Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.1987, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 1987.
15
vegna ekki farþegaskip?
Hvers
Að undanfómu hef ég skrifað
nokkrar kjallaragreinar í DV og
vikið að ýmsum þeim málum sem
mér hafa verið hugleikin. í þetta
skipti ætla ég að kvarta yfir því að
við íslendingar skulum ekki eiga
farþegaskip. Ég veit reyndar ekki
við hvern ég á að kvarta en von-
andi tekur einhver þetta til sín.
Margir muna Gullfoss
Sem unglingur átti ég þess kost
að ferðast milli landa með Gull-
fossi. Þann hluta ferðarinnar (sem
reyndar var meirihlutinn), sem ég
var ekki illa haldinn af sjóveiki,
komst ég að raun um að viðurgern-
ingur um borð var til fyrirmyndar.
Maturinn góður og þjónustan ágæt.
Klefar hreinir og flest fínt og fágað,
aö minnsta kosti það sem við sjón-
um blasti. Fargjald var á hóflegu
verði og hægt aö velja á milli 1., 2.
og 3. farrýmis.
Suma skipverja heyröi maður
talað um eins og þeir væru þjóð-
sagnapersónur. Kristján skipstjóri,
Guðmundur bryti og Stebbi á barn-
um voru menn sem flestir vissu
einhver deili á, ýmist af afspurn
eða persónulegum kynnum.
Mörgum þótti eftirsóknarverð
hvíld í að ferðast með Gullfossi og
Kjallarinn
Guðmundur
Axelsson
skrifstofumaður
ekki er að efa að mörgum þeim sem
hræddust að fljúga hefur þótt gott
að vita að til taks var farartæki sem
er þeirrar náttúru að ekki þarf
neina heilaleikfimi til að skilja
hvers vegna það flýtur og hvað
heldur því gangandi.
Leiguskip og skýringar
Fyrir nokkrum árum var gerð
tilraun til að gera út farþegaskip
hér á landi. Leigður var pólskur
„dallur" eins og einhver leyfði sér
að nefna skipið og gerður út í
nokkra mánuði.
Því miður varð verulegt tap á
þessari útgerð og greinilegt að þeim
sem að útgerðinni stóðu hefur þótt
fullreynt á þessu eina sumri að
ekki væri hægt að gera betur.
Ýmsar skýringar hafa heyrst á
því hvers vegna tapið varð. Til
dæmis var nefnt að ómögulegt væri
að gera héðan út farþegaskip vegna
þess að þaö væri svo dýrt að sigla
fyrir Reykjanes. En nú hafa Færey-
ingar uppgötvað siglingaleiðina frá
öðrum hlutum Evrópu til Aust-
fjarða og fjölmargir íslendingar
vita af Þorlákshöfn.
Þegar íslendingar ferðast á milli
landa fara þeir flestir um Keflavík-
urflugvöll og þykir ekki tiitökumál
aö aka þessa fimmtíu kílómetra
sem þangað eru.
Vegalengdin milli Reykjavíkur
og Þorlákshafnar er svipuö og
varla er meira mál að aka til Þor-
lákshafnar til þess að fara þaðan
með skipi heldur en að aka til
Keflavíkur til stiga um borð í flug-
vél. Svo mætti sleppa hinni fokdýru
sighngu fyrir Reykjanes ef gert
væri út frá Þorlákshöfn.
Samkeppni bönnuð
Annars hefur það hvarflaö að
mér og ef til vill íleirum hvort hluti
ástæðunnar fyrir því að hér á landi
er hvorki rekiö fraktflugfélag né
farþegaskip geti verið að Eimskip
er stór hluthafi í Flugleiöum og á
þeim bæ þyki óskynsamlegt að
styggja stóran hluthafa með því að
keppa við hann um fraktflutninga
og á sama hátt vilji Eimskip ekki
styggja Flugleiðir með því aö keppa
við þær um farþegaflutninga.
Reyndar má svo sem segja að það
standi öðrum jafnnærri og þessum
aðilum að gera eitthvað í þessum
efnum, en þessir tveir eru þó all-
tjent stærstir í þessum greinum hér
á landi og líklegastir allra hérlend-
is til að geta staðið aö fraktflugi og
farþegaflutningum á sjó með'glæsi-
brag.
Færeyingar í forystu áfram?
