjálf-
sögðu verölaunaljóðin og verð-
launasögurnar. Höfundar þessa
valda efnis eru þó einungis 19 því
að sumir eiga fleiri texta en einn.
Aht er þetta ágætlega frambærilegt
efni og sumt mjög vel samið þegar
haft er í huga hversu ungir höfund-
arnir eru. Nokkrir þeirra eru
raunar ekki með öhu ókunnir, þar
sem hugverk eftir þá hafa birst á
prenti áður. Þátttaka í samkeppn-
inni er sögð hafa verið mikh,
jafnvel svo að „sumum þótti nóg
um“, að því er stendur á bók-
arkápu.
Verðlaunaljóðin eru ahs góðs
verðug, ekki síst Stjörnur Steinars
Guðmundssonar sem fengu 1. verð-
laun:
Skínandi stjama
á kolsvörtum himni.
Skýjakljúfar, leigubílar.
Þaö eru mhljónir
aht í kring
ljósár
í burtu
í þessu knappa ljóði er brugðiö
upp tærum og sérkennilegum
myndum og ekki bruölað með orð-
in svo sem oft vih verða hjá ungum
ljóðasmiðum (og reyndar mörgum
„fuUorðnum" líka). 2. verðlaun
hlaut Þómnn Björnsdóttir fyrir
Bókmeimtir
Eysteinn Þorvaldsson
ljóðið 39 dagar og hin 3. Uggi Jóns-
son fyrir Hugannir en hann hlaut
2. verðlaun í smásagnakeppninni
að auki.
Hugkvæmni og hugarflug
Smásögumar eru misjafnar eins
og vænta má og margbreytilegar
að efni. Ein þeirra gerist á næstu
öld, eftir að „Keflavík hvarf af
landakortinu“. Atburðir sögunnar
sem hlaut 1. verölaun, Minningar
spámanns eftir Garðar Árnason,
eiga hins vegar aö gerast árþús-
undum aftur í tímanum. 3. verð-
laun sagnaskálda hlaut Elsa Björk
Valsdóttir. AUar era verðlaunasög-
umar góðra launa verðar á þessum
vettvangi, en auk þeirra þykja mér
vel samdar og framlegar sögur eft-
ir Sindra Freysson og Melkorku
Ólafsdóttur. Hjá þeim ríkir hug-
kvæmni og hugarflug sem þeim
tekst vel að hemja og vinna úr.
Sumar hinna sagnanna líkjast
fremur frásögnum eða ritgerðum
enda varla við öðru aö búast af
unglingum sem enn eiga eftir að fá
langa þjálfun.
Skyldu ekki vera í Kjaftæði ein-
mitt sumir þeirra höfunda sem eiga
eftir aö verða merkisberar í ís-
lenskum bókmenntum á næstu
árum? Árið 1969 kom út svipuð
bók, Nýr Grettir, með ritverkum
nemenda í fjórum menntaskólum.
Meðal hinna lítt þekktu unglinga-
höfunda voru Pétur Gunnarsson,
Þórarinn Eldjám, Ragnar Ingi Að-
alsteinsson og Hrafn Gunnlaugs-
son. Nú fer ekki á milli mála að
næsta kynslóð er komin fram því
að það er einmitt sonur Hrafns,
Kristján, sem flesta texta á í Kjaft-
æði, og á þeim enginn byijenda-
bragur.
Batnandi
bókmenntakennsla
Auk ljóðanna og sagnanna flytur
þessi bók þau ánægjulegu skhaboð
að í framhaldsskólum landsins rík-
ir góður bókmenntaáhugi og að þar
eru stundaðar athyglisverðar til-
raunir í ritmennsku. Um þetta
vitna líka fiölmörg safnrit hinna
ýmsu skóla sem komið hafa út und-
anfarin ár. Þetta kann að virðast
furðulegt í skólakerfi sem óneitan-
lega hefur vanrækt hinn skapandi
þátt í bókmenntakennslu. En þetta
er eigi að síður vitni um að bók-
menntakennsla í framhaldsskólun-
um hefur fariö stórbatnandi á
undanfórnum árum. Lestrarefni í
nútímabókmenntum hefur aukist
mikið og kynnin við nútímabók-
menntir, ásamt thstuðlan áhuga-
samra móðurmálskennara, hefur
glætt sköpunarneistann meöal
nemenda og lagt grunn að þeirri
miklu grósku sem er í yrkingum
ungs fólks nú.
Aö síðustu má ekki gleyma að
þakka framhaldsskólanemum fyrir
framtakið, bæði samkeppnina og
bókina sem gefin er út af Útgáfufé-
lagi framhaldsskólanna.
. Eysteinn Þorvaldsson