Hvernig skyldi annars standa á
því að við íslendingar, sem erum
allra þjóða færastir á öllum sviðum
og eins og einn ágætur maður
sagði: „meira að segja flestir miðað
við fólksfjölda", skulum hafa nán-
ast afskrifað þann möguleika að
flytja farþega með skipum á sama
tíma og til dæmis Færeyingar gera
þetta að þvi er virðist stóráfalla-
og vandræðalaust?
Varla eru þeir bara aö þessu til
þess að fá okkur til aö trúa því að
ef til vill séum við ekki þeir yfir-
burðamenn sem við sjálfir höldum
að við séum.
Guðmundur Axelsson
„En nú hafa Færeyingar uppgötvað
siglingaleiðina frá öðrum hlutum Evr-
ópu til AustQarða ogfjölmargir íslend-
ingar vita af Þorlákshöfn.“
Rotin frjálshyggja
Viðbrögð og ummæli Þorsteins
Pálssonar og Steingríms Her-
mannssonar í fjölmiðlum um Jón
Sigurðsson hafa vakið mikla furðu
og undrun meðal manna. Eins og
kunnugt er af fréttum afnam við-
skiptaráðherra einokunaraðstöðu
SH og SÍS á frystum fiskafurðum í
Bandaríkjunum og veitti sex fyrir-
tækjum leyfi til sölu á afurðum
sínum þangað. Flestir fognuðu
þessu þarfa framtaki viðskiptaráð-
herra, enda einokun í viðskiptum
andstæð stjórnarskránni, en sér-
hagsmunahópar og fulltrúar þeirra
brugðust við á annan hátt. Formað-
ur „nýfrjálshyggjuflokksins“ taldi
aö með þessu framtaki sínu sýndi
viöskiptaráðherra að hann kynni
ekki almenna mannasiði og utan-
ríkisráðherra varaði fyrirtækin
sex við að nýta sér fengið frelsi því
hann hefði jafnvel í hyggju að aft-
urkalla leyfin. Vart verða ummæli
ráðherranna túlkuð á annan veg
en þann: að viðskiptafrelsi er í aug-
um þessara manna frelsi þeirra til
að mismuna þegnunum og við-
halda einokun og annarlegum
viðskiptaháttum SH og SÍS í
Bandaríkjunum.
Tvíeykið vestra
Samkvæmt bandarískum lögum
geta erlend fyrirtæki, sem starfa í
Bandaríkjunum, aðeins greitt eig-
endum sínum 5% af nettóhagnaöi
í arð en 95% hagnaðarins verða þau
að fjárfesta þar vestra. Þarna er
e.t.v. komin ein af mörgum skýr-
ingum á því af hveiju ekki er hægt
að greiða mannsæmandi laun á ís-
landi þrátt fyrir að verðmætasköp-
un er hér meiri en almennt gerist.
Hvað verður af þessum hagnaði?
Tvíeykið hefur skýrt okkur frá því
að hann komi fram í hærra vöru-
verði til seljanda. En er það rétt?
Hvernig getur þá staðið á því að
mörg undanfarin ár hafa seljendur
fengið mun hærra verð á mörgum
láglaunasvæðum í Evrópu og Asíu
fyrir afurðir sínar en hægt hefur
verið að fá í BandaríKjunum gegn-
um sölusamtök SH og SÍS þar sem
laun eru allt aö helmingi hærri?
Hér vantar skýringar. Þegar
þessi samtök voru stofnuð og ein-
okunin leyfð var haft á oröi að með
því væri verið að tryggja hagsmuni
Islendinga.
Hafi það verið hinn raunverulegi
tilgangur tel ég að nú sé svo komið
KjáUariim
Sigurður
Arngrímsson
framkvæmdastjóri
að við komumst ekki hjá því að
viðurkenna að tvíeykið er og var
tímaskekkja og við eigum þegar í
stað að selja þessi einokunarfyrir-
tæki eða a.m.k. meirihlutann í
þeim og láta svo frjálsa samkeppni
ráða hvað hægt er að fá fyrir fisk-
afurðir vestra, enda væri slík
stefna meira í anda þess sem ríkis-
stjórnin boöaði í stjórnarsáttmála
sínum.
Tímanna tákn
Annars er það tímanna tákn
þess'a daga að vart opnum við svo
útvarp eða sjónvarp eða við lítum
í blað eða tímarit að við rekumst
ekki á dylgjur og stóryrði þing-
manna stjórnarflokkanna og
ráðherrar eru þar engin undan-
tekning.
Engu er líkara en á Alþingi ís-
lendinga riki skálmöld og glund-
roði. Til vitnis um þetta er þar
viðhaft orðbragð götunnar, eins og:
„Ráðherra getur ekki vænst þess
að geta nauðgað heilum þing-
flokki“ og annað þessu líkt sem
þetta stjómlausa lið lætur frá sér
fara í skjóli þinghelgi.
En stjómleysi og stefnuruglingur
kemur víðar fram. í blöðum og
tímaritum eru oft greinar og viðtöl
eða fréttir um merkismenn og kon-
ur sem hætt eru aö þekkja flokkana
sína sem þau hafa fylgt að málum,
sum hver allt frá bernsku.
Þetta sjónarmið kemur t.d.
greinilega fram í viðtali sem Helg-
arpósturinn hafði við þingmann
Sjálfstæðisflokksins og fyrrv. ráð-
herra, Matthías Bjarnason, 12. þ.m.
Er ég honum svo innilega sammála
um það að ekkert af þeim sjónar-
miðum og frjálsræði, sem ríkti t.d.
í tíð Ólafs heitins Thors, er til í
þessum flokki hans lengur.
Öllu hefur verið snúið þar upp í
andhverfu sína. Orðheldni þar á
bæ er lítt fyrir að fara ef marka
má kosningaloforð flokksforyst-
unnar fyrir kosningar og efndirnar
sem blasa við okkur í dag. Og þetta
á við um Framsóknarflokkinn líka.
Forystumenn þessara flokka lof-
uðu frammi fyrir alþjóð að þeir
myndu aldrei taka þátt í ríkisstjórn
sem ætlaði að hækka skatta og
lækka gengi. Ég læt þig um það -
lesandi minn - að dæma um efnd-
irnar. í þessu ágæta viðtali HP
kemur einnig fram að Matthías er
ekki hrifinn af þeirri stefnu sem nú
veður uppi í þingflokki „nýfijáls-
hyggjumanna" því samkvæmt
ummælum hans er gert grín aö
þingmönnum sem „eru svo vitlaus-
ir“ að vinna fyrir kjördæmi sín.
Það er að vonum að þessi gamla
kempa sé ekki sátt við þetta nýja
viðhorf því hvaö svo sem sagt verð-
ur um Matthías Bjarnason þá
verður hann aldrei ásakaður fyrir
að hafa ekki unnið fyrir fólk úr
öllum flokkum í kjördæmi sínu.
Hitt mun sönnu nær að mörgum
sjálfstæðismönnum á Vestfjörðum
hefur fundist hann óþarflega tillits-
samur viö andstæðinga sína eftir
kosningar og þar með gleymt sum-
um af skjólstæðingum sínum. En
það hefur sýnt sig að fyrirgreiðslu-
pólitík Matthíasar ber árangur og
fellur kjósendum í geð. Flokkurinn
vann þar sigur en tapaði í kjör-
dæmum „nýfrjálshyggjumanna“ í
síðustu kosningum.
Greftrun nýfrjálshyggjunnar
Hugmyndir Olafs heitins Thors
um víðsýnan umbótaflokk, sem
beri hag allra landsmanna fyrir
brjósti, eru dauðar og ómerkar í
Sjálfstæðisflokknum. Olafur Thors
leit svo á að líf í þessu landi mótað-
ist af því sem þjóðin aflaði.
Jafnvægi í bæjum og sveitum
landsins væri tryggt þegar tekið
væri fullt tillit til allra einstaklinga
en ekki fárra útvaldra. Það var
hans bjargfasta trú að bændur, sjó-
menn, verkamenn og menntamenn
væru síður en svo andstæður viö
kaupmenn og iðnrekendur. Hann
trúði því að með víðsýni að leiöar-
ljósi í hverri deilu næðum við alltaf
áttum og sáttum.
Ólafur var mannvinur og stjórn-
málaskörungur sem trúði á stefnu
og markmiö hinna mjúku gilda. En
það er af sem áður var. í dag ráð-
ast frammámenn „nýfrjálshyggj-
unnar“ að þeim rótum sem eitt sinn
gerðu Sjálfstæðisflokkinn að þeirri
kjölfestu sem sagan vitnar um.
Albert Guðmundsson er svo not-
aður sem blóraböggull - vondur
maður að dómi framagosanna. En
einnig þar vaða þeir í villu þó að
rétt sé að Albert hafi tekið fyrsta
skrefið í þá átt að verja þau sjónar-
mið sem Ólafur Thors barðist fyrir.
Það er mikil sorg og nánast þjóð-
arskömm að framagosum skuli
hafa tekist að brengla dómgreind
manna í þessu máli svo lengi sem
raun ber vitni. Og allt hefur þetta
verið gert á kostnað fjöldans til
hagsældar fyrir fáa útvalda. Þetta
eru staðreyndirnar sem við okkur
blasa.
En er þá hægt að bjarga Sjálf-
stæðisflokknum? Ég held ekki. Það
hefur sýnt sig gegnum árin að þeir
sem mótmælt hafa valdastrúktúr
flokksins og viljað færa hann til
lýðræðislegri vegar eru lagðir í ein-
elti. Það er miðstýring flokkseig-
endafélagsins sem sýkt hefur
flokkinn um árabil og hún hefur
grafið sig svo djúpt inn að rótum
flokksins að ég fæ ekki séð hvemig
hægt veröur aö breyta innri kjarna
hans.
Enda hefur það sýnt sig í gegnum
árin að þeir sem ráða vilja engu
breyta. Hvað sem hver segir er það
í krafti ótta og valds sem þeir
stjórna og það gengur ekki í nú-
tímaþjóðfélagi. Það er m.a. af
þessum sökum að flokkurinn á sér
ekki viðreisnar von. Það verður að
játast að þetta eru ömurleg endalok
mikilla hugsjóna.
Lokaorð
En til er önnur leið, sú leið sem
Ólafur Thors valdi og vildi fara í
þjóðmálum. Mjög mörg af viðhorf-
um þessa mæta manns hefur
Borgaraflokkurinn tekið upp í
stefnuskrá sinni. Má þar nefna:
orðheldni, drenglyndi, manngiidi
og virðingu fyrir lífinu og rétti ailra
manna til að lifa því og njóta síðan
afraksturs af erfiði sínu en jafn-
framt að taka sameiginlegan þátt í
þörfum þeirra sem minna mega
sín. Og það eru m.a. þessar hug-
sjónir Ólafs Thors sem við erum
að rækta og útfæra í Borgara-
flokknum.
Og nú bið ég þig, lesandi minn,
að koma með og hjálpa okkur við
að byggja upp fegurra og betra
mannlíf á íslandi. Hjá okkur er rúm
fyrir alla, úr hvaða flokki sem er.
Og þú getur verið viss um að hug-
myndir og tillögur þínar hafa sama
vægi innan Borgaraflokksins og
hugmyndir og tillögur þingmanna
okkar. Og það frelsi og þau mann-
réttindi, vinir mínir, er lýðræði
hinna mjúku gilda í hnotskurn.
Þegar svo borin eru saman mark-
mið okkar og þeirra er ólíku saman
að jafna. Nú er svo komið að fram-
sóknar- og sjálfstæðismenn leita
með logandi ljósi að einu einasta
kosningaloforði sem þeir hafa ekki
þegar svikiö. Og viðbrögðin, sem
viðskiptaráðherra fékk hjá sam-
ráðherrum sínum fyrir það eitt að
hafa þjóðarhag að leiðarljósi þegar
hann réðst að samtryggingu valds-
ins og lét afnema einokun, segja
meira en nokkur orö fyrir hverja
þessir menn eru að starfa. Mörg
ykkar voru svo ólánsöm að velja
þetta fólk sem fulltrúa ykkar til
setu á Alþingi. Og fyrir það þarf
öll þjóðin að blæða um ókomin ár
því það mun sagt og til þess tekið
af almenningi að þetta er aumasta
stjórn sem á íslandi hefur setið. Er
þá mikið sagt því margar hafa þær
slæmar verið.
Sigurður Arngrimsson
„Og það eru m.a. þessar hugsjónir Ól-
afs Thors sem við erum að rækta og
útfæra 1 Borgaraflokknum.“